همه چیز درباره قرارداد مشارکت کاری

قراردادهای موجود در حیطه کسب و کار آن‌قدر متنوع و زیادند که از قرارداد مشارکت کاری گرفته تا قرارداد اینفلوئنسر را شامل می‌شوند. در واقع، این وسعت از قراردادها را مدیون ماده 10 قانون مدنی هستیم که به ما اجازه می‌دهد در چهارچوب قانون و نظم عمومی، توافقات کاری مختلفی را با دیگران تنظیم کنیم.

در این میان، قرارداد مشارکت کاری که به شراکت کاری نیز معروف است، یکی از پرطرفدارترین توافقات در زمینه مسائل شغلی به شمار می‌آید که این روزها میان عده زیادی از مردم رایج شده است.

 پزشکی را تصور کنید که با وجود سال‌ها تجربه در حوزه شغلی خود، می‌خواهد یک درمانگاه تأسیس کند اما سرمایه‌ای برای این کار ندارد؛ یا خیاطی را در نظر بگیرید که علی‌رغم برخورداری از تبحر و تجربه بالا، پول کافی برای راه‌اندازی مزون ندارد. این‌ها فقط دو مثال ساده از هزاران نمونه‌ای است که در اطرافمان هستند و با تنظیم قرارداد مشارکت مدنی (کاری) می‌توانند سود قابل‌توجهی به دست بیاورند.

در همین راستا، این مطلب از وکیل‌باشی را به افرادی اختصاص دادیم که قصد دارند برای شروع کارشان با یک یا چند شخص دیگر مشارکت کنند؛ اما اطلاعات حقوقی لازم را در این باره ندارند. به این ترتیب، در ادامه، معنا، انواع و نحوه تنظیم قرارداد مشارکت کاری را به صورت مفصل توضیح می‌دهیم.

قرارداد شراکت در کار به چه معناست؟

"قرارداد مشارکت کاری ذیل ماده 571 قانون مدنی (عقد شرکت) تنظیم می‌شود. در این‌گونه توافقات، دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی متعهد می‌شوند که ضمن به اشتراک گذاشتن سرمایه‌هایشان به صورت مادی و معنوی، کسب و کار مناسبی را راه‌اندازی کنند. طرفین توافق مشارکت مدنی که شریک یکدیگر محسوب می‌شوند، در سود و خسارات حاصل از کار موردنظر نیز با یکدیگر سهیم هستند."

به بیان ساده‌تر، قرارداد شراکت در کار همان قرارداد مشارکت مدنی خصوصی است که در مقاله مربوط به آن توضیح دادیم که شکل ساده این توافق، جمله مشهور "سرمایه از من، کار از تو" است. مثال‌هایی که در مقدمه زدیم را یک بار دیگر بخوانید؛ در هر دوی آن‌ها، یک طرف این قرارداد فرد دارای مهارت و دانش قرار دارد و در طرف دیگر، فردی که سرمایه مادی برای ایجاد کسب و کار را تأمین می‌کند.

انواع قرارداد مشارکت کاری

همان‌طور که می‌دانید مشارکت کاری یا مشارکت مدنی، یکی از انواع قرارداد مشارکت محسوب می‌شود و تعریف دقیق آن هم در ماده 571 ق.م آمده است. بر همین اساس، دست‌وبال همه ما برای انعقاد قرارداد شراکت در فضای کسب و کارهای گوناگون، باز است. ازاین‌رو، برای اینکه بدانید مشارکت کاری در کدام مشاغل بیشتر کاربرد دارد و آیا برای شما هم مفید است یا نه، در ادامه چند نمونه از قراردادهای مشارکت مدنی را معرفی کرده‌ایم.

البته، باید تأکید کنیم که اگر با یک یا چند نفر از دوستان، آشنایان، اقوام و... مشارکت کاری برقرار کرده باشید، قانون حاکم بر روابط حقوقی میان شما، قانون کار نخواهد بود. چرا که انواع قرارداد کار مثل قرارداد کار موقت و دائم، تابع قانون کار هستند. این در حالی است که قرارداد مشارکت مدنی، تابع قانون مدنی بوده و طرفین این‌گونه توافقات، به رعایت ضوابط قانون کار ملزم نیستند.

انواع قرارداد مشارکت کاری عبارت‌اند از:

مشارکت در نمایندگی بیمه

در اینجا باید گفت قرارداد مشارکت در نمایندگی بیمه به این معناست: افرادی که تحصیلات یا تجربه لازم در امور بیمه را دارند، برای تأسیس نمایندگی یکی از بیمه‌ها، توافق می‌کنند که با یک یا چند سرمایه‌گذار شریک شوند. این شراکت کاری باعث می‌شود طرفین علاوه بر راه‌اندازی نمایندگی بیمه، به نسبت سرمایه خود در سود و زیان آن نمایندگی نیز سهیم شوند.

مشارکت در سالن زیبایی

آرایشگری را در نظر بیاورید که برای گسترش کارش، توانایی مالی نداشته و همچنان مجبور است که در سالن‌های زیبایی سطح شهر به صورت درصدی کار کند. چاره کار برای این فرد چیست؟ استفاده از قرارداد مشارکت در سالن زیبایی که در زمره مشارکت کاری است. او می‌تواند با فردی که سرمایه خوبی برای خرید یا اجاره سالن دارد، رایزنی کند تا پس از تنظیم قرارداد شراکت کاری، با همکاری یکدیگر یک سال زیبایی تأسیس کنند. پس از آن نیز، آرایشگر متعهد می‌شود که سهم خوبی از سود سالن را به صورت ماهانه یا سالانه به سرمایه‌گذار بدهد.

