آشنایی با انواع قراردادهای مشارکت

تأمین سرمایه به منظور توسعه شغل و کسب درآمد بیشتر، یکی از بزرگترین دغدغه‌های همه ما است. البته هر فرد برای مواجهه با این نگرانی، تدابیر و راه‌حل‌های مختص خود را دارد. در این میان کسانی که با انواع روش‌های مشارکت و جزئیات حقوقی آن آشنا هستند، به سرمایه یا نیروی متخصص مورد نیاز خود دست پیدا کرده و با انعقاد قرارداد شراکت، درآمد بیشتری نیز کسب می‌کنند.

آیا شما هم برای توسعه کسب‌وکارتان با معضلی به نام تأمین سرمایه مواجهید؟ یا اینکه سرمایه کافی دارید اما به‌‎دنبال یک شریک مناسب برای سرمایه‌گذاری هستید؛ اما موضوعی مثل کلاهبرداری دائماً شما را نگران می‌کند؟

در همین راستا ما در این مطلب از وکیل باشی قصد داریم شما را با قراردادهای مشارکت و انواع آن آشنا کنیم. در انتها، شما متوجه خواهید شد که باتوجه‌به میزان سرمایه نقدی یا غیرنقدی خود کدام یک از انواع قراردادهای شراکت، برایتان مناسب‌تر و مفیدتر است.

قرارداد مشارکت مدنی و انواع آن 

"انواع عقد شرکت که به قرارداد مشارکت مدنی نیز شهرت دارد، میان دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی منعقد می‌شود. هدف از انعقاد این قرارداد این است که سهم‌الشرکه (سرمایه مادی یا غیرمادی) اشخاص جهت انجام یک کار معین، ادغام شده و همه شرکا در سود حاصل از کار نیز شریک باشند."

آنچه خواندید، بیان ساده‌ای از متن ماده 571 قانون مدنی است که در آن به تعریف عقد شرکت پرداخته شده است. بهتر است بدانید که بخش عمده‌ای از قواعد و احکام مشارکت حاصل اصل آزادی قراردادها (ماده 10 ق.م) است. ازاین‌رو، امروزه شاهد گسترش انواع روش‌های مشارکت هستیم که در ادامه به معرفی بخش آن‌ها ‌می‌‎‌پردازیم.

عقد شرکت از آن دسته عقودی است که کاربرد فراوانی میان مردم دارد. به نحوی‌که حقوق‌دانان رایج‌ترین قراردادهای حاصل از این عقد را در 3 مورد زیر دسته‌بندی کرده‌اند:

1.   قرارداد مشارکت در ساخت

2.   قرارداد مشارکت مدنی خصوصی

3.   قرارداد مشارکت مدنی با بانک

توجه داشته باشید که بسیاری از قراردادهای سرمایه‎ گذاری در زمینه فعالیت‎های تولیدی، تجاری، احداث مسکن و حتی امور خدماتی، در یکی از همین 3 دسته قرار می‌گیرند. در نتیجه، عقد شرکت طیف وسیعی داشته و قراردادهایی مانند تولید محصول، صادرات انواع کالا، واردات محصولات گوناگون، انبوه سازی و.. را دربر می‌گیرد. از این رو به شما توصیه می‌کنیم، چنانچه قصد مشارکت با دیگری را دارید، قبل از انجام هرگونه اقدامی از خدمات مشاوره حقوقی وکلای متخصص در این حوزه بهره ببرید.

انواع قراردادهای مشارکت:

گفتیم که عقد شرکت وسعت زیادی دارد و به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی شامل موارد زیر است:

1.قرارداد مشارکت در ساخت

مشارکت در ساخت آن‌قدر گسترده است که اهالی حقوق آن را در انواع مختلفی مطالعه می‌کنند. هرچند مقاله بررسی قرارداد مشارکت در ساخت و نکات حقوقی آن، تا حد زیادی می‌‎تواند در این زمینه پاسخگوی سؤالاتتان باشد؛ اما در اینجا نیز انواع مشارکت در ساخت را معرفی می‌کنیم.

طرفین قرارداد مشارکت در ساخت، مالک و سازنده‌ه‎ایی هستند که ضمن توافق با یکدیگر، قصد دارند آپارتمان، زمین، ویلا، خانه کلنگی و... را طی یک مدت معین بسازند. در واقع مالک، ملک خویش را در اختیار سازنده قرار می‌دهد تا پس از احداث بنا توسط سازنده، هر دو در آن سهیم شوند. این موضوع مصداق جمله معروف ملک از من، سرمایه از تو است.

باتوجه‌به تعداد بالای انواع قراردادهای مشارکت در ساخت، چند نمونه از آن‌ها را نام می‌بریم تا بهتر بتوانید نسبت به شراکت در سرمایه یا ملک خود تصمیم بگیرید.

رایج‌ترین قراردادهای مشارکت در ساخت که اتفاقاً سودآوری بسیار خوبی هم دارند، عبارت‌اند از:

. قرارداد مشارکت در ساخت کارخانه

· قرارداد مشارکت در ساخت پمپ بنزین

·  قرارداد مشارکت در ساخت ویلا

·  قرارداد جعاله مشارکت در ساخت

·  قرارداد مشارکت در ساخت خانه

موارد فوق از جمله رایج‌ترین و مهم‌ترین انواع قرارداد مشارکت در ساخت هستند. هر کدام از این قراردادها، از احکام و مقررات خاصی تبعیت کرده و ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد. برای آشنایی بیشتر با هر کدام از این قراردادها و نحوه تنظیم‌شان، کافیست بر روی لینک‌های داده شده کلیک کنید.

2. قرارداد مشارکت مدنی خصوصی

"کار از من، سرمایه از تو" جمله‌ای کوتاه اما بسیار گویا برای بیان ویژگی‌های قرارداد مشارکت مدنی خصوصی است. ازاین‌رو، این قرارداد میان شخص عامل و مالک منعقد می‌شود.

مالک، فردی است که آورده‌اش را وارد کار می‌کند و اصطلاحاً سرمایه خود را در چرخه کسب‌وکار انداخته و صرفاً قصد انتفاع از سود نهایی را دارد. در مقابل، عامل، از سرمایه معنوی خود برای توسعه کسب‌وکار استفاده می‌کند. این سرمایه غیر مادی می‎تواند تخصص، دانش و ایده عامل باشد. 

پس عامل با بهره‌گیری از آورده نقدی مالک، کسب‌وکار را هدایت می‌کند تا به سودآوری برسد. نهایتاً طرفین بر اساس توافقات اولیه فی‌مابین، در درصدی از سود حاصل شده سهیم‌اند.

در اینجا نیز قراردادهای مختلفی میان افراد شکل می‌گیرد که علی‌رغم تفاوت نام، ماهیت یکسانی تحت عنوان عقد شرکت یا شراکت دارند. از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·  قرارداد مشارکت در استارتاپ

·  قرارداد مشارکت در سرمایه‌گذاری مغازه

·  قرارداد مشارکت در سرمایه‌گذاری تولید

.  قرارداد مشارکت در تولید

با مطالعه جزئیات هر یک از قراردادهای بالا که در مقاله‌هایی مجزا، مفصلاٌ توضیح داده شده است، می‌توانید از ایده‌‎ها، علم و سرمایه‌های مادی بلااستفاده خود، درآمد عمده‌ای کسب کنید.

3. قرارداد مشارکت مدنی با بانک

بانک‎ها، یکی از مهم‎ترین منابع تأمین کننده سرمایه مالی هستند. بر همین اساس، مدیران عامل بانک‌ها در فعالیت‌های اقتصادی و تجاری سودآور سرمایه‌گذاری می‌کنند. در برخی از مواقع نیز، افرادی که ایده‌های تولیدی و اقتصادی پولساز داشته باشند، به عنوان یکی از طرفین قرارداد مشارکت مدنی با بانک قرارداد می‌بندند. در واقع در این نوع توافق که اغلب به مدت یک یا سه سال خواهد بود، اشخاص حقیقی یا حقوقی اطلاعات سرمایه خود را دراختیار بانک قرار می‌دهند؛ سپس بانک صحت اطلاعات را بررسی نموده و در صورت برخورداری از سود اقتصادی، اقدام به انعقاد قرارداد می‌کند.

در واقع، قرارداد مشارکت مدنی با بانک، یک قرارداد بین بانک و یک یا چند شخص {حقیقی یا حقوقی} است که برای ارائه خدمات مالی و بانکی به امضا می‌رسد. در این قرارداد، شرایط مشارکت مدنی با بانک، مانند نوع خدمات مالی، میزان سرمایه‌گذاری، سود و سهم‌های هر طرف و شرایط بازپرداخت می‌بایست تعیین گردد.

شرایط صحت قرارداد شراکت:

برای اینکه انواع قراردادهای شراکت از صحت لازم برخوردار باشند و بتوان در مراجع قضایی به آن استناد نمود، باید حاوی ویژگی‌هایی باشد که به شرح زیر است:

قصد و رضای طرفین:

اولین و ابتدائی‌ترین شرط صحت قرارداد مشارکت، قصد و رضای طرفین است؛ به این معنا که شرکا باید قصد شراکت با یکدیگر و همچنین رضایت نسبت به این امر را داشته باشند.

اهلیت شرکا:

دومین شرط اساسی صحت قرارداد مشارکت، برخورداری شرکا از اهلیت خواهد بود؛ به این معنا که هیچ‎‌یک از شرکا نباید محجور بوده و یا توسط قانون، ممنوع‌المعامله شده باشند.

موضوع معین در قرارداد مشارکت:

سومین شرط صحت قراردادهای شراکت، معین بودن موضوع قرارداد است؛ به این معنا که موضوع شراکت باید به صورت دقیق و روشن بیان گردد و هیچ ابهامی نداشته باشد. به طور مثال، شرکا نمی‌توانند موضوع قرارداد را واردات تعیین کنند، بدون اینکه نوع کالای وارداتی را مشخص نکرده باشند.

جهت مشروع در شراکت:

آخرین شرط صحت قراردادهای مشارکت، مشروع بودن جهت و انگیزه قرارداد است. به طور مثال شرکا نمی‌توانند شراکت خود را برای واردات کالاهایی منعقد کنند که مرتبط با شرب خمر است.

وجود شروط فوق در قراردادهای مشارکت از اهمیت و ضرورت بسیاری برخوردارند، به گونه‌ای که قانونگذار توافقاتی که فاقد هر یک از موارد بالا باشد را معتبر نشناخته و آن را دارای وجاهت قانونی نمی‌داند.

و اما جمع‌بندی

انواع روش‌های مشارکت، موضوعی است که در این نوشته از وکیل‌باشی به آن پرداختیم. همان‌طور که بیان کردیم، عقد شرکت، شراکت یا مشارکت، یکی از پرکاربردترین عقود در کشور ما است. به نحوی‌که علاوه بر اشخاص حقیقی، حتی بانک‎ها نیز برای تسهیل امور اقتصادی و کسب سود از آن استفاده می‌کنند.

چنانچه شما هم قصد سرمایه‌گذاری و انتفاع از سرمایه‌های نقدی مثل ملک یا سرمایه‌های غیرنقدی همچون ایده و طرح‌های ناب خود را دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم از قراردادهای مشارکت که توسط وکلای متخصص تنظیم شده است، استفاده نموده و شراکتی امن و مطمئن را با طرف قابل خود آغاز کنید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی