آشنایی با قرارداد کارگزاری انجام کار و اجزاء آن

همه ما برای انجام برخی از کارها یا پیگیری بعضی  از امور به ناچار باید سراغ یک متخصص برویم. چیزی شبیه بیمار شدن و یافتن پزشک متخصص برای درمان و دارو گرفتن. اینکه توانایی انجام خیلی از کارها مانند معامله در بازارهای مالی رمز ارزها را نداشته باشیم، کاملاً عادی و طبیعی است. ما همه چیزدان نیستیم و در عصر اطلاعات نیز نمی‌توانیم تمام مهارت‌ها و علوم دنیا را همزمان داشته باشیم. اینجا است که برای انجام خیلی از کارها سراغ "کارگزار" یا "برورکر" می‌رویم و با او "قرارداد کارگزاری انجام کار" می‌بندیم.

می‌دانیم تا این قسمت از مقدمه سؤالات متعددی  برایتان ایجاد شده که اصلاً بروکر یا همان کارگزار چه کسی است؟ چطور قرار است در انجام امور حرفه‌ای به ما کمک کند؟ قراردادی که اسم بردیم یعنی چه؟ چطور نوشته می‌شود؟ چه اجزائی دارد؟ و پرسش‌های حقوقی از این دست که در ادامه این مقاله از وکیل‌باشی به آن‌ها پاسخ می‌دهیم.

کارگزار (Broker)چه کسی است؟ چطور به ما کمک می‌کند؟

Broker  به معنای کارگزار یا واسطه‌گری است که در فعالیت‌های مختلفی مانند بازارهای مالی، بورس، بیمه، خرید و فروش دارایی‌ها، املاک و مستغلات و ... تخصص و مهارت لازم را دارد.

در واقع کارگزار، به عنوان یک مشاور، راهنما و انجام دهنده کار است که به شما کمک می‌کند یک کار تخصصی مثل صادرات پسته را به‌راحتی و سریع‌تر به پایان برسانید. بهتر است بدانید که کارگزار، ممکن است یک شخص حقیقی باشد مثل آقای زرندی یا یک شخص حقوقی مثل شرکت کارگزاری ایکس.

مفهوم قرارداد کارگزاری انجام کار و ماهیت حقوقی آن

 "قرارداد کارگزاری انجام کار، طبق تصریحات مقنن در ماده 10 قانون مدنی و اصل آزادی قراردادها منعقد می‌شود. طرفین این تفاهم‌نامه، کارفرما و کارگزار هستند که کارگزار موظف است تا به دستور کارفرما، برای او اقدامات تخصصی مندرج در متن توافق‌نامه را انجام دهد."

یک نکته مهم و ناگفته در اینجا وجود دارد. اینکه قرارداد کارگزاری را هم‌ردیف انواع قرارداد کار ندانید. چرا؟ چون قراردادهای کاری بر اساس قانون کار تدوین و تنظیم می‌شوند؛ اما قرارداد کارگزار به موجب اصل آزادی قراردادها. پس میان این‌ها باید تمایز قائل شوید.

آیا قرارداد کارگزاری، همان قرارداد جعاله کاری است؟

توجه داشته باشید که قرارداد کارگزاری انجام کار را با جعاله کاری یک امر واحد ندانید. چرا که این دو قرارداد، به طور کل و از اساس با یکدیگر تفاوت دارند. جعاله کاری مطابق با مقررات عقد جعاله تنظیم می‌شود و در آنجا "عامل" است که کار موردنظر "جاعل" را انجام می‌دهد.

در حالیکه قرارداد کارگزاری بر اساس ماده 10 قانون مدنی تنظیم شده و احکام و آثار حقوقی میان کارگزار و مشتری (کارفرما) با جعاله کاری کاملاً متفاوت است.

در کل، باید تأکید کنیم که در تنظیم و اجرای قرارداد مزبور، علاوه بر رعایت قوانین، نحوه صحیح قراردادنویسی نیز بسیار حائز اهمیت است. در همین راستا، وکلای باتجربه تیم حقوقی وکیل‌باشی تنظیم قرارداد کارگزاری انجام کار را به صورت حرفه‌ای و کاملاً شفاف، انجام داده و ضمن ارائه مشورت‌های لازم، پاسخگوی سؤالات حقوقی شما نیز هستند.

ارکان قرارداد کارگزاری انجام کار و نحوه تنظیم آن

در تنظیم قرارداد کارگزاری انجام کار، ارکان مختلفی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید. به عنوان مثال، در این نوع قرارداد، طرفین باید نسبت به جزئیات و شرح دقیق کاری که قرار است توسط کارگزار انجام شود، توافق کنند و مشخص کنند که کارگزار چه وظایفی را بر عهده دارد.

همچنین، در این قرارداد، باید مشخص شود که کارگزار چه مبالغی از کارفرما دریافت خواهد کرد و نحوه پرداخت این مبالغ توسط مشتری نیز مشخص شود. علاوه بر این، باید مقرر کنید در صورتی که کارگزار در انجام وظایف خود شکست خورد، چه اتفاقی برای او خواهد افتاد یا اگر کارفرما به وظایفش عمل نکرد، سرانجام قرارداد چه خواهد شد؟

در ادامه برخی از مهم‌ترین ارکان این قرارداد را توضیح می‌دهیم تا هنگام نگارش متن قرارداد، کمتر دچار خطا و اشتباه شوید.

موضوع قرارداد

موضوع قرارداد کارگزاری باتوجه‌به تخصص کارگزار و نیازهای مشتری، نوشته می‌شود. مثلاً ممکن است شما به عنوان مشتری از کارگزار بخواهید که امور مربوط به مدیریت مالی، بازاریابی، فروش و جذب سرمایه گذار را انجام دهد. در اینجا می‌توانید عنوان قرارداد را "انجام امور بازرگانی و مشاوره توسط کارگزار" تعیین کنید و در بخش مربوط به موضوع، تمام جزئیات موردنظر را شرح بدهید.

مدت قرارداد

مدت قرارداد از همان روز امضای قرارداد محاسبه خواهد شد. پس ممکن است شما زمان اجرای قرارداد را از تاریخ 3 فروردین سال 1402 و به مدت 5 سال در نظر بگیرید.

تعهدات کارگزار و حقوق او

تعهدات، همان خدماتی است که کارگزار باید به مشتری یا کارفرما ارائه دهد. بسته به نوع خدماتی که کارگزار ارائه می‌دهد، تعهدات متفاوتی برای او تعریف می‌شود. به طور کلی، کارگزار باید به شرایطی که در قرارداد با مشتری تعیین شده است، عمل کند و به این تعهدات پایبند باشد. بعضی از تعهدات بروکر در قرارداد به شرح زیر است:

· او موظف است خدمات مورد نظر مشتری را به صورت کامل و با کیفیت مناسب ارائه دهد و از هرگونه تقصیر در این خصوص خودداری کند.

· کارگزار باید در انجام کار خود از رعایت قوانین و مقررات مربوط به حوزه فعالیت خود اطمینان حاصل کند.

· اطلاعات مشتری را محرمانه نگه دارد و از هرگونه انتشار آن‌ها خودداری کند.

· کارگزار باید در روابط خود با مشتری به شفافیت رسیدگی کند و در صورتی که مشتری از وضعیت معاملات خود در جریان نیست، حتماً به او اطلاع دهد.

در انتها باید میزان حقوق کارگزار و شرایط پرداخت را نیز مشخص کنید.

تعهدات کارفرما در قرارداد کارگزاری انجام کار

به موازات انعقاد یک قرارداد، هر دو طرف حقوق و تکالیفی خواهند داشت. در اینجا نیز کارفرما موظف است هزینه‌های مربوط به خدمات و محصولات ارائه شده توسط بروکر را به موقع و به شیوه تعیین شده در قرارداد پرداخت کند. چنانچه این موضوع از جانب کارفرما رعایت نشود، می‌توان حق فسخ قرارداد را به‌وسیه کارگزار تعیین نمود.

از سوی دیگر، کارفرما متعهد می‌شود که در هر صورت، به مصلحت کارگزار عمل نموده و حداکثر تلاش خود را برای هماهنگی امور بنماید. تأمین مجوزها و همچنین رفع موانع قانونی نیز برعهده کارفرما است. چرا که کارگزار، به نوعی نماینده کارفرما محسوب می‌شود و بسیاری از مجوزهای قانونی لازم را در اختیار ندارد.

شرایط و نحوه فسخ قرارداد

نحوه فسخ قرارداد بر مبنای مذاکرات و انتظارات طرفین مشخص خواهد شد. اما در اینجا به چند نمونه از شرایطی که موجب ایجاد حق فسخ برای طرفین می‌شوند اشاره می‌کنیم تا این قضیه برایتان شفاف شود.

· چنانچه هر کدام از طرف‌ها، از انجام تعهداتش امتناع کند، دیگری حق فسخ داشته و می‌تواند جبران خسارات وارده بر خویش را نیز مطالبه کند.

· اگر یک ماه پیش از انقضا مدت، یکی از طرفین اراده خود مبنی بر تمدید یا خاتمه قرارداد را اعلام نکند، قرارداد به مدت مثلاً  5 سال دیگر ادامه می‌یابد.

· شرط عدم واگذاری به غیر: این شرط، در برخی از توافقات، بسیار حیاتی و حائز اهمیت است. قرارداد کارگزاری نیز یکی از همین قراردادها است. چرا که انجام موضوع قرارداد صرفاً به وسیله کارگزار انجام خواهد شد و اگر کارفرما انجام موضوع قرارداد را از کارگزار دیگری بخواهد، عملاً انجام کار امکان‌پذیر نیست!

ازاین‌رو، کارفرما متعهد می‌شود که قرارداد را به شخصی غیر از کارگزار واگذار نکند. بروکر نیز متعهد می‌شود، انجام موضوع قرارداد را به شخص ثالث واگذار نکند.

در اینجا چنانچه هر کدام از طرف‌ها خلاف این شرط عمل کنند، دیگری حق فسخ خواهد داشت.

محل اجرای قرارداد

محل اجرای قرارداد، یکی دیگر از ارکان قرارداد کارگزاری است. در این قسمت، علاوه بر محل اجرا، محل تحویل کالا نیز اهمیت داشته و باید در تعیین هرکدام دقت کنید.

ضمانت حسن انجام تعهدات

یکی از شرایط حقوقی مهم در قرارداد کارگزاری انجام کار، شرط ضمانت برای تضمین اجرای صحیح قرارداد است. برای این منظور، می‌توانید از انواع ضمانت‌های مالی مانند ضمانت بانکی، ضمانت نامه و چک، استفاده کنید.

باید تأکید کنیم که تنظیم و اجرای درست قرارداد کارگزاری انجام کار بسیار حائز اهمیت است و در صورتی که نکات و شرایط حقوقی مهم در آن رعایت نشود، احتمال بروز مشکلات و مخالفت‌های گوناگون میان مشتری و کارگزار، یک امر بدیهی است. پس برای جلوگیری از پیشامدهای ناگوار در زمان تفسیر قرارداد، حتماً از فرآیند مشاوره حقوقی آنلاین نزد وکلای باتجربه بهره ببرید.

فورس ماژور

فورس ماژور، موارد اضطراری و غیرقابل پیش‌بینی مثل جنگ، انقلاب، شیوع بیماری واگیردار مثل کرونا، زلزله، اعتصاب عمومی، آتش‌سوزی، سیل و مواردی از این قبیل است که اجرای قرارداد را غیرممکن می‌سازد.

در هر یک از موارد گفته شده، طرفین موظف به اعلام موضوع هستند. در نهایت این توافقات و مذاکرات کارگزار و کارفرما است که وضعیت ادامه قرارداد یا خاتمه آن را مشخص خواهد کرد. در قرارداد مذکور، توجه به فورس ماژور، ضرورت فراوانی دارد و نباید این بند را فراموش کنید.

نحوه حل اختلاف طرفین

از دیگر مواد و اجزاء یک قرارداد کارگزاری، تعیین نحوه رسیدگی به اختلافات است. آیا می‌خواهید یک یا چند داور خبره به اختلافات احتمالی‌تان رسیدگی کنند یا این امر را به محاکم دادگستری می‌سپارید؟ واضح است که ذکر داوری در قراردادها تا چه حد راهگشا و کارگشا است.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته، به قرارداد کارگزاری انجام کار و ابعاد حقوقی آن پرداختیم. این قرارداد می‌تواند به عنوان یک مستند حقوقی برای دو طرف، یعنی کارگزار و کارفرما، مفید باشد. با رعایت نکات و شرایط حقوقی مهمی که در این مقاله بیان شد، می‌توانید متن این توافق را به صورتی مؤثر و با کیفیت منعقد کنید.

راضیه حبیبی_کارشناس حقوقی وکیل‌باشی