کلاهبرداری در قرارداد مشارکت در ساخت

بسیار اتفاق افتاده که طرفین بعد از امضاء قرارداد مشارکت در ساخت و مشاهده هر نوع خلف وعده کوچک و بزرگ، تصمیم به شکایت تحت عنوان کلاهبرداری گرفته‌اند. در حالی که هر نوع رفتار فریبنده یا خلف وعده‌ای را نمیتوان کلاهبرداری نامید و ممکن است عنوان دیگری داشته باشد. از سوی دیگر معمولاً کسانی که قصد دارند قرارداد مشارکت در ساخت منعقد کنند اما هنوز زیر قرارداد را امضاء نکرده‌اند، این دغدغه را دارند که چطور هنگام تنظیم قرارداد می‌توان احتمال بروز کلاهبرداری را به حداقل رساند. برای اینکه با معنا و مصادیق کلاهبرداری در مشارکت در ساخت آشنا شوید و در قرارداد خود راه‌های کلاهبرداری را سد کنید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

منظور از کلاهبرداری در مشارکت در ساخت چیست؟

یکی از رایج‌ترین مشکلات حقوقی مشارکت در ساخت، افتادن در تلۀ کلاهبرداری‌ها است.  آنچه در عرف رایج است این است که هر نوع فریب و خلف وعده، کلاهبرداری تلقی می‌شود. در حالی که به لحاظ حقوقی هر رفتار فریب‌کارانه‌ای تحت عنوان کلاهبرداری قابل پیگیری نیست و ممکن است عنوان مجرمانه دیگری بر آن بار شود. بنابراین در وهله اول بهتر است تعریف مختصری از کلاهبرداری در مشارکت در ساخت را برای شما بیان کنیم.  مطابق قانون، زمانی می‌توانیم بگوییم کلاهبرداری اتفاق افتاده که در عمل فرد مقابل سه عنصر سوء نیت، فریب دادن از راه حیله و تقلب و مانور متقلبانه و بردن مال دیگری وجود داشته باشد. در "واقع کلاهبرداری در مشارکت در ساخت، عمل مجرمانه ای است که در آن فرد از راه حیله و تقلب و با اجرای مانور متقلبانه، شخصی را به مشارکت در ساخت و سازمی‌کشاند و از این راه مالی از او اموال او را می‌برد." مطابق این تعریف برای اینکه شخص بتواند تحت عنوان کلاهبرداری در مشارکت در ساخت شکایت کند، باید بتواند در محکمه به قاضی ثابت کند که طرف قرارداد، با سوء نیت و طراحی یک مانور متقلبانه او را فریب داده و مالی را از او برده یا ربوده است.

مفهوم مانور متقلبانه برای تحقق جرم کلاهبرداری در مشارکت در ساخت چیست؟

در جرم کلاهبرداری منظور از مانور متقلبانه این است که شخصی با اعمال و رفتارش، طرف مقابل را برای انجام کاری فریب دهد. به عنوان مثال اگر شخصی با تقلب به گونه‌ای رفتار کند که به دیگران نشان دهد صاحب یک شرکت مهندسی و ساختمان‌سازی است و قصد دارند یک پروژه ساختمان‌سازی بزرگ راه‌اندازی کنند که چشم‌اندازی روشن دارد و با این منظور سرمایه‌گذاران را دعوت به بستن قرارداد مشارکت در ساخت کند، اینجا آن فرد مرتکب جرم کلاهبرداری شده است. چرا که او با سوء نیت، طی یک مانور متقلبانه خود را صاحب شرکت ساختمان‌سازی معرفی کرده و هدف پروژه را شراکت و کسب سود دو جانبه جلوه داده؛ در حالی که در نهایت اموال سرمایه‌گذاران را ربوده و هیچ سودی عاید آن‌ها نشده است. بنابراین مانور متقلبانه یک فرآیند متقلبانه یا رفتاری تقلب‌گونه است که اشخاص در نتیجه آن کاری را انجام می‌دهند یا قراردادی را منعقد می‌کنند.

انواع کلاهبرداری در مشارکت در ساخت

افتادن در دام کلاهبرداری خطری است که طرفین را هنگام بستن انواع قرارداد مشارکت در ساخت تهدید می‌کند. چالش این مسئله اینجا است که برای تحقق جرم کلاهبرداری در مشارکت در ساخت، تنها یک روش وجود ندارد و این جرم می‌تواند به طرق مختلفی اتفاق بیافتد. به صورت کلی کلاهبرداری در مشارکت در ساخت می‌تواند از سوی سازنده یا از سوی مالک اتفاق بیفتد.

کلاهبرداری از سوی سازنده و مصادیق آن

کلاهبرداری از طرف سازنده می‌تواند در قالب انجام ندادن تعهدات اتفاق بیفتد. به عنوان مثال سازنده با وعدۀ ساخت واحد یا طبقات اضافه طرف مقابل را به بستن قرارداد مشارکت در ساخت ترغیب می‌کند اما به تعهدی که داده عمل نمی‌کند. نوع دیگر آن به این صورت است که شخصی با فریب خودش را سازنده معرفی می‌کند و برای جلب اعتماد، نمونه کارهای سازنده دیگری را نشان می‌دهد تا اعتماد مالک یا سرمایه‌گذار را به خودش جلب کند. در نهایت نیز اموال او را می‌برد. از جمله اتفاق‌های پرتکرار دیگر این است که  سازنده علی رغم بستن قرارداد مشارکت در ساخت، بدون توافق قبلی با مالک یا سرمایه‌گذار، ملک را پیش‌فروش می‌کند و بعد از پیش‌فروش کردن ملک یا واحدی از آن، قرارداد مشارکت در ساخت را با مالک فسخ می‌کند. جهت پیشگیری از بروز این اتفاقات، بسیار مهم است که به عنوان مالک یا سرمایه‌گذار، قبل از انعقاد قرارداد مشارکت در ساخت از این مسائل مطلع باشیم و با دیدی باز در جلسه انعقاد قرارداد حاضر شویم.

کلاهبرداری از سوی مالک و مصادیق آن

کلاهبرداری از طرف مالک می‌تواند به صورت بستن قرارداد با چند سازنده بدون اطلاع آن‌ها باشد.هم‌چنین اگر فردی با رفتارهای متقلبانه و ارائه سند جعلی خود را مالک زمین معرفی کند و طرف دیگر معامله را به ‌عنوان سازنده یا پیش‌خریدار برای امضای قرارداد فریب دهد و مالی از شما بگیرد نیز مرتکب جرم کلاهبرداری در مشارکت در ساخت شده است. هم‌چنین ممکن است مالک ملک را بدون اطلاع سازنده بفروشد و موجب متضرر شدن او شود. این اتفاق نیز بسیار پرتکرار است که مالک یک سند مالکیت جعلی به سازنده ارائه داده است و پس از مدتی سازنده متوجه جعلی بودن آن شده و دیگر کاری از او ساخته نبوده است. البته همانطور که پیش‌تر بیان شد، این‌ موارد تنها چند نمونه‌ی رایج کلاهبرداری در مشارکت در ساخت است. بنابراین این عمل مجرمانه می‌تواند به روش‌های گوناگونی صورت بگیرد.

بیشتر بخوانید: نحوه تنظیم قرارداد جعاله ملکی

آیا از شروع به کلاهبرداری نیزمی‌توان شکایت کرد؟

مطابق ماده 122 قانون مجازات اسلامی، شروع به کلاهبرداری هم جرم است و اگر یکی از طرفین قرارداد مشارکت در ساخت با سوء نیت و طی یک مانور متقلبانه بخواهد اموال طرف دیگر را ببرد ولی موفق نشود، باز هم مرتکب جرم شده است. در چنین شرایطی طرف مقابل می‌تواند با مدارک و شواهدی که درمورد سوء نیت و فریب‌کاری آن شخص دارد، از او شکایت کند. البته در این وضعیت عنوان جرم « شروع به کلاهبرداری » است.

شکایت از کلاهبرداری در مشارکت در ساخت به چه نتیجه‌ای می‌رسد ؟

خبر خوش این است که اگر از کلاهبردار شکایت کنیم و بتوانیم کلاهبرداری و فریبی که اتفاق افتاده را به دادگاه ثابت کنیم، می‌توانیم حق پایمال شده‌ی خودمان را تا حد زیادی باز ستانیم. چرا که اگر بتوانیم در دادگاه ثابت کنیم که طی قرارداد مشارکت در ساخت، جرم کلاهبرداری اتفاق افتاده است، برای مرتکب، مجازات‌های قانونی کلاهبرداری در نظر گرفته می‌شود. طبق قانون مجازات اسلامی، کلاهبردار موظف است اصل مالی که از طرف قرارداد ربوده را برگرداند. علاوه بر این کلاهبردار به یک تا هفت سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل همان مالی که ربوده است، محکوم می‌شود. اگر با این مسئله مواجه شده‌اید و اموال خودتان را از دست داده‌اید، ناامید نباشید. شما می‌توانید از طریق قانونی، حق و حقوق خودتان را مطالبه کنید. 

چطور در قرارداد راه کلاهبرداری در مشارکت در ساخت را ببندیم؟

هر چند که اگر با کلاهبرداری در این مسیر مواجه شوید، می‌توانید به صورت قانونی ضرر و زیان وارد شده را جبران کنید، اما ثابت کردن این مسئله زمان، هزینه و نگرانی‌های زیادی برای شما به همراه می‌آورد. بی شک بهترین راه پیشگیری از مواجه شدن با این اتفاق است. اگر قصد دارید قرارداد مشارکت در ساخت منعقد کنید و هنوز اقدام به تنظیم قرارداد نکرده‌اید، موارد زیر می‌تواند یک جعبه ابزار کاربردی برای قرارداد شما باشد تا امکان کلاهبرداری را به حداقل برسد.

1. هر قرارداد دارای اصول و مفاد مخصوصی است. اگر فرم قرارداد به صورت اصولی تنظیم نشده باشد، ممکن است نامعتبر باشد. بنابراین بهتر است از قراردادی استفاده کنید که توسط وکلا تنظیم شده است تا اصولی و معتبر واقع شود. در این راستا اگر دغدغه نداشتن قرارداد مناسب را دارید، می‌توانید به راحتی از فرم قرارداد مشارکت در ساخت وکیل‌باشی استفاده کنید که توسط وکلای متخصص تیم حقوقی وکیل‌باشی تنظیم شده است.

2. در قدم بعدی لازم است حتماً مشخصات طرفین قرارداد را با اسناد و مدارک هویتی آن‌ها تطبیق دهید.

3. در زمان نوشتن تعهدات طرفین موشکافانه عمل کنید.به دقت بنویسید هر یک از طرفین در مقابل یکدیگر چه تعهداتی دارند و باید چه کارهایی را انجام دهند.

4. راه ایجاد تغییرات یک طرفه را در قرارداد ببندید. یعنی حتماً شرط کنید که هر نوع تغییری باید با توافق کتبی با شما صورت بگیرد.

5. برای هر یک از اقدامات و مراحل ساخت و ساز، تاریخ دقیقی را در قرارداد مشخص کنید و در قرارداد برای هر نوع تاخیر در انجام آن‌ها جریمه تعیین کنید.

6. حتماً در متن قرارداد، حق حبس در قرارداد مشارکت در ساخت را برای اطمینان خاطر بیشتر صراحتاً درج کنید. حق حبس از جمله مهم‌ترین راه حل‌های قانونی در شرایط بحرانی است. 

7. در متن قرارداد خود به صورت دقیق و موردی حق فسخ قرارداد مشارکت در ساخت را ذکر کنید. با پیش‌بینی کردن حق فسخ در متن قرارداد، می‌توانید در مواقع زنگ‌خطر یا مشاهده هر نوع  بدعهدی، با استناد به توافقات قبلی به صورت قانونی از قرارداد خارج شوید.

 و اما سخن پایانی

در این مقاله از وکیل‌باشی تلاش کردیم درمورد کلاهبرداری در مشارکت در ساخت و روش‌های پیشگیری از آن به شما اطلاعاتی کاربردی منتقل کنیم . امیدواریم که محتوای این مقاله برای شما مفید باشد.

در نهایت اگر قصد دارید قرارداد مشارکت در ساخت منعقد کنید و نگرانی مواجه شدن با این خطرات را دارید، اکیداً توصیه می‌کنیم شخصاً قرارداد را تنظیم نکنید و تنظیم قرارداد را به وکلای متخصص بسپارید. چرا که وکلا به دلیل دانش حقوقی و نگاه دقیق و همه جانبه‌ای که دارند، می‌توانند قرارداد را به صورتی تنظیم کنند که یا احتمال اتفاق افتادن کلاهبرداری به حداقل برسد، یا در صورت بروز آن شما بتوانید از طریق راه‌های قانونی با استناد به تعهدات و شروط قرارداد خود راحت‌تر حق خودتان را مطالبه کنید. در صورت تمایل می‌توانید با ثبت درخواست قرارداد سفارشی در سایت، تنظیم صفر تا صد قرارداد خود را به وکلای متخصص وکیل‌باشی بسپارید و با در دست داشتن قرارداد مشارکت در ساخت اصولی، شراکتی سودمند بسازید.

مناخسروجردی_کارشناس حقوقی وکیل‌باشی