جرم کلاهبرداری ملک + نحوه شکایت و راه‌های اثبات آن

همان‌طور که در مقاله 7 نوع کلاهبرداری ملکی توضیح دادیم، کلاهبرداری در معاملات ملک یا به‌عبارت‌دیگر، جرم کلاهبرداری ملک می‌تواند به شیوه‌های کاملاً متنوعی انجام شود. تا جایی که مال‌باختگان با آسیب‌های مادی و معنوی فراوانی روبرو شده و باید سال‌ها در پی حق وحقوق خود در میان راهروهای کافه‌کننده دادگستری بدوند.

بر همین مبنا، این نوشته از وکیل‌باشی را به این جرم اختصاص داده و خواهیم گفت که قانون کلاهبرداری ملک، در کدام یک از قوانین موجود، آمده است؟ چگونه می‌توان علیه شخص کلاهبردار واز این جرم شکایت کرد؟ حکم کلاهبرداری در معامله املاک چیست و چطور می‌توان آن را اثبات کرد؟

ماهیت جرم کلاهبرداری ملک

"جرم کلاهبرداری ملک، بزه یا جرمی است که طی آن شخص کلاهبردار، مالکین املاک یا سایر اشخاص را فریب می‌دهد تا بتواند ملکی را به شکلی غیرقانونی بخرد، بفروشد، رهن دهد یا به‌طورکلی معامله‌ای مرتبط آن انجام داده و از این طریق مال افراد را ببرد. مثلاً کلاهبردار یک خانه را با سند جعلی به چند نفر فروخته یا زمینی که در رهن بانک قرار دارد را بدون اطلاع بانک، به فرد دیگری می‌فروشد."

به بیان دقیق‌تر باید بدانید که: کلاهبرداری ملکی در اقسام متعددی نظیر کلاهبرداری در فروش ملک‌های نیمه‌ساز، کلاهبرداری به‌وسیله ثبت ملک غیر و نظایر این‌ها تحقق می‌یابد. در این گونه موارد، کلاهبردار ضمن بهره‌گیری از مانورهای متقلبانه، مالکین را فریب داده تا بتواند ملک آنان را تحصیل کند. مجازات جرم مذکور در ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری به این صورت تعین شده است: رد اصل مال به مالک، 1 تا 7 سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل مال اخذ شده.

در صورت مواجهه با مسائل مرتبط با جرم کلاهبرداری در ملک، به‌شدت توصیه می‌شود که از خدمات مشاوره حقوقی بهره ببرید. تیم وکلای کیفری وکیل‌باشی ضمن برخورداری از تجربه لازم در زمینه پرونده‌های جزایی، یاریگر شما خواهد بود. باتکیه‌بر تخصص و تجربه گروه وکلای کیفری می‌توانید با اطمینان خاطر از حقوق و منافع خود محافظت کنید.

نحوه شکایت از جرم کلاهبرداری ملکی

اگر در مواجهه با کلاهبرداری در معامله ملک قرار گرفته‌اید و نگرانی بیش از حدی را بابت ازدست‌دادن پول و سرمایه‌تان تجربه می‌کنید؛ باید هر چه سریع‌تر نسبت به شکایت از فرد کلاهبردار اقدام نمایید. برای طرح شکایت علیه شخصی که این جرم را نسبت به شما مرتکب شده است بایستی مراحل زیر را پشت سر بگذارید:

1.   ابتدا به یکی از دفاتر خدمات قضایی شهر خود مراجعه کرده و در سامانه ثنا ثبت کنید. نام‌نویسی در ثنا از طریق سایت adliran.ir انجام می‌شود و این امر برای آغاز پیگیری هر پرونده حقوقی و کیفری کاملاً ضروری است. چرا که تمام ابلاغیه‌ها، احضاریه‌ها و هر گونه اطلاع‌رسانی مرتبط با مسائل مطرح شده در دادگاه‌ها از این طریق به اصحاب دعوا و وکلای آنان اعلام می‌شود.

2.   پس از ثبت‌نام در ثنا، از همان دفتر خدمات قضایی بخواهید که فرم شکواییه جرم کلاهبرداری ملک را در اختیارتان قرار دهد. در این فرم قضایی، مشخصات کامل فرد شاکی، اطلاعات هویتی و آدرس شخصی که از او شکایت می‌کنید (مشتکی‌عنه)، موضوع شکایت و همین‌طور دلایل و مستندات مربوط به آن نوشته می‌شود.

3.   پس از ثبت شکواییه، درخواست شما به دادسرا ارجاع داده می‌شود تا یکی از بازپرس‌های فعال در آنجا، پرونده را بررسی کند. بازپرس پس از احضار شاکی و مشتکی‌عنه، اظهارات آن‌ها شنیده و در پرونده می‌نویسد. توجه کنید که در مرحله دادسرا و پیش از اثبات وقوع جرم کلاهبرداری ملک، به مشتکی‌عنه مجرم گفته نمی‌شود؛ بلکه او تا این مرحله متهم است.

4.   بازپرس پرونده پس از استماع (شنیدن) و ضبط اظهارات هر دو طرف، به بررسی دلایل ارائه شده می‌پردازد. چنانچه بازپرس تشخیص دهد که متهم مرتکب جرمی نشده و دلایل شاکی کافی نباشد، قرار منع تعقیب صادر می‌کند؛ یعنی رسیدگی به پرونده به دلیل مجرم نبودن مشتکی‌عنه تمام خواهد شد.

5.   حال اگر مجرم بودن فرد برای بازپرس ثابت شود، پرونده را همراه با کیفرخواست به دادگاه ارسال خواهد کرد.

6.   دادگاه نیز مجدداً متهم و شاکی را دعوت می‌کند تا اظهارات و دلایل آن‌ها را بررسی کند. چنانچه متهم، مجرم شناخته شود او کلاهبردار محسوب شده و بر اساس رأی قاضی به حبس، جزای نقدی و رد اصل مال محکوم خواهد شد. پس از این، پرونده برای اجرای مجازات کلاهبردار به واحد اجرای احکام ارجاع می‌شود.

چنانچه قاضی پرونده تشخیص دهد که مستندات ارائه شده برای اتهام کلاهبرداری کافی نیست، به برائت (بی‌گناهی) متهم حکم می‌دهد. برای آشنایی افزون‌تر با روند پیگیری جرم کلاهبرداری ملک، پیشنهاد می‌کنیم حتماً آموزش تصویری جرم کلاهبرداری را مشاهده کنید.

چگونه کلاهبرداری در املاک را اثبات کنیم؟

برای دانستن نحوه اثبات جرم کلاهبرداری ملک، ابتدا بایستی به ماده 160 قانون مجازات اسلامی که ادله (دلایل) اثبات دعوا را بیان می‌کند، مراجعه کنیم. قانون‌گذار در این ماده تمام دلایل اثبات‌کننده دعاوی کیفری را نام می‌برد:

1.   اقرار

2.   شهادت

3.   علم قاضی

4.   سوگند

5.   قسامه

آنچه در اینجا اهمیت دارد، دانستن این مسئله است که برای اثبات جرم کلاهبرداری در ملک، فقط می‌توان به اقرار متهم، شهادت و علم قاضی استناد کرد. در واقع 2 دلیل دیگر؛ یعنی قسامه و سوگند برای اثبات کلاهبرداری‌های ملکی جایگاهی ندارند.

بنابراین، اگر متهم، خودش به جرم کلاهبرداری اعتراف کند یا فرد شاکی شاهدانی برای اثبات این جرم داشته باشد، کلاهبردار به مجازات جرم کلاهبرداری در املاک محکوم خواهد شد. علاوه بر این، علم قاضی نیز همانند اقرار و شهادت، می‌تواند دلیل محکمی بر اثبات وقوع جرم باشد.

به طور خلاصه، قاضی پرونده هنگامی می‌تواند برای اثبات مجرم بودن یک شخص به علم خودش استناد کند که مدارک موجود را به‌دقت بررسی نموده؛ سپس به این اطمینان برسد که متهم مرتکب جرم کلاهبرداری شده است. مثلاً طی استعلام از بانک، مشاهده فیش‌های واریزی به حساب متهم، خواندن پیامک‌های ردوبدل شده میان طرفین، ارزیابی مدارک جعلی مثل وکالت‌نامه، قولنامه، سند و مواردی ازاین‌دست، نسبت به ارتکاب جرم از سوی متهم مطمئن شود.

مجازات جعل اسناد ملکی به‌منظور کلاهبرداری

درباره مجازات جرم کلاهبرداری ملکی، همان ابتدای مقاله توضیح دادیم که بر اساس حکم ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، مجرم به حبس، پرداخت جزای نقدی و رد اصل مال اخدشده محکوم می‌شود.

حال اگر کلاهبردار با استفاده از سند جعلی افراد را فریب بدهد و از این طریق مرتکب جرم کلاهبرداری ملکی شود، مجازات او چیست؟ در اینجا، علاوه بر تمام مجازات‌های در نظر گرفته‌شده برای جرم کلاهبرداری، کیفر جعل سند و استفاده از سند مجعول نیز برای این فرد اعمال می‌شود. البته، جعل سند یک جرم است و استفاده از سند مجعول، جرمی دیگر. چنانچه کلاهبردار، هم سند ملک را جعل کند و هم برای فریب‌دادن مال‌باخته از آن سند استفاده کند، او مرتکب 3 جرم زیر شده است:

1.   جرم کلاهبرداری ملکی که مجازات آن را توضیح دادیم.

2.   جرم جعل سند که مجازات آن بر اساس نوع مدرک جعل شده و سمت شغلی جاعل معین می‌شود.

3.   جرم استفاده از سند مجعول

به یاد داشته باشید که بر مبنای سمت شغلی جاعل، عادی یا رسمی بودن سند، نوع مدرک جعل شده و مواردی ازاین‌دست، مجازات جعل و استفاده از سند جعلی متغیر خواهد بود. به‌طورکلی در مواد مختلف ق.م.ا برای مجازات مرتکبین این دو جرم، حبس و جزای نقدی مشخص شده است.

و اما جمع‌بندی مطلب

ما در وکیل‌باشی، این مقاله از مجموعه مقالات کلاهبرداری ملکی را به موضوع جرم کلاهبرداری ملک، راه‌های اثبات، نحوه شکایت و مجازات آن اختصاص دادیم. در این میان گفتیم که کلاهبرداری ملکی انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها مانند فروش ملک به چند نفر، بسیار شایع هستند.

در این راستا، مطالب سخت و ثقیل حقوقی را برای درک بهتر این جرم به زبانی ساده و روان توضیح دادیم تا پیش از انجام هر نوع معامله ملکی، با ترفندهای کلاهبرداران آشنا باشید و در دام آن‌ها گرفتار نشوید. چنانچه در این باره به راهنمایی و کمک وکلای پایه یک دادگستری نیاز دارید، درخواست خود را در قسمت نظرات بنویسید. تیم وکیل‌باشی، به‌صورت پیوسته همراه شما است. 

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی