تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت

قرارداد مشارکت در ساخت، درست مثل تمام توافقات دیگر ممکن است دردسرها و مشکلات حقوقی مختلفی را برای مالک و سازنده ایجاد کند. البته، اینکه بگوییم قرارداد باعث بروز مشکلات شده، اشتباه است. این طرفین قراردادند که به دلیل پایبند نبودن به تعهدات یا بی‌دقتی در تنظیم بندهای توافق‌نامه باعث ایجاد اختلاف میان خودشان می‌شوند. با این حال، قانون‌گذار ایران همچون سایر کشورها تلاش کرده تا در صورت بروز اختلاف میان طرفین قرارداد، منافع هر یک از آنان را تا حد امکان محفوظ نگه دارد.

یکی از این تدابیر به‌جا و اصولی که در ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی به آن اشاره شده، تأمین دلیل نام دارد. در همین راستا، در این نوشته از وکیل‌باشی قصد داریم درباره تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت، هزینه‌ها و مراحل صدور آن صحبت کنیم.

چنانچه به‌عنوان یکی از طرفین قرارداد مشارکت در ساخت، در حال مطالعه این مقاله هستید و احتمال می‌دهید طرف مقابل، دلایل موجود بر محق بودن‌تان را از بین ببرد، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت، چه کاربردی دارد؟

"تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت به این صورت است که اگر هر یک از طرفین اعم از مالک یا سازنده به تعهدات خود پایبند نباشند؛ طرف دیگر قادر است برای جلوگیری از نابودی دلایل و مدارک موجود، از دادگاه درخواست تامین دلیل کند. قاضی نیز در صورت لزوم، قرار کارشناسی صادر کرده و از تمام مدارک موجود جهت ارائه به دادگاه، صورت‎برداری خواهد کرد".

پیش از آنکه بخواهیم درمورد تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت توضیحات بیشتری را بدهیم، بهتر است ابتدا با تعریف حقوقی آن آشنا شوید. (چنانچه راجع به سایر ابعاد قرارداد مشارکت در ساخت ابهامی دارید، حتماً نگاهی به مقاله بررسی قرارداد مشارکت در ساخت بیندازید.)

تعریف تامین دلیل

قانون‌گذار در ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تامین دلیل را این‌طور معرفی کرده است که:

"در مواردی که اشخاص ذی نفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد، می‌توانند از دادگاه درخواست تامین آن‌ها را بنمایند. مقصود از تامین در این موارد فقط ملاحظه و صورت برداری از اینگونه دلایل است."

به زبان ساده، شما هنگامی می‌توانید از دادگاه تامین دلیل بخواهید که احتمال بدهید دلایل و مستندات موجود در حال حاضر، در آینده وجود نخواهند داشت. این نکته را از یاد نبرید که اگر دادگاه به درخواست تامین دلیل شما پاسخ مثبت بدهد، حتماً ذی‌نفع و محق هستید؛ بلکه تشخیص ارزش و صحت دلایل، با قاضی است.

اگر پس از انجام مراحلی مثل اخذ پروانه ساخت در قرارداد مشارکت در ساخت با مشکلاتی در روند اجرای قرارداد مواجه شدید که نمی‌دانید تامین دلیل برای مقابله با آن‌ها روش مناسبی است یا نه، همچنان همراه وکیل‌باشی بمانید.

در چه مواردی می توان از تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت استفاده کرد؟

طی کردن مراحل فسخ قرارداد مشارکت در ساخت، یکی از راهکارهای قانونی برای جلوگیری از ضرر و زیان حاصل از قرارداد است. این در حالی است که در برخی از اوقات، حتی برای فسخ قرارداد هم باید دلایل کافی و محکمه‌پسند در دست داشته باشید. 

تصور کنید سازنده ملک ضمن قرارداد متعهد شده تا بهترین مواد و متریال موجود در بازار را برای ساخت ساختمان به کار ببرد. با این حال، پس از مدتی متوجه می‌شوید که سازنده برای هزینه کمتر و سود بیشتر، کاشی‌ها، سرامیک و سایر مصالح ارزان‌قیمت را خریداری کرده است.

اینجا است که تامین دلیل به کمک شما می‌آید. چطور؟ پس از مراجعه به شورای حل اختلاف محلی که ملک در آن قرار گرفته است، درخواست تامین دلیل خود را ثبت می‌کنید. قاضی، موظف است که پس از بازدید از ملک، از تمامی مصالح موجود صورت‌برداری کند.

این کار چه فایده‌ای دارد؟ باعث می‌شود، برای پیگیری دعواهای احتمالی خود علیه سازنده، دلایل محکمی که دادگاه ارزش آن‌ها را تایید می‌کند، در دست داشته باشید. چه بسا که سازنده، به‌سرعت مصالح ارزان خریداری شده را معدوم کند و شما برای اثبات زیان خود، هیچ دلیلی نداشته باشید.

در مثالی دیگر می‌توان به عدم تحویل ملک از سوی مالک به سازنده اشاره کرد. در این‌گونه موارد، اگر سازندگان متعدد باشند، باید به همه آن‌ها اثبات کرد دلیل تاخیر در ساخت‌وساز و عقب افتادن چندین ماهه پروژه، بی تعهدی مالک است. در اینجا سازنده می‌تواند از قاضی بخواهد که با درخواست تامین دلیل او موافقت نماید. در نتیجه، صورت جلسه‌ای که قاضی پس از بازدید از مک می‌نویسد، یک دلیل متقن برای اثبات تخلف مالک به شمار می‌آید.

 مرجع صالح برای درخواست تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت

همان‌طور که در طول این نوشته اشاره کردیم، برای ارائه درخواست تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت، باید به شورای حل اختلافی که ملک در حوزه آن قرار گرفته است، مراجعه کنید. ممکن است در برخی از مناطق شورای حل اختلاف وجود نداشته باشد؛ در این صورت دادگاه محلی که ملک در آن واقع شده است، مرجع صالح برای صدور این درخواست خواهد بود.

باید خاطرنشان کنیم که چنانچه تخلف طرف مقابل برای شما محرز شد، قادر هستید در هر مرحله‌ای از قرارداد و حتی پس از اخذ پایان کار در قرارداد مشارکت در ساخت، درخواست تامین دلیل را انجام دهید.

مراحل صدور و هزینه تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت

از آنجایی که درخواست تامین دلیل در زمره دعاوی غیرمالی قرار دارد که مبلغ رسیدگی به این گونه دعاوی از سوی قوه قضاییه، اعلام می‌شود. اگر قاضی تشخیص بدهد که برای درخواست تامین دلیل به نظر کارشناس هم نیاز دارید، باید هزینه کارشناس رسمی دادگستری را بر هزینه ذکر شده، بیفزایید.

مراحل صدور این درخواست نیز به این صورت است که پس از مراجعه به شورای حل اختلاف، درخواست خود را به تعداد خوانده‌ها به علاوه یک نسخه اضافه باید تنظیم کنید. در مرحله بعدی، از تمام اوراقی که قصد استناد به آن‌ها را دارید یک فتوکپی تهیه می‌کنید؛ این فتوکپی نیز باید به تعداد خوانده‌ها و به علاوه یک نسخه اضافه‌تر باشد. در نهایت، به واحد تطبیق اسناد شورای حل اختلاف مراجعه کنید و از اوراق گفته شده، کپی برابر اصل تهیه کنید.

اگر مورد شما بسیار فوری باشد، مطابق ماده 152 ق.آ.د.م می‌توانید هنگام ثبت درخواست، از شورای حل اختلاف بخواهید که به درخواستتان فوراً رسیدگی شود. بنابراین، بر اساس قسمت دوم ماده مزبور، در اموری که فوریت داشته باشد دادگاه بدون احضار طرف اقدام به تامین دلیل می‌کند.

به یاد داشته باشید که تامین دلیل با تامین خواسته، متفاوت است!

همان‌طور که امکان دارد عده‌ای از افراد از مزایای ثبت قرارداد مشارکت در ساخت در دفترخانه مطلع نباشند و تصور کنند دستی نوشتن این قرارداد هیچ ایرادی ندارد؛ ممکن است تامین دلیل و تامین خواسته را یک امر واحد بدانند.

در بسیاری از مواقع، افراد تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت را با تامین خواسته اشتباه می‌گیرند. این مسئله باعث می‌شود، شما انرژی و وقت خود را بیهوده هدر بدهید. در واقع، تامین خواسته مختص مواردی است که رأی دادگاه به نفع خوانده صادر شده است و او به این وسیله، ، از فروش یا نقل و انتقال مال موردنظر، جلوگیری می‌کند.

این در حالی است که تامین دلیل، صرفاً برای حفظ دلایل و مستندات موجود به کار می‌رود تا در دعاوی آینده بتوان از آن دلایل برای اثبات حق، استفاده کرد.

و اما جمع‌بندی مطلب

هرچند در این نوشته تلاش کردیم تا به‌خوبی و با بیانی ساده، شما را با درخواست تامین دلیل در قرارداد مشارکت در ساخت آشنا کنیم، اما نباید از مزایای فرآیند مشاوره حقوقی نیز غافل شوید. در واقع، مشاوره با وکیل برای انجام تمام امور قضایی و حقوقی، یک امر کاملاً ضروری است. چرا که حضور و راهنمایی‌های یک وکیل تا حد زیادی در حل اختلافات و پیگیری موضوعات حقوقی کارساز خواهد بود.

در همین راستا، وکلای تیم وکیل‌باشی، ضمن ارائه انواع خدمات حقوقی مانند مشاوره تلفنی، آنلاین، حضوری، نگارش قرارداد سفارشی، تنظیم اوراق قضایی و... برای پاسخگویی به سؤالات و ابهامات شما در رابطه با موضوع این مقاله نیز درکنارتان هستند.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی