دادخواست جلب ثالث زمانی ضروری است که شخص یا اشخاصی به‌طور غیرمستقیم یا مستقیم از دعوا نفع ببرند یا در آن دخیل باشند. در چنین مواقعی، طرفین دعوا می‌توانند از دادگاه بخواهند که شخص ثالثی را به دادرسی دعوت کند تا ابعاد پرونده روشن‌تر شود.
این فرآیند به شفاف‌سازی موضوع دعوا، تکمیل شواهد و تأمین حقوق طرفین کمک می‌کند. در این مقاله، نکات کلیدی در تنظیم، شرایط قانونی و نحوه ثبت و پیگیری دادخواست جلب ثالث بررسی خواهد شد.
دادخواست جلب ثالث چیست؟
در برخی دعاوی، ممکن است اشخاصی غیر از طرفین اصلی، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از نتیجه دعوا منتفع شوند یا در آن تعهداتی داشته باشند. اگر شما دعوایی را آغاز کرده‌اید و حضور شخص دیگری برای رسیدگی ضروری است، میتوانید از دادخواست جلب ثالث استفاده کنید. برای آشنایی با ساختار کلی دادخواست، مطالعه مقاله “دادخواست چیست؟” توصیه می‌شود.
در چنین مواردی، طرفین دعوای اصلی (خواهان یا خوانده) ممکن است برای شفاف‌سازی پرونده و حفظ حقوق خود، درخواست ورود شخص ثالث را مطرح کنند. بر همین اساس، از دادگاه تقاضای جلب ثالث می‌شود.
مطابق ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی، هر یک از اصحاب دعوا (خواهان یا خوانده) که حضور شخص ثالث را برای روشن شدن موضوع ضروری بدانند، می‌توانند در جلسه اول دادرسی دلایل خود را ارائه داده و حداکثر ظرف سه روز پس از جلسه اول، با تقدیم دادخواست، از دادگاه درخواست جلب شخص ثالث نمایند.
دعوای جلب ثالث یکی از انواع دعاوی طاری محسوب می‌شود که در جریان یک پرونده اصلی، به درخواست یکی از طرفین یا به دستور دادگاه به آن افزوده می‌شود. این دعاوی معمولاً با هدف بررسی دقیق‌تر موضوع، جلوگیری از تضییع حقوق طرفین و تسهیل فرآیند دادرسی مطرح می‌شوند و می‌توانند در تحقق عدالت نقش مهمی ایفا کنند.
ثبت دادخواست جلب ثالث چه شرایطی دارد؟
اقامه دعوای جلب ثالث مطابق با آیین دادرسی مدنی، شرایط خاصی دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:
- اهلیت ثالث
- نفع شخصی جالب
- مشروع و قانونی بودن دعوا
- دادخواست جلب ثالث
- ارتباط دعوای جلب ثالث با دعوای اصلی
- دادگاهی که دعوای اصلی در آن جریان دارد
اهلیت ثالث
اهلیت یعنی شخص ثالث باید شرایط قانونی لازم برای شرکت در دعوا را داشته باشد. این شخص باید عاقل، بالغ و در موارد مالی، قادر به تصمیم‌گیری باشد و سفیه نباشد.
نفع شخصی جالب
شخصی که اقدام به جلب ثالث می‌کند، که در اصطلاح حقوقی جالب نامیده می‌شود، باید در نتیجه جلب شخص ثالث، نفع مستقیمی در دعوا داشته باشد و حضور او را برای تأمین حقوق خود ضروری بداند.
مشروع و قانونی بودن دعوا
این نوع دعوا باید قانونی و مشروع باشد و نباید قبلاً در دادگاه مطرح شده باشد.
علاوه بر شرایط عمومی، برای اینکه دعوای جلب ثالث در دادگاه ترتیب اثر گیرد، شرایط اختصاصی زیر باید رعایت شود که در ماده 17 قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است.
ارتباط دعوای جلب ثالث با دعوای اصلی
دعوای جلب ثالث باید با دعوای اصلی مرتبط باشد یا منشاء مشترکی داشته باشد. برای مثال، اگر دعوای اصلی درباره اجاره ملک است، نمی‌توان شخص ثالث را برای موضوعی نامرتبط، مانند یک چک بی‌محل، جلب کرد.
دادگاهی که دعوای اصلی در آن جریان دارد
جلب ثالث باید در همان دادگاهی که دعوای اصلی در جریان است، انجام شود، حتی اگر دادگاه صلاحیت محلی نداشته باشد. این دعوا فقط تا پایان جلسه اول دادرسی قابل طرح است، اما اعتراض به آن پس از صدور حکم امکان‌پذیر است.
لازم به ذکر است که اگر شخص ثالثی قصد ورود به دعوا را داشته باشد، باید از دادخواست جلب ورود ثالث استفاده کند.
انواع دادخواست جلب ثالث کدام‌اند؟
دادخواست جلب ثالث به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- دادخواست جلب ثالث اصلی
- جلب ثالث تقویتی
دادخواست جلب ثالث اصلی
در این نوع جلب، هدف از ورود شخص ثالث، محکومیت او به‌عنوان مسئول اصلی یا شریک در دعوا است. با این‌حال، شرط اساسی آن، ارتباط مستقیم و منشأ مشترک میان دعوای جلب‌شده و دعوای اصلی است.
دادخواست جلب ثالث تبعی (تقویتی)
در این نوع جلب، شخص ثالث برای تقویت موقعیت جالب (فردی که او را جلب کرده) در دعوای اصلی وارد پرونده می‌شود. هدف از این جلب، افزایش احتمال پیروزی در دعوا است، بدون اینکه الزاماً شخص ثالث محکوم شود.
مطابق ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی، هر یک از طرفین (خواهان یا خوانده) می‌توانند تا پایان جلسه اول دادرسی، درخواست جلب ثالث را مطرح کرده و ظرف سه روز دادخواست مربوطه را تقدیم دادگاه کنند.
نحوه ثبت و پیگیری دادخواست جلب ثالث چگونه است؟
برای ثبت و پیگیری دادخواست جلب ثالث، همانند سایر دادخواست‌ها، ابتدا باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه کنید. در این مرحله، میتوانید دادخواست جلب ثالث خود را به‌صورت آنلاین یا حضوری ثبت نمایید.
برای ثبت دادخواست جلب ثالث، چند مرحله باید طی شود که به شرح زیر است:
- تنظیم دادخواست جلب ثالث
- تکمیل مدارک و ورود به سامانه ثنا
- ارسال دادخواست به دادگاه صالح
- درخواست جلب ثالث در صورت اعتراض یا واخواهی
تنظیم دادخواست جلب ثالث
قبل از ثبت باید دادخواست جلب ثالث خود را با کمک وکیل یا با استفاده از نمونه دادخواست، تنظیم کنید. در این دادخواست باید اطلاعات مربوط به خواهان، خوانده و شخص ثالث، همراه با دلایل و مدارک مرتبط درج شود.
تکمیل مدارک و ورود به سامانه ثنا
برای ثبت دادخواست، باید مدارک مورد نیاز را همراه خود به دفاتر خدمات قضائی ببرید و به مسئول مربوطه ارائه دهید. همچنین، در صورتی که حساب کاربری سامانه ثنا ندارید، ابتدا باید آن را ایجاد کنید. این کار می‌تواند به‌صورت حضوری در دفاتر خدمات قضائی یا به‌صورت آنلاین از طریق سایت adliran.ir انجام شود.
ارسال دادخواست به دادگاه صالح
پس از تکمیل و تنظیم دادخواست جلب ثالث، این دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به دادگاه صالح ارسال می‌شود. توجه داشته باشید که دادگاه صالح همان دادگاهی است که دعوای اصلی در آن در جریان است.
درخواست جلب ثالث در صورت اعتراض یا واخواهی
اگر محکوم‌علیه غایب و دارای حق واخواهی باشد، می‌تواند درخواست جلب شخص ثالث را تنظیم کرده و با تکمیل لایحه اعتراض، همزمان این دادخواست و لایحه اعتراض را به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی تحویل دهد.
پس از صدور حکم دادگاه برای جلب ثالث، باید شخص ثالث از طریق ابلاغ رسمی مطلع شود که باید در دادگاه حاضر شود.
برای پیگیری دادخواست جلب ثالث، درخواست‌کننده می‌تواند از طریق سامانه ثنا یا به‌طور مستقیم از دفتر دادگاه وضعیت پرونده را پیگیری کند. با انجام این مراحل، شما قادر خواهید بود دادخواست جلب ثالث خود را ثبت و مراحل پیگیری آن را به‌درستی انجام دهید.
چگونه نمونه فرم دادخواست جلب ثالث تنظیم کنیم؟
دادخواست جلب ثالث یکی از روش‌های حقوقی است که در آن یکی از طرفین دعوا از دادگاه تقاضا می‌کند که شخص ثالثی را به دادرسی دعوت کند.
این درخواست باید مطابق با ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی تنظیم شود و شامل اطلاعات هویتی، دلایل و مستندات کافی باشد.
در ادامه، عناصر اصلی تنظیم دادخواست و نمونه‌ای از دادخواست جلب ثالث را ارائه می‌دهیم:
- مشخصات هویتی و سکونتی طرفین
- خواسته
- دلایل و مستندات (منضمات دادخواست)
- شرح دادخواست جلب ثالث
مشخصات هویتی و سکونتی طرفین
این بخش شامل اطلاعات کامل خواهان، خوانده و شخص ثالث (نام، شماره شناسنامه، کد ملی و نشانی محل سکونت) است تا هویت هر یک به‌طور دقیق مشخص شود.
خواسته
خواسته همان موضوعی است که بر اساس آن شخص ثالث را به دادرسی دعوت می‌کنید.
به‌طور مثال: تقاضای جلب ثالث در پرونده شماره … مطرح در شعبه … دادگاه عمومی حقوقی شهرستان … به مبلغ … ریال.
دلایل و مستندات (منضمات دادخواست)
در این بخش، باید مستندات و دلایلی که ضرورت جلب ثالث را توجیه می‌کنند، ارائه دهید. مهم‌ترین مدارک شامل موارد زیر است:
- رونوشت کارت ملی
- محتویات پرونده شماره … مطرح در شعبه … دادگاه عمومی حقوقی شهرستان …
- رونوشت قرارداد مورخ …
شرح دادخواست جلب ثالث
در این بخش، باید ادعای خواهان به‌طور دقیق و مستند بیان شود و دلایل و مدارک مربوط به درخواست ارائه گردد. خواهان باید توضیح دهد که بر اساس کدام استدلال‌های قانونی و شواهد، درخواست او موجه است و حضور شخص ثالث ضروری است.
به طور مثال:
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می‌رساند اینجانب (نام خواهان)، خواهان پرونده فوق‌الذکر علیه خوانده (نام خوانده) اقامه دعوا نموده‌ام. در جریان دعوا، خوانده ادعا کرده است که رسیدهای ارائه‌شده به امضای نماینده‌اش نیست و از این رو از اجرای تعهدات قراردادی خود امتناع می‌ورزد.
به استناد ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی و با توجه به اهمیت اظهارات شخص ثالث در روشن شدن موضوع دعوا، تقاضای جلب ثالث (نام شخص ثالث) به دادرسی را دارم تا صحت ادعای اینجانب در خصوص صحت رسیدها و تعهدات قراردادی مورد بررسی قرار گیرد.
با تشکر و احترام،
(نام و نام خانوادگی)
امضا
رعایت چه نکاتی در تنظیم دادخواست جلب ثالث مهم است؟
در تنظیم دادخواست جلب ثالث، رعایت نکات زیر بسیار مهم است:
- اطلاعات هویتی و سکونتی خواهان، خوانده و شخص ثالث باید دقیق و به طور کامل درج گردد.
- موضوع یا خواسته باید به‌صورت شفاف و دقیق بیان شود، به‌ویژه علت جلب شخص ثالث و نحوه ارتباط آن با موضوع اصلی دعوا باید روشن گردد.
- ضمیمه کردن مدارک و مستندات معتبر قانونی (از جمله قراردادها، اسناد رسمی یا رسیدها) برای اثبات ضرورت جلب شخص ثالث و پشتیبانی از ادعای خواهان ضروری است.
- استناد به ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی یا هر ماده قانونی مرتبط که درخواست جلب ثالث را توجیه و مستند سازد.
- ضرورت حضور شخص ثالث برای روشن‌سازی موضوع دعوا و تکمیل شواهد و مدارک باید به‌طور دقیق و مستند در دادخواست بیان شود تا دادگاه اهمیت آن را در فرایند دادرسی درک کند.
- دادخواست باید به‌صورت دقیق و بدون ابهام نگارش شود تا قضات بتوانند به راحتی آن را بررسی کنند.
- دادخواست باید در مهلت قانونی مربوطه تقدیم دادگاه شود تا از عدم پذیرش به دلیل تأخیر جلوگیری گردد.
رعایت این نکات موجب افزایش دقت و استحکام دادخواست جلب ثالث شده و شانس موفقیت شما در دادرسی را بالا می‌برد. در صورت بروز هرگونه مشکل در تنظیم یا ثبت دادخواست، میتوانید از وکلای متخصص وکیل‌باشی مشاوره حقوقی دریافت کنید.
خلاصه‌ای از آنچه که درباره دادخواست جلب ثالث باید بدانید
دادخواست جلب ثالث ابزاری است که به طرفین دعوا اجازه میدهد شخص ثالثی را برای روشن شدن مسائل پرونده و دفاع از حقوق خود به دادرسی دعوت کنند.
برای ثبت آن، شرایطی همچون اهلیت شخص ثالث، نفع مستقیم جالب و ارتباط با دعوای اصلی ضروری است. این دادخواست به دو نوع اصلی (جلب مسئولیت شخص ثالث) و تقویتی (تقویت موقعیت جالب) تقسیم می‌شود.همچنین در این نوشتار گفتیم که ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضائی و پیگیری آن از طریق سامانه ثنا امکان‌پذیر است.
امیدوارم این نوشتار، مانند یک فنجان چای داغ در یک روز سرد زمستانی، گرمابخش و آرامش‌بخش چالش‌های شما عزیزان باشد.
ماهک حقیقی-کارشناس حقوقی وکیل باشی
