شکواییه چیست و چه نکاتی دارد

شکواییه یا شکایت‌ نامه یک سند رسمی است که توسط فردی که در جریان یک جرم دچار زیان شده، تنظیم می‌شود. این سند برای پیگیری حقوق فرد زیان‌دیده، در مراجع قضایی و کیفری استفاده می‌شود. در این نوشتار از وکیل باشی، انواع شکایات و نحوه ثبت هر کدام را به صورت مختصر توضیح می‌دهیم و روش تنظیم شکایت‌نامه تا چگونگی پس گرفتن شکایت را برای شما بیان می‌کنیم.

شکواییه یا شکایت‌ نامه چیست؟

شکواییه یا شکایت‌ نامه، یک سند رسمی و حقوقی است که توسط فرد زیان‌دیده از وقوع جرم، تنظیم و به مراجع قضایی ارائه می‌شود. این سند به‌عنوان ابزاری قانونی برای پیگیری حقوق فرد در دادگاه‌های کیفری به کار می‌رود.

لازم به ذکر است که شکواییه تفاوت‌های اساسی با دادخواست دارد. شکواییه برای جرایمی مانند سرقت، کلاهبرداری و سایر جرایم کیفری تنظیم می‌شود. در صورتی که دادخواست مربوط به دعاوی مدنی همچون مطالبه خسارت یا الزام به انجام تعهدات است و در امور حقوقی کاربرد دارد. اما با ثبت شکواییه، فرد شاکی از دستگاه قضایی تقاضا می‌کند که به شکایت او رسیدگی شود و در صورت اثبات جرم، مجرم مجازات گردد.

تنظیم شکوائیه باید با دقت و جزئیات کامل انجام شود. به همین دلیل، وکلای متخصص در وکیل باشی، نمونه‌ شکواییه‌ های مورد نیازتان را تنظیم کرده‌اند تا فرآیند شکایت شما به آسانی و به درستی پیش رود. 

انواع و اقسام شکایت کدام است؟ 

در حوزه حقوق کیفری، شکایت به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• شکایت شفاهی

• شکایت کتبی

شکایت شفاهی

در شکایت شفاهی شاکی مستقیما به مراجع قانونی مراجعه کرده و به صورت زبانی و غیر مکتوب شکایت خود را ارائه می‌دهد.

این شیوه شکایت در مواقع اضطراری و زمانی که نیاز به اقدام فوری وجود دارد، استفاده می‌شود.

اما توصیه می‌شود برای پیگیری قانونی دقیق‌تر و مستندتر از شکایت کتبی استفاده کنید؛ زیرا وقتی شکواییه مکتوب باشد، فرآیند قانونی به طور کامل پیگیری می‌شود.

شکایت کتبی

در شکایت کتبی فرد یا نماینده قانونی محتوای شکایت خود را به صورت رسمی و مکتوب تنظیم نموده و آن را به نهادهای قضایی یا انتظامی ارائه می‌دهد. این نوع شکایت از روش‌های مهم در فرآیند طرح شکایت در سیستم قضایی است. در شکایت کتبی، اطلاعات زیر کامل در فرم شکایت‌نامه و به اصطلاح شکواییه درج می‌شود:

•  نام و مشخصات شاکی و مشتکی‌عنه

•  شرح دقیق حادثه یا موضوع

•  دلایل و مدارک مرتبط

• درخواست شاکی از مرجع قضایی

شکایت کتبی باعث می‌شود که شاکی دلایل و مستندات خود را با دقت بیشتری ارائه دهد، که این امر می‌تواند به تسهیل در روند رسیدگی توسط قاضی یا مقامات مربوطه کمک کند.

چگونه شکواییه بنویسیم؟

برای نوشتن شکایت‌نامه باید به ترتیب مراحل زیر را دنبال کنید:

1. درج مشخصات طرفین 

2. درج موضوع شکوائیه

3. شرح دلایل و ضمائم

4. ذکر دقیق زمان و نشانی وقوع جرم

5. توضیحات شکواییه

درج مشخصات طرفین

در تنظیم شکواییه، درج صحیح و کامل مشخصات طرفین اهمیت بسیاری دارد، زیرا دقت در این بخش، موجب شناسایی درست طرفین و تسهیل فرآیند رسیدگی به شکایت می‌شود. 

 مشخصات شاکی و مشتکی عنه

شاکی، فردی است که در جریان وقوع جرم یا تخلف، دچار ضرر یا زیان شده و اقدام به طرح شکایت در مراجع قضایی یا کیفری می‌کند. اطلاعات زیر باید برای شاکی به دقت و کامل درج شود:

• نام و نام خانوادگی

• محل اقامت

• شماره تماس

مشتکی عنه نیز، فردی است که از او شکایت کیفری شده است که در صورت معلوم بودن مشتکی عنه، مشخصات وی نیز به صورت دقیق و کامل درج خواهد شد.

مشخصات وکیل 

در شرایطی که شاکی دارای وکیل است، باید مشخصات کامل وکیل نیز در شکواییه قید شود. این مشخصات شامل موارد زیر است:

• نام و نام خانوادگی وکیل 

• شماره پروانه وکالت

• آدرس دفتر وکیل

• شماره تماس

درج دقیق و صحیح اطلاعات طرفین، علاوه بر تسهیل امور اداری، از بروز مشکلات ناشی از نقص اطلاعات جلوگیری می‌کند.

درج موضوع شکوائیه

در متن شکواییه، ذکر موضوع یکی از بخش‌های مهم است تا هدف از شکایت به‌خوبی بیان شود. درج موضوع باید شفاف و مختصر باشد.

شرح دلایل و ضمائم

در این بخش از فرم، باید دلایل خود را برای اثبات ادعای مطرح‌شده بیان کرده و مدارک و مستنداتی که می‌تواند ادعای شما را تأیید کند، ارائه دهید.

زمان و نشانی محل وقوع جرم

اطلاع از اینکه در چه بازه زمانی و در چه مکانی جرم اتفاق افتاده است، تاثیر بسزایی روی پرونده دارد. 

توضیحات شکواییه

توضیحات شکوائیه باید به نحوه‌ای باشد که ماجرا و دلایل با جزئیات در متن ذکر شود، بخش توضیحات پایه و اساس بررسی و قضاوت مرجع قضایی را تشکیل می‌دهد. ما در مقاله چطور شکایت‌ نامه بنویسیم به صورت مفصل چگونگی تنظیم یک شکایت‌ نامه را توضیح دادیم.

مراحل ثبت اینترنتی شکواییه یا شکایت نامه چیست؟

یکی از تحولات مهم در حوزه حقوق، امکان ثبت شکایات به صورت آنلاین و بدون نیاز به حضور فیزیکی در مراجع قضایی است.

 این اقدام موجب تسهیل و تسریع در انجام فرآیندهای قانونی شده و دسترسی افراد به خدمات قضایی را ساده‌تر می‌کند.

برای ثبت شکایت به صورت آنلاین می‌توانید از طریق سامانه عدل ایران (www.adliran.ir)  که متعلق به قوه‌قضائیه است، اقدام نمایید. 

در ادامه به‌طور خلاصه مراحل ثبت شکایت در این سامانه را توضیح می‌دهیم:

1. دریافت کد ثنا

2. ورود به سامانه

3. ثبت شکایت

4. انتخاب اقدامات تقاضایی

دریافت کد ثنا

برای ورود به سامانه عدل ایران باید کد ثنا یا حساب کاربری قوه قضائیه را داشته باشید. در صورتی که در این سامانه ثبت‌نام نکرده‌اید، می‌توانید به صورت اینترنتی یا حضوری از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضائی اقدام کنید.

ورود به سامانه

 با داشتن نام کاربری و کد ثنا، وارد سایت عدل ایران شوید و سپس وارد بخش «خدمات قضایی من» شده و نام کاربری و رمز عبور را وارد کنید.

ثبت شکایت

پس از ورود به سامانه، به بخش «ثبت شکوائیه» مراجعه کرده و گزینه «شخصاً اقدام به ثبت شکایت می‌نمایم» را انتخاب کنید. سپس اطلاعات شخصی و موضوع شکایت را وارد نمایید.

انتخاب اقدامات تقاضایی

 در این مرحله، اقدامات مورد نظر را مشخص کرده و توضیحات تکمیلی را ثبت کنید. در نهایت، شکایت خود را به‌صورت موقت ثبت کنید و کد رهگیری را دریافت نمایید. برای اینکه از این نوع ثبت شکایت اطلاعات بیشتری داشته باشید؛ می‌توانید مقاله چگونگی ثبت شکایت اینترنتی را مطالعه کنید.

چگونه می‌توان شکواییه را پیگیری کرد؟

برای پیگیری شکواییه، افراد می‌توانند از راه‌های مختلفی استفاده کنند:

• مراجعه حضوری به مراجع قضایی

• پیگیری آنلاین

• تماس تلفنی

• وکیل یا نماینده قانونی

در مقاله نحوه اطلاع از شکایت، چگونگی پیگیری شکایت و روش‌های آن را به صورت جامع توضیح دادیم. اما در این نوشته هم برخی از روش‌های پیگیری را ارائه خواهیم داد: 

 مراجعه حضوری به مراجع قضایی 

با مراجعه به دادسرا یا کلانتری که شکایت در آن ثبت شده، می‌توان وضعیت پرونده را پیگیری کرد. در این حالت، ارائه شماره پرونده یا کد رهگیری ضروری است.

پیگیری آنلاین

 در برخی از سامانه‌های قضایی، امکان پیگیری شکوائیه به صورت آنلاین فراهم شده است. با استفاده از کد ملی و شماره پرونده یا کد رهگیری، می‌توان به سامانه قضایی مربوطه مراجعه و از وضعیت پرونده مطلع شد.

تماس تلفنی

 برخی مراجع قضایی، شماره تماس‌هایی برای ارائه اطلاعات و پیگیری شکایات فراهم کرده‌اند. افراد می‌توانند با تماس با این مراجع و ارائه اطلاعات مورد نیاز، از روند پرونده خود مطلع شوند.

وکیل یا نماینده قانونی

اگر فردی وکیل یا نماینده قانونی دارد، او نیز می‌تواند از طریق سامانه‌های مرتبط یا مراجعه حضوری، شکایت را پیگیری کند و اطلاعات لازم را به موکل ارائه دهد.

نحوه پس گرفتن شکواییه یا شکایت نامه چگونه است؟

پس گرفتن شکواییه یا شکایت‌نامه به معنای انصراف از دعوای کیفری یا حقوقی است. برای این کار، افراد باید با توجه به نوع جرم و مرحله‌ای که پرونده در آن قرار دارد، مراحل قانونی مربوطه را طی کنند. مدارکی که برای این کار نیاز است شامل:

•  کارت ملی

•  رونوشت شکواییه

• شماره پرونده 

• شماره بایگانی.

در جرائم قابل گذشت، شاکی می‌تواند در هر مرحله از دادرسی با مراجعه به دادگاه صالح، خواسته خود را مبنی بر پس گرفتن شکایت را مطرح کند. 

در این صورت، دادگاه پس از رسیدگی، تصمیم خود را به طرفین ابلاغ می‌کند.

در جرائم غیر قابل گذشت، استرداد شکایت بعد از صدور حکم ممکن است، موجب تخفیف در مجازات محکوم علیه شود.

 این درخواست به دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارائه می‌شود و در جلسه فوق‌العاده مورد بررسی قرار می‌گیرد.

توجه داشته باشید که در مقاله چطور شکایت را پس بگیریم؟ نکات و جزئیاتی را در ارتباط با این موضوع ارائه دادیم که بهتر است آن را مطالعه کنید.

مراحل شکایت در کلانتری چگونه است؟

برای ثبت شکایت در کلانتری، افراد می‌توانند به صورت کتبی یا شفاهی اقدام کنند. 

در صورتی که شکایت به شکل شفاهی مطرح شود، محتوای آن در برگه صورت‌جلسه ثبت شده و شاکی باید آن را امضا کند.

 اگر شاکی به دلایلی قادر به امضای شکایت‌نامه نباشد یا سواد نداشته باشد، این موضوع در صورت‌جلسه ذکر شده و محتوای شکایت تایید می‌گردد.

بر اساس ماده ۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری، ضابطان قضایی از جمله ماموران کلانتری، موظف به پذیرش شکایت‌های کتبی و شفاهی در هر زمان هستند و این امر به شرایط خاصی وابسته نمی‌باشد.

پس از ثبت شکایت در کلانتری، پرونده به دادسرا ارجاع داده می‌شود تا ادامه مراحل قانونی در مراجع قضایی پیگیری شود.

در صورتی که قصد دارید از صفر تا صد شکایت در کلانتری باخبر شوید؛ می‌توانید مقاله مراحل شکایت در کلانتری را بخوانید.

تفاوت شکواییه با دادخواست چیست؟ 

شکواییه و دادخواست هر دو از اسناد و ابزارهای مهم قانونی هستند که هر کدام برای مقاصد و موضوعات متفاوتی به کار می‌روند.

 در قانون ایران تفاوت‌های مهمی بین این دو وجود دارد که عبارتند از:

• تفاوت در ماهیت

• تفاوت در مراجع رسیدگی

• تفاوت در نوع موضوع

• تفاوت در نتیجه 

تفاوت در ماهیت حقوقی

شکواییه مخصوص دعاوی کیفری است و زمانی استفاده می‌شود که فردی مرتکب جرم شده و فرد دیگری از این جرم زیان دیده باشد.

 به عنوان مثال، برای شکایت از جرایمی مانند سرقت، کلاهبرداری، ضرب و جرح و... از شکواییه استفاده می‌شود.

دادخواست مختص دعاوی حقوقی و مدنی است و در مواردی به کار می‌رود که یکی از طرفین دعوا به دنبال مطالبه حق یا الزام طرف دیگر به انجام تعهدی باشد. 

به عنوان مثال، برای مطالبه خسارت، الزام به انجام تعهدات قراردادی یا دعاوی خانوادگی مثل طلاق از دادخواست استفاده می‌شود.

تفاوت در مراجع رسیدگی

شکواییه توسط مراجع کیفری مثل دادسرا، دادگاه‌های کیفری، یا کلانتری‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 این مراجع وظیفه دارند به جرایم رسیدگی کرده و در صورت اثبات جرم، مجرم را مجازات کنند.

دادخواست توسط دادگاه‌های حقوقی و شوراهای حل اختلاف بررسی می‌شود. در این مراجع، دادخواست‌ها برای حل و فصل اختلافات مدنی و حقوقی بین افراد، مورد رسیدگی قرار می‌گیرند.

تفاوت در نوع موضوع

شکواییه به موضوعات کیفری مرتبط است که جنبه‌های جرم و جنایت دارند.

 این موارد شامل هر نوع عملی می‌شود که قانون آن را به عنوان جرم شناسایی کرده است و مجازات قانونی برای آن در نظر گرفته شده است.

دادخواست به موضوعات مدنی و حقوقی مربوط می‌شود که معمولاً در مورد اختلافات مالی، مسائل قراردادی، و روابط خانوادگی است.

 دادخواست‌ها به دنبال احقاق حقوق مالی یا الزام به انجام تعهدات هستند.

تفاوت در نتیجه

هدف اصلی از ارائه شکواییه، آغاز فرآیند قضایی برای بررسی جرم، محاکمه متهم و در نهایت صدور حکم مجازات برای فرد مجرم است.

هدف از ارائه دادخواست، احقاق حقوق مدنی و مالی، حل و فصل اختلافات و اجرای تعهدات قراردادی از طریق مراجع قضایی است.

این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که شکوائیه و دادخواست هر دو در پیگیری حقوق افراد مؤثر هستند؛ اما بسته به نوع موضوع و ماهیت دعوی، استفاده کدام از این دو ابزار قانونی مناسب‌تر است.

خلاصه مطالب

شکواییه‌ها نقش مهمی در پیگیری حقوق افراد آسیب‌دیده در جرایم کیفری دارند که با ارائه به مراجع قضایی، می‌توان فرآیند قضایی را به جریان انداخت. 

شکایت‌ها می‌توانند به شکل کتبی یا شفاهی مطرح شوند و در موارد مختلف مانند خشونت خانگی، تقلب مالی، قصور پزشکی، یا حتی مشکلات مرتبط با خریدهای اینترنتی و تعاملات مجازی ارائه شوند.

همچنین، شکایت از افراد و مشاغل مختلف (مانند کارفرما، پزشک، یا فروشگاه‌های اینترنتی) روندهای خاص خود را دارد و معمولاً از طریق مراجع قانونی مربوطه یا نهادهای خاصی مانند سازمان نظام پزشکی، اتحادیه‌ها، یا پلیس فتا پیگیری می‌شود.

 در صورت هر گونه سوال، می‌توانید سوالات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

امیدوارم این نوشتار، مانند یک فنجان چای داغ در یک روز سرد زمستانی، گرمابخش و آرامش‌بخش چالش‌های حقوقی شما عزیزان باشد.

ماهک حقیقی_ کارشناس حقوقی وکیل باشی