مشارکت در تولید

برای تولید یک دستگاه یا محصول در حوزه‌های مختلف صنعتی، فنی، کشاورزی، غذایی، دارویی و... باید هم تخصص داشت و هم پول! بدیهی است که در بسیاری از مواقع این دو با هم یک جا و در یک نفر جمع نمی‌شوند. دانشجوی نخبه‌ای که ایده تولید یک دستگاه صنعتی باکیفیت را تواسته عملی کند در خیلی از موارد پولی برای تولید آن دستگاه ندارد.

از سوی دیگر، صاحبان سرمایه نیز علی‌رغم داشتن پول فراوان، تخصص، ایده یا تجربه درست و حسابی برای تولید محصول ندارند. قرارداد مشارکت در تولید حلقه اتصال این دو شخص است که به‌خوبی می‌تواند نیازهای آنان را مرتفع کند.

نحوه تنظیم قرارداد شراکت کاری بین دو نفر

درباره نحوه نوشتن قرارداد مشارکت، باید بدانید که این موضوع چندان ساده و پیش پا افتاده نبوده و برای نگارش قراردادهای مشارکت کاری باید تجربه و علم کافی داشته باشید.

از سوی دیگر، همان‌طور که در پاراگراف‌های قبل نیز توضیح دادیم، درست است که شراکت در کار برای راه‌اندازی کسب و کار تنظیم می‌شود؛ اما نگارش آن هیچ شباهتی به نحوه تنظیم قرارداد کار ندارد. چرا که مشارکت کاری یا مدنی، تابع قانون کار نبوده و یک قرارداد کاملاً مجزا و متمایز از قراردادهای کاری به شمار می‌رود.

در رابطه با نوشتن قرارداد مشارکت کاری میان دو یا چند نفر، ابتدا باید به عنوان قرارداد توجه کنید؛ سپس ارکان یا مواد قرارداد را ذکر کنید. منظور از ارکان قرارداد مشارکت کاری همان مواد مندرج در متن قرارداد است که به شرح زیر هستند:

1.   طرفین قرارداد و مشخصات هر یک از آن‌ها

2.   موضوع قرارداد

3.   مدت قرارداد

4.   آورده هر یک از شرکا

5.   سهم‌الشرکه شرکا

6.   نحوه تقسیم سود و زیان میان شرکا

7.   تعهدات طرفین

8.   شرایط ضمن قرارداد

9.   فسخ قرارداد

10.  فورس ماژور (قوه قاهره)

11.  مرجع حل اختلاف (داوری یا دادگستری)

12.   نسخه‌های قرارداد

به این خاطر که مواردی مثل نحوه فسخ قرارداد مشارکت، حساسیت فراوانی دارد و کوچکترین اشتباه در نوشتن موارد مربوط به فسخ، موجب ورود خسارات عمده به هر یک از شرکا می‌شود؛ بهتر است پیش از نوشتن متن توافق، از وکلای پایه یک دادگستری کمک بگیرید.

شرایط و نکات مهم قرارداد مشارکت کاری

در انتها، باید چند نکته حقوقی مهم در رابطه با مشارکت کاری را بازگو کنیم تا دید بهتری نسبت به این قرارداد داشته باشید. در نتیجه پیش از تنظیم و امضای این توافق توجه داشته باشید که:

·       قراردادهای شراکت کاری انواع فراوانی دارند و محدود به همان چند نمونه موجود بالا نیستند. مشارکت کاری در راه‌اندازی، رستوران، استارتاپ، درمانگاه، تعویض روغنی و حتی مشارکت کاری در خرید و فروش نیز امکان‌پذیر بوده و در صورت رعایت اصول قرارداد نویسی توسط طرفین، سود خوبی را عابد شرکا خواهد کرد.

·       توصیه می‌کنیم از شرط داوری در قرارداد برای حل و فصل منازعات احتمالی استفاده کنید. اگر قرارداد تان را امضا کرده‌اید، هنوز هم برای این کار دیر نیست. پس از مذاکره با شریکتان، یک قرارداد داوری مجزا از قرارداد اصلی تنظیم کنید و شرایط داور را در آن بیاورید.

·       نحوه محاسبه درصد در قراردادهای شراکت کاری درست مثل مشارکت در ساخت، دشوار است. سعی کنید علاوه بر استفاده از مشاوره حقوقی آنلاین، از متخصصین اقتصادی و مالی نیز مشاوره بگیرد.

البته، قراردادهای سفارشی که به صورت شخصی و با توجه به نیازهای طرفین توسط وکلا نوشته می‌شوند، تا حد قابل قبولی جلوی آسیب‌ها و تعارضات احتمالی را می گیرند. چرا که وکلا می‌دانند کدام اصطلاح را در متن قرارداد به کار ببرند و از درج کدام اصطلاحات پرهیز کنند.

و اما جمع‌بندی مطلب

قرارداد مشارکت در کار، موضوعی است که در این مطلب از مجموعه مقالات حقوقی وکیل‌باشی به آن پرداختیم. هرچند در این مطلب، نحوه تنظیم، شرایط و انواع شراکت کاری را به‌خوبی توضیح دادیم؛ اما چنانچه در این رابطه سؤال یا ابهامی دارید آن را در قسمت نظرات برای ما بنویسید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی