تفاوت اظهارنامه با دادخواست از آن‌جایی اهمیت پیدا می‌کند که هر دو از مهم‌ترین ابزارهای حقوقی و قضایی به شمار می‌آیند و نحوه تنظیم آن‌ها می‌تواند تأثیر مستقیمی بر موفقیت یک پرونده حقوقی یا کیفری داشته باشد. اظهارنامه نوعی هشدار یا اخطار قانونی است که به طرف مقابل ارسال می‌شود. اگر طرف مقابل این نوع اخطار را نادیده گرفت، از دادخواست برای رسیدگی قضایی به یک موضوع و صدور حکم استفاده خواهد شد. در این مقاله قصد داریم به بررسی تفاوت اظهارنامه و دادخواست و نکات مهم آن بپردازیم:

 اظهارنامه چیست؟

همانطور که در مقاله اظهارنامه چیست گفتیم، اظهارنامه سندی رسمی و قانونی است که در اختیار افراد قرار داده می‌شود که اراده خویش را به صورت قانونی و مطابق مقررات در اظهارنامه ذکر کنند. طبق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی اظهارنامه یکی از راه‌های رسمی مطالبه حق است که قبل از تقدیم دادخواست به طرف مقابل ارسال خواهد شد. در بعضی از موارد نوعی اخطار هم محسوب می‌شود.

با ارسال اظهارنامه فرصتی برای طرف مقابل ایجاد می‌شود تا قبل از هرگونه طرح دعوی، اقدام به رفع مشکل نماید. همچنین به کاهش هزینه دادرسی و تسریع روند دادگاه کمک کند.

مواردی که باید در اظهارنامه قید شود، عبارت‌اند از:

1- مشخصات شخص اظهار کننده و اقامتگاه وی

2- موضوع اظهارنامه

3- مشخصات شخص مخاطب و اقامتگاه وی

4- متن دلخواه

5-خلاصه اظهارات

6- خلاصه جواب

هنگام تنظیم اظهارنامه از کلمات توهین آمیز خودداری نموده و متن را به صورت خوانا و واضح بنویسید. شایان به ذکر است که اظهارنامه دارای جنبه حقوقی است و هیچ گونه ضمانت اجرایی کیفری ندارد.  اکثر افراد به اشتباه اظهارنامه را اظهاریه می‌گویند.

از نمونه تفاوت اظهارنامه با دادخواست می‌توانیم به استفاده از اظهارنامه قبل از تقدیم دادخواست و طرح دعوی اشاره کنیم، زیرا در این مورد اگر طرف مقابل پس از دریافت اظهارنامه اقدامی برای حل و فصل مشکل انجام نداد، سپس می‌توان دادخواست را به دادگاه تقدیم کرد. برای ارسال اظهارنامه لزوماً نباید به دادگاه مراجعه کرد، بلکه می‌توان از طریق خدمات الکترونیک قضایی اظهارنامه را ثبت کنید.

اظهارنامه بهتر است توسط یک وکیل متخصص تنظیم شود تا شما را از هرگونه مشکل حقوقی محافظت کند، وکیل باشی این کار را برای شما آسان کرده چون تمام این فرم‌های اظهارنامه‌ توسط وکلای مجرب تنظیم شده است.

دادخواست چیست؟

دادخواست در اصطلاح حقوقی به معنی عدالت خواستن یا دادخواهی است. دادخواست نوعی فرم است که فرد یا سازمان برای مطالبه حقوق خود و طرح دعوی به دادگاه حقوقی به منظور رسیدگی به اختلافات تقدیم می‌کند.

بر اساس ماده ۴۸ قانون مدنی، برای اقامه دعوا علیه اشخاص یا سازمان‌ها باید دادخواستی را تنظیم کرد و برای رسیدگی به این دعوی آن را به دادگاه ارائه داد. همچنین طبق ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی، هیچ رسیدگی به دعاویی صورت نمی‌گیرد تا یک شخص یا یک سازمان درخواستی را به دادگاه تقدیم کند.

تنظیم دادخواست دلایل فرد را برای طرح دعوی به طور شفاف و واضح بیان می‌کند تا طرف دیگر به طور کامل از دلیل خواهان مطلع شود، به علاوه به نظم و انسجام در روند رسیدگی و به درک بهتر قاضی در پرونده کمک می‌کند.

مواردی که در دادخواست باید درج شود را در مقاله دادخواست چیست، بیان کردیم اما اگر بخواهیم به طور خلاصه این موارد عبارت‌اند از:

1- مشخصات طرفین

2- خواسته یا موضوع یا بهای آن

3- دلایل و مشخصات دادخواست

4- متن دادخواست

5- امضا و تاریخ

برای نوشتن دادخواست به لحن و نگارش آن توجه کرده و از ادعاهای بدون دلیل و مدرک پرهیز کنید. همچنین قبل از تقدیم دادخواست، آن را با دقت بررسی کرده و از صحت اطلاعات اطمینان حاصل فرمایید.

شایان به ذکر است که نحوه تنظیم دادخواست در محاکم قضایی بسیار حائز اهمیت است، پس توصیه می‌شود برای تنظیم دادخواست از وکلای متخصص کمک بگیرید، همچنین می‌توانید از وکیل باشی نمونه دادخواست مورد نظر را دانلود کرده زیرا تمام دادخواست‌های موجود زیر نظر وکلای مجرب و حرفه‌ای وکیل باشی تنظیم می‌شود.

تفاوت اظهارنامه با دادخواست در چیست؟

“اغلب افراد تفاوت اظهارنامه با دادخواست را نمی‌دانند که باید در جواب به آنها گفت: اظهارنامه یک اعلامیه برای مطالبه حق و فرصت برای حل و فصل اختلافات است و دادخواست یک درخواست برای طرح دعوا در مراجع قضایی و رسیدگی قانونی به آن می‌باشد.”

اظهارنامه یک نوع اعلامیه است که قبل از طرح دعوا به طرف مقابل ارسال می‌شود، در صورتی که طرف مقابل برای حل اختلافات هیچ اقدامی نکرد، باید طرح دعوا کنید. رسیدگی به این دعوا بستگی به دادخواست دارد، به همین دلیل پس از ارسال اظهارنامه و در صورت عدم جواب دادخواست خود را ثبت نمایید.

مهم‌ترین تفاوت های بین اظهارنامه و دادخواست عبارت‌اند از:

• ارسال اظهارنامه نیازی به رعایت تشریفات دادرسی ندارد؛ اما ثبت دادخواست باید همراه با تشریفات خاصی انجام گیرد.

•  ثبت اظهارنامه هزینه کمی دارد، اما ارسال درخواست با پرداخت هزینه دادرسی همراه است.

• دادخواست زمان مشخصی دارد اما اظهارنامه هیچ محدودیت زمانی ندارد.

• اظهارنامه ضمانت اجرای مستقیم ندارد، اما می‌تواند به عنوان مدرک در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که دادخواست در هنگام اثبات، دعوی ضمانت اجرای قانونی دارد.

• اظهارنامه در دادگاه رسیدگی نمی‌شود، اما دادخواست لازمه رسیدگی دعوی در دادگاه است.

• دادخواست در بعضی از موارد نیاز به وکیل دارد اما اظهارنامه نیازی به وکیل ندارد. توصیه وکیل باشی به شما چنین است که حتماً اظهارنامه و دادخواست زیر نظر یک وکیل متخصص تنظیم شود.

در نتیجه، دادخواست اقدام به طرح دعوی حقوقی است اما اظهارنامه تذکر دادن به انجام تعهد می‌باشد؛ بنابراین اگر قصد دارید دادخواست یا اظهارنامه‌ای را تنظیم کنید، می‌توانید از مشاوره حقوقی با وکلای متخصص وکیل باشی بهره‌مند شوید تا شما را در تنظیم و نگارش دادخواست و یا اظهارنامه راهنمایی کنند.

تفاوت اظهارنامه با دادخواست در کاربرد

اظهارنامه و دادخواست هر دو از ابزارهای حقوقی هستند که در نظام قضایی و اداری کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما از نظر کاربرد و ماهیت با یکدیگر تفاوت‌های اساسی دارند. درک این تفاوت‌ها برای افرادی که قصد پیگیری حقوق قانونی خود را دارند، بسیار حائز اهمیت است.

اظهارنامه:

• اطلاع‌رسانی رسمی به مراجع اداری یا قضایی (مانند اظهارنامه مالیاتی).
• درخواست انجام اقدامات اداری (مانند درخواست صدور مجوز یا پروانه).
• اعلام مواضع یا ادعاهای حقوقی بدون نیاز به طرح دعوا (مانند اظهارنامه اعتراض به مالکیت).
• استفاده در امور غیرترافعی که نیاز به رسیدگی قضایی ندارند.

دادخواست:

• طرح دعوا در مراجع قضایی برای حل اختلافات حقوقی، کیفری یا اداری.
• درخواست صدور احکام قضایی مانند تأمین خواسته، توقیف اموال یا اجرائیه.
• درخواست تجدیدنظر یا فرجام خواهی از آرای صادره.
• درخواست ابطال اسناد رسمی یا درخواست ورشکستگی.

تفاوت در نحوه نگارش اظهارنامه و دادخواست

اظهارنامه با دادخواست از نظر نگارش تفاوت‌های قابل توجهی دارند که ناشی از ماهیت و کاربرد متفاوت آن‌ها است. اظهارنامه معمولاً در فرم‌های ساده‌تری تنظیم می‌شود و نیاز به رعایت تشریفات پیچیده ندارد. ساختار آن اغلب مختصر و شامل بخش‌های اصلی مانند مشخصات فرستنده، گیرنده، موضوع و درخواست است.

محتوای اظهارنامه معمولاً ساده و مستقیم است و نیازی به ارائه جزئیات فراوان یا استناد به قوانین خاص ندارد. زبان آن نیز غیرفنی و ساده است، زیرا هدف اصلی آن اطلاع‌رسانی یا درخواست اقدامات اداری است. در برخی موارد، مانند اظهارنامه مالیاتی، ممکن است از فرم‌های استاندارد استفاده شود، اما همچنان محتوای آن ساده و کاربرپسند است.

در مقابل، دادخواست نیازمند رعایت اصول و قواعد خاصی است و باید در فرم‌های رسمی و استاندارد تنظیم شود. ساختار آن شامل بخش‌های مشخصی مانند مشخصات طرفین، خواسته‌های حقوقی، دلایل و مستندات قانونی است. محتوای دادخواست باید دقیق، کامل و مستند به قوانین باشد، زیرا هدف آن طرح دعوا و درخواست صدور حکم از مراجع قضایی است.

زبان دادخواست نیز باید رسمی و فنی باشد و از اصطلاحات حقوقی استفاده شود. علاوه بر این، دادخواست باید توسط خواهان یا وکیل او امضا شود و در برخی موارد نیاز به تأیید مراجع قضایی دارد.

به طور کلی، اظهارنامه بیشتر جنبه اطلاع‌رسانی و درخواست اقدامات اداری دارد و به سادگی تنظیم می‌شود، در حالی که دادخواست برای طرح دعوا و درخواست احکام قضایی استفاده می‌شود و نیاز به رعایت تشریفات قانونی و نگارش دقیق دارد. آگاهی از این تفاوت‌ها به افراد کمک می‌کند تا اسناد حقوقی خود را به درستی تنظیم کنند.

تفاوت در نحوه ابلاغ و پیگیری اظهارنامه و دادخواست

اظهارنامه و دادخواست به عنوان دو سند حقوقی مهم، از نظر نحوه ابلاغ و پیگیری تفاوت‌های اساسی دارند. این تفاوت‌ها ناشی از مرجع صدور، هدف و فرآیند قانونی مرتبط با هر یک از این اسناد است. اظهارنامه معمولاً توسط فرد یا نهاد حقوقی تهیه و به طرف مقابل ارسال می‌شود. این ارسال می‌تواند به صورت حضوری، پستی یا الکترونیکی انجام شود.

در برخی موارد، اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات قضایی یا مراجع رسمی نیز ارسال می‌شود تا جنبه رسمی‌تری داشته باشد. هدف اصلی ابلاغ اظهارنامه، اطلاع‌رسانی به طرف مقابل درباره یک ادعا یا درخواست است. پس از ارسال اظهارنامه، فرستنده منتظر پاسخ یا اقدام طرف مقابل می‌ماند.

در صورت عدم پاسخ یا انجام تعهد، فرستنده می‌تواند اقدامات بعدی مانند ارسال اظهارنامه‌های تذکری یا طرح دعوا در دادگاه را انجام دهد. پیگیری اظهارنامه بیشتر توسط فرستنده انجام می‌شود و نیازی به دخالت مراجع قضایی ندارد، مگر اینکه موضوع به مرحله طرح دعوا برسد.

در مقابل، دادخواست پس از تقدیم به دادگاه، توسط مراجع قضایی به طرف مقابل ابلاغ می‌شود. این ابلاغ معمولاً از طریق مأمورین دادگستری یا دفاتر خدمات قضایی انجام می‌گیرد و جنبه رسمی و قانونی دارد. پس از ابلاغ دادخواست، فرآیند قضایی آغاز می‌شود و دادگاه زمان‌بندی‌هایی را برای ارائه پاسخ، مدارک و تشکیل جلسات دادرسی تعیین می‌کند.

پیگیری دادخواست توسط دادگاه انجام می‌شود و طرفین موظف هستند در زمان‌های تعیین‌شده حاضر شوند یا مدارک خود را ارائه دهند. در این فرآیند، دادگاه نقش اصلی را در پیشبرد پرونده و صدور حکم دارد.

به طور خلاصه، اظهارنامه توسط فرستنده به طرف مقابل ارسال می‌شود و پیگیری آن نیز معمولاً توسط فرستنده انجام می‌گیرد. در حالی که دادخواست توسط دادگاه به طرف مقابل ابلاغ می‌شود و فرآیند پیگیری آن تحت نظارت مراجع قضایی است.

بیشتر بخوانید: نحوه ثبت و پیگیری اظهارنامه

کلام آخر

ما در این مقاله تفاوت اظهارنامه با دادخواست را برای شما شرح دادیم و گفتیم اظهارنامه نوعی هشدار قانونی است، در صورتی که دادخواست اقدام به طرح دعوی می‌باشد. امیدواریم این نوشتار برای شما جامع و کاربردی باشد؛ در صورت ابهام، می‌توانید برای ما سوال خود را مطرح کنید تا به بهترین نحوه شما را راهنمایی کنیم.

ماهک حقیقی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی