استشهادیه چیست و نحوه تنظیم آن چگونه است؟

همان‌طور که می‌دانید و شاید تجربه آن را هم داشته باشید، برای اثبات یک ادعا نزد دادگاه، باید دلایل کافی و قابل‌قبولی را به قاضی ارائه کنید. حال تفاوتی ندارد که مسئله شما یک امر کیفری باشد مثل اثبات سرقت موبایل یا موضوعی حقوقی باشد؛ مانند اثبات تصرف عدوانی.

درهرصورت برای پیروزی در دعاوی حقوقی و کیفری، این شخص مدعی است که باید دلیل بیاورد. این جمله، ساده‌شده عبارت «البینه علی المدعی» است. به‌عبارت‌دیگر، هر کس که نزد قاضی اعلام شکایت کند یا دادخواستی را ارائه دهد، او موظف است که دلیل کافی برای اثبات حرفش بیاورد. در این میان در متن قوانین مختلف، چند نوع دلیل داریم که با ارائه آن‌ها به دادگاه، قاضی متوجه حقیقت ماجرا شده و می‌تواند حق را از باطل تشخیص دهد.

بر همین اساس، قصد داریم در این مقاله از وکیل‌باشی راجع به ادله اثبات دعوا توضیح کوتاهی بدهیم؛ سپس به موضوع مهمی به نام استشهادیه بپردازیم. آنچه در این مطلب می‌خوانید عبارت است از:

• استشهادیه یعنی چه؟
• تفاوت استشهادیه با شهادت شهود چیست؟
• استشهادیه چه کاربردی دارد؟
• چند نوع استشهادیه داریم؟
• مجازات استشهادیه دروغ چیست؟
• نحوه اثبات استشهادیه کذب چگونه است؟

ابعاد حقوقی استشهادیه آن‌قدر اهمیت دارد که تمام افراد باید به‌خوبی آن را بشناسند. چرا که در بسیاری از مواقع، دست فرد به جایی بند نیست و هیچ دلیلی برای اثبات ادعایش ندارد جز همین استشهادیه!

استشهادیه چیست و چه جایگاهی در میان ادله اثبات دعوا دارد؟

همان‌طور که در مقدمه اشاره کردیم، قانون‌گذار در چند ماده مختلف، از ادله اثبات دعوا صحبت کرده است؛ بنابراین پیش از اینکه بخواهیم استشهادیه را تعریف کنیم، این دلایل را معرفی می‌کنیم.

ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی درمورد ثابت‌کردن ادعای اشخاص می‌گوید:

«هرکس مدعی حقی باشد باید آن را اثبات کند و مدعی‌علیه هر گاه در مقام دفاع مدعی امری شود که محتاج به دلیل باشد اثبات امر بر عهده او است.» به‌این‌ترتیب، هر کس که مدعی موضوعی باشد، باید یک یا چند دلیل معتبر و قانونی ارائه کند. می‌پرسید دلایل قانونی چه مواردی هستند؟ پاسخ را در ماده 1258 ق.م می‌خوانیم:

دلایل اثبات دعوی عبارت‌اند از:

۱- اقرار

۲- اسناد کتبی

۳- شهادت

۴- امارات

۵- قسم

برای آشنایی با هر یک از دلایل بالا، بهتر است به مقاله ادله اثبات دعوی مراجعه کنید. البته، به جز دلایل ذکرشده، در مواد 248، 250 و 257 قانون آیین دادرسی مدنی نیز به 3 دلیل زیر نیز اشاره شده است:

1.   تحقیق محلی

2.   معاینه محلی

3.   کارشناسی

احتمالاً از خودتان می‌پرسید که استشهادیه در میان هیچ‌کدام از این 8 دلیل نیست! پس تکلیف آن چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که:

"هرچند از استشهادیه در میان ادله اثبات دعوا نامی برده نشده است؛ اما این قاضی است که ارزشمندبودن یا نبودن آن را تشخیص می‌دهد. بر همین اساس، استشهادیه، سند مکتوبی است که شاهدان یک واقعه، گزارش خود را در آن ثبت کرده و ذیل آن را امضا می‌کنند تا خواهان یا شاکی، آن را به‌عنوان دلیلی بر اثبات ادعای خود به دادگاه ارائه دهد. استشهادیه، سند رسمی نیست؛ بلکه یک سند عادی محسوب شده و ارزش آن از شهادت شهود کمتر است."

کاربرد استشهادیه

حال که ماهیت استشهادیه را شناختید، می‌خواهیم درباره جایگاه و کاربرد آن کمی صحبت کنیم. این موضوع را با بیان یک مثال توضیح می‌دهیم. تصور کنید که ناگهان در خیابان مورد ضرب و شتم قرار گرفته و ضاربان پس از زخمی‌کردن شما، به‌سرعت صحنه را ترک می‌کنند. هیچ دوربین مداربسته‌ای هم در آن اطراف نیست که بتوانید با استفاده از فیلم‌های ضبط‌شده، از ضاربان شکایت کنید.

این در حالی است که هیچ مدرکی مبنی بر وقوع این حادثه از جانب شما وجود ندارد. پس بهترین راه‌حل نوشتن استشهادیه است. در واقع، عده‌ای از افراد که در آن حوالی حضور داشته و شاهد این ماجرا بوده‌اند، می‌توانند مشاهدات خود را روی یک برگه نوشته و آن را امضا کنند. این برگه، همان استشهادیه است که توسط آن به قاضی اعلام می‌کنید چند نفر شاهد ماجرا بوده‌اند.

بر همین اساس باید بگوییم که استشهادیه در 2 موقعیت، کاربرد دارد: اول اینکه افراد شاهد نخواهند به هر دلیلی در دادگاه حاضر شوند و دوم اینکه، شهود تعدادشان زیاد باشد. به‌عبارت‌دیگر، هنگامی که امکان حضور شاهدان در محضر دادگاه وجود نداشته باشد، استشهادیه کاربرد پیدا می‌کند.

چگونه یک استشهادیه بنویسیم؟

استشهادیه، فرمی است که اظهارات فرد در آن ثبت می‌شود و سپس شاهدان با ذکر نام و نام خانوادگی و امضای آن، اطلاعات درج شده در فرم مزبور را تأیید می‌کنند.

به‌این‌ترتیب، طرز نوشتن استشهاد محلی برای دادگاه یا تنظیم استشهادیه به این شکل است که بایستی شرحی کوتاه اما دقیق از ماوقع را روی یک برگه بنویسید و سپس از شاهدان حاضر در آن صحنه و افراد مطلع بخواهید که آن را تأیید و امضا نمایند.

ازآنجایی‌که ما انواع مختلفی از متن استشهادیه را داریم، شما می‌توانید آن را برای مسائل گوناگون بنویسید. در نتیجه، هیچ قالب یکسانی برای انواع استشهادیه وجود ندارد. بااین‌حال می‌توانید متن استشهادیه خود را به‌صورت زیر برای موارد مختلف بنویسید. به این صورت، هیچ‌گونه هزینه استشهادیه پرداخت نخواهید کرد.

به نام خدا

به این وسیله از شاهدان و مطلعین نامبرده در این استشهادیه تقاضا دارم که مراتب ذیل را گواهی نمایند. اینجانب........ فرزند........ دارای کد ملی........ساکن....... در تاریخ...... [پس از تاریخ، موضوعی که برای آن اقدام به تنظیم استشهادیه کرده‌اید را بنویسید]

اینجانب... فرزند... دارای کد ملی...... صحت اطلاعات فوق را گواهی می‌کنم. [این بند را به تعداد شهود، مطلعین و امضاکنندگان استشهادیه بنویسید] و امضای هر یک از آن‌ها نیز در انتهای برگه ثبت شود 

بدون تردید تا این قسمت از مطلب متوجه شده‌اید که نوشتن استشهادنامه کاری تخصصی و فنی است. در همین راستا، توصیه می‌کنیم از فرم های استشهادیه که در سایت وکیل‌باشی موجود است، استفاده کنید. تفاوتی ندارد که شما چه نوع استشهادیه‌ای را لازم دارید، وکلای حرفه‌ای تیم، این فرم قضایی را با به صورت استاندارد برای شما تنظیم کرده‌اند. 

تفاوت استشهادیه با شهادت شهود

اگر در خاطرتان باشد، گفتیم که شهادت شهود، یکی از 5 ادله اثبات دعوا در ماده 1258 ق.م است که متأسفانه اغلب افراد آن را مساوی با استشهادیه می‌دانند. این در حالی است که شهادت شهود، اعتبار بیشتری نسبت به استشهادیه دارد و نمی‌توان میزان اعتبار این دو را یکی دانست.

از سوی دیگر، شهود برای ادای شهادت باید در دادگاه حاضر شوند و پس از بیان جزئیات واقعه نزد قاضی ذیل شهادت‌نامه را امضا کنند؛ اما کسانی که استشهادیه را امضا کرده‌اند الزاماً در دادگاه حاضر نمی‌شوند. بااین‌حال، قاضی برای ارزیابی صحت گفته‌های افرادی که نام آن‌ها در استشهادیه است، می‌تواند از آن‌ها بخواهد که در وقتی معین نزد او حاضر شوند.

مهم‌ترین استشهادیه‌ها کدام‌اند؟ انواع استشهادیه

تا این قسمت از مقاله پیش رو، گفتیم که استشهاد چیست (البته لفظ صحیح همان استشهادیه است و نباید از این واژه استفاده کنید) و شرایط استشهادنامه شامل چه مواردی است. در ادامه قصد داریم مهم‌ترین انواع این فرم قضایی را معرفی کنیم. در این میان، شما نیز پاسخ پرسش‌های خود درباره مواردی نظیر تعداد امضا برای استشهادیه محلی، نحوه تنظیم استشهادیه محلی، طرز نوشتن استشهاد محلی برای دادگاه، نحوه نوشتن استشهادیه برای اعسار و مدارک لازم برای استشهادیه انحصار وراثت را به دست می‌آورید.

استشهادیه اعسار

معنای لغوی اعسار، سختی، رنج و نداری است. بر همین اساس در مباحث حقوقی به افرادی که توان (تمکن) مالی ندارند، «معسر» می‌گوییم. به‌عبارت‌دیگر، اگر فردی بر مبنای حکم قاضی محکوم به پرداخت وجه یا رد مال به فرد دیگری شود، ملزم به انجام آن خواهد بود. بااین‌حال عده‌ای از افراد به دلایل مختلف، توانایی پرداخت یک‌باره هزینه مشخص‌شده از سوی دادگاه را ندارند. حال ممکن است این هزینه، هزینه دادرسی باشد یا پرداخت محکوم به.

بنابراین، فردی که قادر به اجرای حکم دادگاه نیست، می‌تواند از استشهادیه اعساراستفاده کند؛ یعنی از چند نفر شاهد می‌خواهد که گواهی دهند درآمد او کفاف ادای دیونش را نمی‌دهد. در ادامه 2 مورد استشهادیه پرکاربرد دررابطه‌با اعسار را تعریف می‌کنیم.

اعسار از هزینه دادرسی

برای توضیح این مسئله که استشهادیه اعسار از هزینه دادرسی یعنی چه؟ بهتر است از یک مثال بهره بگیریم. تصور کنید شما برای مطالبه وجه چک باید به دادگاه مراجعه کنید. ازآنجایی‌که این دعوا، یک دعوای مالی محسوب شده و هزینه دادرسی آن باتوجه‌به مقدار مبلغ چک تعیین می‌شود، شما ملزم به پرداخت هزینه‌های دادرسی هستید. حال اگر توانایی مالی برای پیگیری این موضوع را ندارید، می‌توانید از استشهادیه اعسار از هزینه دادرسی بهره ببرید.

با ارائه این نوع استشهادیه به قاضی اثبات می‌کنید که پول کافی برای پیگیری پرونده را ندارید. در نتیجه، خواهان این هستید که یا هزینه دادرسی برای شما رایگان محسوب شود یا مقدار آن توسط قاضی کاهش یابد.

اعسار از پرداخت محکوم به

این بار تصور کنید که شما محکوم به پرداخت مبلغ چک به میزان 200 میلیون تومان هستید درحالی‌که درآمد ماهیانه شما فقط 5 میلیون تومان است! در این مثال، 200 میلیون‌تومانی، «محکوم به» به شمار می‌آید. پس شما توسط حکم قانون، ملزم به پرداخت مبلغ مذکور به‌طرف مقابل خود هستید.

این در حالی است که میزان درآمد ماهیانه شما آن‌قدر اندک است که قادر به ادای دین خود نیستید. چاره چیست؟ تنظیم استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به و ارائه آن به دادگاه. چنانچه قاضی تشخیص دهد که شما توان مالی ندارید، مبلغ محکوم به را برایتان به‌صورت اقساط در نظر می‌گیرد.

استشهادیه انحصار وراثت

پس از تعریف چند نمونه از انواع استشهادیه، حالا به این سؤال می‌رسیم که استشهادیه انحصار وراثت چیست؟ آیا استشهادیه انحصار وراثت طبقه سوم با استشهادیه انحصار وراثت طبقه دوم تفاوتی دارد؟ درواقع هنگامی که فردی فوت می‌شود، وراث او اقدام به انحصار وراثت می‌کنند.

انحصار وراثت، فرایندی است که برای تقسیم ترکه انجام می‌شود و بدون آن، هیچ یک از اموال میت، میان ورثه تقسیم نخواهد شد. یکی از مراحلی که برای اخذ این گواهی باید پشت سر بگذارید، تنظیم استشهادیه انحصار وراثت است؛ یعنی ورثه از چند نفر شاهد تقاضا می‌کنند که در دفترخانه حاضر شده و نسبت به اطلاعات زیر گواهی دهند:

متوفی چند فرزند دختر و چند فرزند پسر دارد؟

آیا متوفی پدر و مادر دارد؟

متوفی چند همسر دائمی دارد؟

آخرین اقامتگاه متوفی در چه مکانی بوده است؟

آیا متوفی در طبقات دوم و سوم ارث، ورثه‌ای دارد یا نه؟

به‌این‌ترتیب، امضاکنندگان استشهادیه انحصار وراثت نسبت به صحت اطلاعات مندرج در استشهادیه گواهی می‌دهند.

استشهادیه ترک نفقه (ترک انفاق)

همه ما درمورد نفقه زوجه (زن) که برعهده مرد است، چیزهایی شنیده‌ایم. واقعیت این است که در قانون، برای حمایت از بنیان خانواده، علاوه بر زنان، فرزندان نیز از پدر خود نفقه دریافت می‌کنند. این موضوع مربوط به زنانی است که به عقد دائم مرد درآمده‌اند و راجع به فرزندان پسر نیز تا 18 سالگی صادق است. درمورد دختران، قضیه کمی متفاوت است و تا زمانی که دختر ازدواج نکرده باشد، نفقه او برعهده پدر است.

حال اگر شوهر زنی که در عقد دائم  است و پدر دختر مجرد یا پسر زیر 18 سال از پرداخت نفقه خودداری کند، مجرم محسوب می‌شود. از بیان مسائل کیفری و میزان مجازات مرد در این مقاله عبور می‌کنیم؛ اما همین اندازه بدانید که یکی از راه‌های اثبات ترک نفقه از سوی شوهر و پدر، استفاده از استشهادیه ترک انفاق است. 

استشهادیه سرقت

سرقت، یک امر کیفری است و قاضی برای اطمینان از وقوع این جرم، می‌تواند از ادله‌ای مانند اقرار سارق، شهادت شهود و حتی علم خودش استفاده کند. در این میان، استشهادیه سرقت در اثبات وقوع این جرم، کارساز بوده و می‌تواند قاضی را به این علم برساند که فلان شخص، سارق منزل شخص دیگری است.

درست مثل استشهادیه‌های قبلی، در اینجا هم اگر فرد مال‌باخته راهی برای اثبات ادعای خود نداشته باشد، بهتر است فرم استشهادیه سرقت تنظیم کند. از این طریق، از اهالی محل، همسایه‌ها و سایر شاهدان دزدی، می‌خواهد که این واقعه را تصدیق نموده و نسبت به آن به‌صورت کتبی گواهی دهند.

استشهادیه توهین

به متن ماده 608 قانون مجازات اسلامی دقت کنید:

«توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا پنجاه‌هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.»

بر اساس مفاد این ماده، حقوق‌دانان توهین و قذف را از یکدیگر جدا کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند که توهین به معنی تحقیرکردن یا خار شمردن اشخاص است؛ بنابراین اگر کسی به شما ناسزا بگوید یا آب‌دهانش را روی صورتتان بیندازد، به شما توهین کرده است. قذف و توهین تفاوت‌های بنیادینی با هم دارند. در قذف، یک شخص به شخص دیگر جرایم جنسی را نسبت می‌دهد؛ مثلاً به او می‌گوید ولدالزنا.

مطابق مفاد ماده 608 ق.م.ا اگر کسب به شما توهین کند و جرم او اثبات شود، مستوجب مجازات خواهد بود. یکی از راه‌های اثبات این جرم، تهیه استشهادیه توهین است. به این صورت که از افراد حاضر در محل بخواهید مشاهدات و شنیده‌های خود را در برگه‌ای ثبت نموده و توهین صورت گرفته نسبت به شما را تأیید نمایند. این استشهادیه به‌عنوان یک «اماره» برای قاضی مورداستفاده واقع می‌شود.

ماده 1321 ق.م درمورد اماره می‌گوید که «اماره عبارت از اوضاع و احوالی است که به‌حکم‌قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری شناخته می‌شود.» بر همین اساس، استشهادیه‌ای که شما به دادگاه ارائه می‌کنید، می‌تواند نشانه‌ای از اثبات توهین باشد یا نه.

تنظیم استشهادیه درمورد مسائل کیفری، به‌مراتب دشوارتر از مسائل حقوقی است. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که حتماً از راهنمایی و مشاوره حقوقی آنلاین با وکلای باتجربه بهره بگیرید. 

استشهادیه طلاق

درست مانند سایر استشهادیه‌هایی که تاکنون توضیح دادیم، استشهادیه طلاق نیز دلالت بر گواهی چند شاهد دارد که از موارد زیر مطلع‌اند و آن را تصدیق می‌کنند:

•  سوءرفتار زوج
•  ترک نفقه از سوی زوج
• ترک منزل توسط زوج یا زوجه
• اعتیاد زوج یا زوجه
• و سایر دلایلی که می‌تواند جزء مستندات طلاق قرار بگیرد.

هر یک از موارد بالا می‌تواند توسط استشهادیه برای قاضی اثبات یا رد شده و بر این اساس، دادگاه درمورد ارائه حکم طلاق قانع شود.

استشهادیه تغییر نام

عده زیادی از افراد از نام کوچک خودشان به دلایل گوناگون راضی نیستند. این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• نام‌هایی که برگرفته از نام حیوانات هستند.
• اسامی که باعث هتک حرمت دین اسلام می‌شوند.
• اسم افراد تازه‌مسلمان شده که می‌خواهند یکی از اسامی دینی را برای خود انتخاب کنند.
• تغییر شکل نوشتاری اسم کوچک فرد.
• اسامی افرادی که نام مستعار دارند.

موارد بالا گوشه‌ای از دلایلی است که اشخاص می‌توانند با استناد به آن و تنظیم استشهادیه تغییر نام، دادخواست تعویض اسم خود را به دادگاه ارائه دهند.

استشهادیه اثبات مالکیت

همان‌طور که از عنوان استشهادیه اثبات مالکیت پیدا است، ما توسط این فرم قضایی، مالکیت یا عدم مالکیت خودمان را نسبت به یک مال ثابت می‌کنیم. مثلاً زمینی که متعلق به ما است را شخص دیگری به‌صورت عدوانی تصرف کرده است، در اینجا می‌توانید گواهی تمام افرادی که شاهد مالکیت شما هستند و نسبت به تصرف عدوانی فرد مقابل اذعان می‌کنند را در استشهادیه ثبت کنید. این در حالی است که دست شما برای اثبات مالکیت باز بوده و استشهادیه یکی از راه‌های ثابت‌کردن این موضوع به قاضی است.

استشهادیه اثبات حجر

حَجر در لغت به معنای «منع‌کردن» است. در حقوق از این واژه برای افرادی استفاده می‌شود که به‌حکم‌قانون از دخل و تصرف در اموالشان منع شده‌اند. این دسته از افراد را «محجور» نامیده می‌شوند و در یکی از گروه‌های زیر جای می‌گیرند:

• افراد زیر 18 سال که اصطلاحاً رشید نیستند.
• افراد زیر 15 سال که به آن‌ها صغیر گفته می‌شود.
• افراد سفیه که اصطلاحاً عقل معاش ندارند و به‌راحتی در موارد مالی فریب می‌خورند.
• افراد مجنون که در عرف به آن‌ها دیوانه گفته می‌شود. این اشخاص یا جنون ادواری دارند یا جنون دائمی.

جالب است بدانید که در حقوق، اصل بر سلامت عقلی و روحی اشخاص است و خلاف آن باید اثبات شود. حال اگر شما قصد دارید محجور بودن شخصی را اثبات کنید، یکی از راه‌های آن تنظیم استشهادیه اثبات حجر است. توسط این فرم قضایی، شما از افراد مطلع نسبت به حجر یک فرد، می‌خواهید که محجور بودن او را تأیید کنند. در نهایت قاضی با استناد به این استشهادیه می‌تواند حجر آن شخص را قبول یا رد کند.

استشهادیه سند المثنی

گمان می‌کنید در چه مواقعی می‌توان سند المثنی را از دادگاه تقاضا کرد؟ برای درخواست سند المثنی باید یکی از شرایط زیر فراهم باشد:

• سند اصلی در دست شخصی باشد که به‌هیچ‌وجه حتی با حکم دادگاه نیز نتوان آن را به دست آورد.
• گم‌شدن سند اصلی
• قابل‌استفاده نبودن سند به دلیل ازبین‌رفتن قسمتی از آن، پاره شدن، سوختن و....

حال اگر یکی از موارد بالا برای سند شما هم اتفاق افتاده و به آن دسترسی ندارید، کافی است به فکر تنظیم یک استشهادیه باشید. استشهادیه سند المثنی، بیان‌کننده ادعای مالکیت شما نسبت به زمین، خانه، ماشین و امثال آن است که چند نفر از مطلعین و شاهدان نسبت به این امر گواهی می‌دهند.

استشهادیه ضرب‌وجرح

اگر در خاطرتان باشد، همان اوایل مقاله برای تعریف استشهادنامه از مثال ضرب‌وجرح در خیابان استفاده کردیم. این احتمال وجود دارد که شما توسط چند ضارب در خیابان یا هر مکان دیگر مورد ضرب و شتم قرار بگیرید یا اصلاً در منزل به‌وسیله همسرتان مجروح شوید. در این‌گونه موارد قادر هستید که از شاهدان آن صحنه بخواهید ادعای شما را از طریق استشهادیه ضرب و جرح تصدیق کنند. در نهایت، این استشهادنامه قابلیت اثبات ادعای ضرب‌وجرح را خواهد داشت.

استشهادیه ترک منزل توسط زوج یا زوجه

ترک‌کردن منزل، همیشه از سمت زوجه (زن) نیست و در بسیاری از اوقات این مرد است که خانه را برای مدتی طولانی ترک می‌کند. این در حالی است که اکثر افراد برای اثبات این موضوع به قاضی، چاره‌ای جز تهیه استشهادیه ترک منزل ندارند. اگر قصد دارید چنین استشهادنامه‌ای را بنویسید، بهتر است از همسایگان، آشنایان و هر فردی که از این موضوع مطلع است کمک بگیرید.

برای نوشتن متن استشهادیه ترک منزل توسط زوج یا زوجه، باید مدت ترک منزل و عواقب ایجاد‌شده برای شما و فرزندانتان را در برگه بنویسید. سپس از افرادی که ناظر بر این اتفاق بوده‌اند بخواهید با ذکر نام و درج امضا در استشهادیه، این موضوع را تصدیق کنند.

استشهادیه صحنه تصادف

این استشهادنامه در مواقعی کاربرد دارد که یک تصادف جرحی رخ‌داده و راننده از صحنه تصادف فرار کرده است. به‌این‌ترتیب، افراد حاضردرصحنه ضمن امضای استشهادیه تصادفات رانندگی، بر صحت این اتفاق گواهی می‌دهند.

استشهادیه حکم رشد

یکی از مهم‌ترین شرایط انجام معاملات، رشید بودن است. واقعیت این است که قانون‌گذار هرگونه معامله در امور مالی را به رشید بودن شخص مشروط کرده است. یعنی اگر شما زیر 18 سال داشته باشید، رشید محسوب نمی‌شوید. به‌این‌ترتیب، نمی‌توانید خانه‌ای را بخرید، ماشینی را بفروشید و سایر امور مالی را انجام دهید.

برای اثبات رشید بودن یک شخص، باید به دادگاه مراجعه کرده و «حکم رشد» دریافت کنید. یکی از مواردی که می‌تواند به اخذ حکم رشد از دادگاه کمک کند، تنظیم استشهادیه حکم رشد است. بر اساس این فرم، افرادی که از رشد و اصطلاحاً رشید بودن فرد مطلع هستند، این موضوع را تأیید می‌کنند.

استشهادیه محلی

در این قسمت از مقاله، قصد داریم درباره اینکه استشهادیه محلی چیست؟ شرایط نوشتن استشهادیه محلی چگونه است؟ و چه کسانی باید استشهاد محلی را امضا کنند، صحبت کنیم.

استشهادیه محلی در موارد بسیار متعددی قابل‌استفاده است؛ از تأیید سوءرفتار زوج بگیرید تا استشهادیه برای دریافت وام مسکن. در واقع، بخش اعظم استشهادیه‌هایی که تا کنون معرفی کردیم زیرمجموعه همین استشهاد محلی هستند؛ بنابراین شما می‌توانید ضمن نوشتن مراتب یک واقعه یا بیان ادعا، از همسایه‌ها و سایر افراد محلی بخواهید آن را تصدیق کنند.

استشهادیه حضور در دفترخانه

استشهادیه محضری در جایی مورداستفاده قرار می‌گیرد که طرفین یک قرارداد، طبق توافقات فی‌مابین خود باید در روز و ساعت مشخصی در دفتر ثبت‌اسناد حاضر شوند. این در حالی است که یکی از آن‌ها در محضر حاضر نمی‌شود و طرف مقابل برای اثبات این امر، از دفتردار می‌خواهد که بر این اتفاق به‌صورت کتبی شهادت دهد.

تصور کنید شما ماشینی را خریده‌اید و با فروشنده که مالک سند ماشین است، قرار گذاشته‌اید که در فلان روز به فلان محضر بروید. حال اگر فروشنده در زمان مقرر به محضر نیاید، شما برای پیگیری‌های بعدی از طریق دادگاه و ثابت‌کردن این مسئله که فروشنده از انتقال سند خودداری کرده به استشهادیه نیاز دارید. پس کافی است که از دفتردار بخواهید، ضمن نوشتن شهادت‌نامه محضری، عدم حضور فروشنده را تصدیق کند. در نتیجه، قادر هستید که از اعتبار شهادت‌نامه محضری برای اجبار فروشنده نسبت به تنظیم سند رسمی، به‌خوبی بهره ببرید.

نحوه ابطال استشهادیه محلی

راجع به ابطال استشهادیه محلی باید بگوییم که این موضوع به موارد گوناگونی بستگی دارد. این موارد عبارت‌اند از:

• قاضی بر اساس سایر مدارک و اسناد ارائه شده به دادگاه تشخیص دهد که شاهدان باید نزد او حاضر شوند. چنانچه اظهارات افراد تصدیق‌کننده استشهادیه برای قاضی قابل‌قبول نباشد، او استشهادیه را بلااثر تلقی خواهد کرد.
• شاهدان شرایط مقرر در قانون را نداشته باشند. این شرایط عبارت‌اند از:

1.   عاقل بودن

2.   بالغ بودن

3.   باایمان بودن

4.   نداشتن خصومت با طرفین دعوا

5.   نداشتن نفع شخصی در دعوا

6.   اظهارات شاهد مطابق با واقعیت باشد

7.   اظهارات شهود خارج از موضوع دعوا نباشد

8.   شاهد در اظهاراتش دچار تردید نباشد

چنانچه شاهدان شرایط مذکور را نداشته باشند، استشهادیه فاقد اثر بوده و قاضی می‌تواند آن را نپذیرد.

 استشهادیه دروغ چه مجازاتی دارد؟

آیا با امضای استشهادیه کذب مواجه شده‌اید و می‌خواهید درمورد مجازات شهادت دروغ در دادگاه بدانید؟ این نکته را در خاطر داشته باشید که در قانون مجازات اسلامی، صرفاً ادای شهادت دروغ در دادگاه و نزد قاضی، جرم محسوب شده است. در واقع حکم شرعی شهادت دروغ حبس و شلاق است و قانون‌گذار درمورد استشهادیه کذب، هیچ مجازاتی تعیین نکرده است.

بااین‌حال، در رویه دادگاه‌ها شاهد این موضوع هستیم که اگر قاضی یقین پیدا کند امضاکنندگان استشهادنامه ادعای دروغ کرده‌اند، دو را پیش رو دارد. اول اینکه اگر به‌موجب استشهادنامه دروغین، یکی از طرفین مجرم محسوب شود یا زیانی به او وارد آید، امضاکنندگان استشهادیه مجرم شناخته شده و مجازات خواهند شد.

در حالت دوم، چنانچه استشهادیه باعث ورود زیان به‌طرف مقابل نشده باشد، قاضی می‌تواند از ادعای کذب امضاکنندگان چشم‌پوشی کند.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این مطلب از وکیل‌باشی تلاش کردیم شما را با متن استشهادیه و نحوه تنظیم فرم آن، اعتبار استشهادیه و سایر نکات آن آشنا کنیم. در نهایت به شما توصیه می‌کنیم با استفاده از فرم استشهادیه معتبر و صحیح، از پیروزی دعوای خود در مراجع قضایی اطمینان حاصل نمایید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی