نحوه تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان یا HSE

آیا تا بحال در مورد خطرات بهداشتی و ایمنی در ساخت‌وساز، چیزی شنیده‌اید؟ راجع‌به مسئول ایمنی و بهداشت کارگاه ساختمانی چطور؟ متأسفانه وسعت خطرهای احتمالی در زمان ساختمان سازی آن‌قدر زیاد است که نه تنها جان کارگران ساختمانی، بلکه سلامتی همسایگان و حتی عابران پیاده را نیز تهدید می‌کند. اگر شما هم به عنوان پیمانکار ساختمان در حال پیشبرد پروژه‌ای عمرانی هستید یا به عنوان کارفرمای یک کارگاه ساختمانی با تعدادی از کارگران مشغول احداث یا مرمت بنا می‌باشید، باید تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان را جدی بگیرید.

آسیب‌های احتمالی در زمان ساخت‌وساز محدود به آلودگی صوتی و شکستگی استخوان نیستند؛ بلکه خطرات کاملاً جدی و کشنده نظیر برق‌گرفتگی و سقوط از ارتفاع، هر لحظه در کمین افراد حاضر در پروژه خواهد بود. ازاین‌رو، بخشی از مقررات ملی ساختمان ایران به موضوع ایمنی و حفاظت درحین انجام کار، اختصاصی یافته است. مقرراتی که حتی در قانون کار ایران نیز برای محافظت از افراد فعال در کارگاه‌ها و پروژه‌‌های عمرانی، مورد تأکید واقع شده است. نحوه تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان، آشنایی با وظایف یک مسئول ایمنی HSE و الزامات قانونی موجود برای جلوگیری از به خطر افتادن جان کارگران و سایر افراد فعال در پروژه‌های کارگاهی و ساختمانی، از جمله مباحثی است که در این نوشته از وکیل باشی به آن می‌پردازیم.

چنانچه قصد دارید سلامت جسم و روان کارگران خود را تأمین نمایید اما اطلاعات کافی راجع‌به راه‌های ارتقاء بهداشت محیط کارگاه ندارید، تا این مقاله را تا انتها دنبال کنید.

مشاوره ایمنی ساختمان (HSE) چیست؟

HSE برای اکثر افراد واژه‌ای ناملموس است. بدیهی است که بسیاری از پیمانکاران و کارفرماها، چنین اصطلاحی را نشنیده باشند. هنگامی که وظایف یک پیمانکار به خوبی برایش تعریف نشده باشد، قطع به یقین او چیزی در مورد HSE نمی داند. از سوی دیگر، تعداد قابل توجهی از صاحبان پروژه‌های عمرانی نیز با این اصطلاح بسیار مهم، غریبه‌اند و هیچ نمی‌دانند که یکی از اصلی‌ترین اقدامات افراد، تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان است.

احتمالاً به خوبی متوجه شدید که رعایت HSE هم برای پیمانکار و هم برای کارفرما، امری ضروری است؛ اما معنای این واژه سه حرفی چیست؟ در واقع HSE از حروف آغازین سه کلمه Health، Safety و Environment  به وجود آمده است.

منظور از HSE ، قوانین مدون ملی و بین‌المللی است که پیمانکاران و کارفرماهای انواع پروژه‌های عمرانی و نفتی را نسبت به حفاظت از سلامتی، امنیت و همینطور محافظت از محیط زیست، ملزم می‌کنند.

برای اجرای تمام عیار این قواعد و مقررات در هر پروژه، باید یک کارشناس ایمنی نیز وجود داشته باشد. کارشناس ایمنی، نام‌های متعددی دارد مثل: افسر ایمنی، مشاور ایمنی و مسئول HSE. توجه داشته باشید که در این مقاله از تمامی این نام‌ها استفاده می‌کنیم اما برای تنظیم قرارداد با این فرد، عبارت "تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی در ساختمان" رایج‌تر است.

بنابر آنچه گفتیم، مشاوره ایمنی ساختمان، فرآیندی است که در تمامی ساخت‌وسازها باید مورد توجه قرار بگیرد و نقش بسیار حیاتی در روند اجرای پروژه‌های عمرانی و ساختمانی دارد. به همین دلیل به شما توصیه می‌کنیم قبل از انجام هرگونه اقدامی پیرامون آغاز پروژه‌ و طرح‌های جدید، حتماً از مشاوره حقوقی وکلای متخصص تیم وکیل‌باشی بهره‌مند شوید.

کارشناس یا مشاور ایمنی ساختمان چه وظایفی دارد؟

مشاور ایمنی یا کارشناس HSE، شخصی است که حفاظت از بهداشت جسمی و روانی کارگران در حین کار و به طور کلی مسائل ایمنی کارگاه، بر عهده او است. 

وظایف این فرد عبارت‌اند از:

·       تدوین طرح حفاظت از ایمنی کارگران و بهداشت محیط زیست

·       شناسایی مشکلات موجود و ارائه راهکار جهت رفع آن‌ها

·       انجام اقدامات لازم به منظور همکاری با بازرسین اداره کار

·       آموزش مسائل مرتبط با حفظ سلامت و بهداشت محیط کار به کلیه کارگران

·       انتقال ایرادات و نواقص موجود در پروژه به پیمانکار و کارفرما

·       معاینه کارگران پیش از استخدام

·       شناسایی تجهیزات و ابزارهایی که دچار خرابی شده‌اند

·       شناخت مکان‌های پرخطر و انجام اقدامات لازم برای کاهش آسیب در این نقاط مانند نصب تابلوی اعلام خطر

به عنوان کارفرما لازم است پیش از انعقاد قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان، حتماً با نحوه تنظیم قراردادهای پیمانکاری ساختمان نیز آشنا شده تا بتوانید از خطرات و ریسک‌های قرارداد مذکور، اطلاع و آگاهی کافی داشته باشید.

مزایای تنظیم قرارداد مشاور ایمنی ساختمان چیست؟

تنظیم این قرارداد برای هر دو طرف، یعنی کارفرما و مشاوران ایمنی، مزایایی دارد که به شرح زیر است:

1. افزایش ایمنی و بهداشت حرفه‌ای:
داشتن قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان، بهبود و تقویت حفظ ایمنی در ساختمان‌ها را به دنبال داشته باشد که در نتیجه تعهد به تدابیر ایمنی حرفه‌ای، احتمال وقوع حوادث و نارسایی‌های ایمنی کاهش می‌یابد.

2. کاهش خسارات ناشی از حوادث:
مشاوران می‌توانند با ارائه خدمات مشاوره ایمنی هنگام ساخت و ساز، خسارت‌های ناشی از وقوع حوادث را کاهش دهند. 

3. رعایت قوانین و مقررات:
انعقاد این قرارداد، به کارفرما کمک می‌کند تا قوانین و مقررات مربوط به بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار را رعایت کرده و از وقوع حادثه‌های ناشی از ساخت‌و‌ساز جلوگیری کند.

به طور کلی، تنظیم و نوشتن قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان، می‌تواند به بهبود فرایند ساخت و همچنین ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در ساختمان‌ها منجر شود که علاوه بر کاهش هزینه‌های ناشی از حوادث، بهبود کیفیت پروژه و افزایش اعتماد، سبب بهبود وضعیت ایمنی در ساختمان‌ها خواهد شد.

ماهیت قانونی قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان

پیش از آنکه به نحوه تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی در ساختمان بپردازیم، بهتر است کمی در مورد الزامات و ماهیت قانونی این قرارداد صحبت کنیم.

قانونگذار صراحتاَ راجع به حفاظت از سلامت نیروی انسانی و همچنین مراقبت از بهداشت محیط کار در موارد زیر سخن می‌گوید.

ماده ۸۵ قانون کار

ماده 85 قانون کار در این رابطه می‌گوید:

"برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (‌جهت تامین حفاظت‌فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (‌جهت جلوگیری از بیماری حرفه‌ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌شود، برای‌کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.

‌تبصره - کارگاه‌های خانوادگی نیز مشمول مقررات این فصل بوده و مکلف به رعایت اصول فنی و بهداشت کار می‌باشند."

ماده 91 قانون کار 

قانونگذار در ماده ۹۱ قانون کار نیز این گونه بیان می کند که:

"کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون مکلف هستند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق‌الذکر را به آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و‌ بهداشتی فردی و اجرای دستورالعمل‌های مربوطه کارگاه می‌باشند."

مبحث دوازدهم از مقررات ملّي ساختمان ايران

علاوه بر مواد فوق، در مبحث دوازدهم از مقررات ملّي ساختمان ايران، کلیه قواعد لازم جهت ايمني و حفاظت كار در حين اجرای پروژه‌های عمرانی، به صورت جزئی و دقیق تشریح شده است. در واقع وزارت راه و شهرسازی کشور، به منظور اجراي ماده 33 قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان وظيفه تدوين این مقررات را برعهده دارد. ازاین‌رو، "شورای تدوین مقررات ملی ساختمان" تدوین کننده این موازین است.

در پیشگفتار این کتاب راجع به مقررات ملی ساختمان گفته شده که:

مقررات ملّي ساختمان مجموعه‌اي است از ضوابط فني، اجرايي و حقوقي لازم‌الرعايه در طراحي، نظارت و اجراي عمليات ساختماني اعم از تخريب، نوسازي، توسعه بنا، تعمير و مرمت اساسي، تغيير كاربري و بهره برداري از ساختمان كه به منظور تأمين ايمني، بهره دهي مناسب، آسايش، بهداشت و صرفه اقتصادي فرد و جامعه وضع مي‌گردد.

پیشنهاد می‌کنیم پیش از انعقاد هرگونه قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان، سطر به سطر مبحث دوازدهم را به دقت مطالعه کنید. چرا که این کتاب تعریف بسیار دقیقی از اصطلاحات خطر، ایمنی، حفاظت، حادثه، بهداشت کار، وسایل حفاظتی و... ارائه کرده است.

اصول تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان

در قرارداد مدیریت پیمان چیست توضیح داده‌ایم که کارفرما، انجام یک عمل معین را در ازای پرداخت وجهی معین به شخصی حقیقی یا حقوقی واگذار می‌کند. "چنانچه شما کارفرمای پروژه‌ای عمرانی هستید یا به عنوان پیمانکار چنین پروژه ای را انجام می‌دهید، لازم است برای حفاظت از جان کارگران و همچنین رعایت اصول بهداشت محیط کار، تنظیم قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان را در اولویت قرار دهید."

در اینجا لازم است که از تخصص و دانش یک کارشناس HSE یا مشاور ایمنی، طی یک قرارداد کتبی، بهره بگیرید. 

این قرارداد، شامل بندها و مفاد زیر می‌باشد:

1.   عنوان قرارداد (قرارداد مشاوره ایمنی در ساختمان)

2.   موضوع قرارداد (مشاوره ایمنی پروژه ساختمانی)

3.   طرفین قرارداد که شامل مشاور ایمنی و پیمانکار یا کارفرما می‌شوند.

4.   مکان پروژه و جزئیات آن

5.   وظایف و تعهدات مشاور ایمنی

6.   تعهدات پیمانکار یا کارفرما

7.   حق‌الزحمه مشاور HSE

8.   مدت زمان قرارداد

9.   شروط ضمن قرارداد

10. فسخ و شرایط آن

11. نسخه‌های قرارداد

12. تبصره های قرارداد

در انتها باید خاطر نشان کنیم که تدوین شرایط فسخ این گونه توافقات، درست مثل تنظیم آن کار دشواری است. ما در مقاله فسخ قرارداد پیمانکاری، کلیات و همینطور نحوه انحلال قراردادهای پیمانکاری را بیان کرده‌ایم. با مراجعه به این مطلب، تا حد زیادی بر ضوابط قانونی و نحوه درج حق فسخ در قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان آشنا خواهید شد.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این مطلب از وکیل باشی به قراردادی مهم اما ناشناخته پرداختیم. قرارداد مشاوره ایمنی ساختمان که یک طرف آن کارشناس یا مشاور HSE است و طرف دیگرش، کارفرمای پروژه عمرانی. البته ممکن است شما در قالب یک پیمانکار در حال ساخت و احداث باشید؛ پس این شمایید که باید از کمک یک کارشناس ایمنی ساختمان بهره‌مند شوید.

در طول این نوشته بارها تأکید کردیم که تنظیم اینگونه توافقات، به دلیل پیچیدگی های فنی و حقوقی، کار آسانی نیست. از طرفی، عدم اطلاع از مندرجات این تفاهم نامه، خسارات جبران‌ناپذیری را برای طرفین به وجود می‌آورد. راه حل چیست؟ تنظیم قرارداد سفارشی توسط وکلای متخصص در امور قراردادها.

تیم وکلای وکیل باشی، ضمن ارائه خدمات حقوقی متنوع همچون آموزش تصویری قراردادنویسی، نگارش توافقات کتبی شما را به شکل حرفه‌ای و کاملا تخصصی برعهده می‌گیرد. لطفاً سؤالات، ابهامات و درخواست‌های خود را برای ما بنویسید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی