نفقه در دوران عقد + شرایط و نکات آن

به این سوالات دقت کنید: اگر دختری عقد کند و بعد از عقد درحالی‌که هنوز زیر یک سقف نرفته و عروسی نکرده، می‌تواند از شوهرش نفقه بگیرد؟ اصلاً نفقه دختری که در دوران عقد است مگر با پدرش نیست؟

بدون تردید شما هم تابه‌حال ازاین‌دست سؤالات را زیاد شنیده‌اید؛ چه از جانب دختری که به‌تازگی ازدواج کرده یا پسری که اصطلاحاً در دوران عقد است و هنوز با همسرش به خانه مشترکشان نرفته‌اند. متاسفانه این تصور اشتباه است که نفقه در دوران عقد برعهده شوهر نیست و همچنان پدر دختر موظف به پرداخت مخارج دخترخانم است. بی‌اطلاعی از این مسئله ساده باعث شده تا شاهد طرح دعاوی فراوان در دادگاه‌های خانواده باشیم! دعواهایی که سرنوشت بخش زیادی از آن‌ها طلاق و جدایی است.

پس اگر خودتان در دوران عقد هستید یا یکی از نزدیکانتان جدیداً عقدکرده و با مسئله نفقه درگیر هستید، تا انتهای این مطلب از وکیل‌باشی همراه باشید. در ادامه این مقاله از مجموعه مقاله نفقه چیست، خواهیم گفت که نفقه در دوران عقد بر عهده کیست و بلاتکلیف گذاشتن زن در دوران عقد از این نظر، چه تبعاتی برای شوهر دارد.

آیا نفقه در دوران عقد به خانم تعلق می‌گیرد؟

آیا نفقه در دوران عقد تعلق می‌گیرد و زوج مجبور به پرداخت نفقه در این دوران است؟

دررابطه‌با نفقه خانم در دوران عقد، قانون‌گذار طی ماده 1102 قانون مدنی تصریح کرده که به‌محض وقوع عقد ازدواج، زوجین نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیف متعددی دارند. ازاین‌رو پرداخت نفقه که یکی از وظایف شوهر در نکاح دائم نسبت به زن است، از لحظه جاری شدن صیغه عقد برعهده او خواهد بود و پدر خانم هیچ مسئولیتی نسبت به نفقه دخترش نخواهد داشت. ماده 1102 قانون مدنی نیز چنین گفته است:همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود.

"از مواد مختلف قانون مدنی نظیر مواد 1106، 1108 و 1085 دررابطه‌با نفقه در دوران عقد نتیجه می‌گیریم که:

1.               نفقه زوجه در دوران عقد بر ذمه شوهرش قرار می‌گیرد.

2.               پدرخانم هیچ مسئولیتی نسبت به پرداخت نفقه دخترش پس از ازدواج ندارد.

3.               منظور از عقد، صرفاً عقد دائم است. ازاین‌رو، به خانمی که در عقد موقت یا در دوران نامزدی است، نفقه تعلق نمی‌گیرد.

4.               اگر زن ناشزه باشد؛ یعنی بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی امتناع کند، نمی‌تواند از شوهر خود نفقه بگیرد.

5.               چنانچه خانم در دوران عقد از حق حبس خود استفاده کند تا مهریه‌اش را بگیرد، همچنان نفقه به او تعلق می‌گیرد."

این موضوع را در یاد داشته باشید که مقدار نفقه در دوران عقد دائم با نفقه‌ای که به خانم در منزل مشترک تعلق می‌گیرد، تفاوتی ندارد. این مورد را در کنار چندین مسئله مهم دیگر در آموزش تصویری دعوای نفقه توضیح داده‌ایم.

اگر زوجین در تعیین نفقه به تفاهم نرسند، تکلیف خانم چیست؟

معمولاً خانواده‌های دختر و پسر در زمان مذاکرات پیش از عقد، نفقه دخترخانم را مشخص می‌کنند؛ مثلاً ماهی 2 میلیون تومان. بااین‌حال، در بسیاری از مواقع، این امکان وجود ندارد و زوجین نیز بر سر مقدار نفقه به تفاهم نمی‌رسند. در اینگونه موارد، زن و حتی مرد م‌توانند به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای تعیین میزان نفقه را داشته باشند.

قاضی نیز موظف است موضوع را به کارشناس ارجاع دهد. کارشناس بر اساس میزان تمکن مالی مرد و شأن و منزلت زن، نسبت به مبلغ نفقه اظهارنظر خواهد کرد. حال سوال بعدی این است که اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری کند، زن چه راهکاری دارد؟

پاسخ این سوال را ماده 1111 قانون مدنی داده است: «زن می‌تواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.» در این راستا ما در وکیل‌باشی دادخواست مطالبه نفقه با تأمین خواسته و جلب نظر کارشناس را برای تسریع در فرایند دریافت نفقه خانم تنظیم کرده‌ایم.

آیا مطالبه نفقه در دوران نامزدی امکان‌پذیر است؟

جواب این سؤال خیر است. بر مبنای ماده 1106 قانون مدنی «در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.» بنابراین نفقه زن در دوران نامزدی (مادامی که صیغه عقد دائم خوانده‌نشده‌باشد) به‌هیچ‌وجه برعهده مرد نیست؛ زیرا هنوز رابطه زوجیت به واسطه نکاح دائم میان آنان برقرار نشده است.

نفقه در دوران عقد ماهی چقدر است؟

در این مورد باید یک اصل بسیار مهم را تأکید کنیم. اینکه مبلغ نفقه در هیچ قانونی مشخص نشده است و هیچ‌گاه نمی‌توان عدد دقیقی را برای نفقه ارائه کرد. بر همین اساس، نفقه یک خانم نسبت به یک خانم دیگر متفاوت خواهد بود. ماده 1107 قانون مدنی در این زمینه گفته‌است: نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض.

می‌پرسید دلیل تفاوت نفقه‌ها چیست؟ مطابق ماده 1107 قانون مدنی، نفقه، نیازهای متعارف یک خانم مثل غذا، پوشاک، مسکن، هزینه‌های درمانی و حتی داشتن خدمتکار است. در واقع، ممکن است یک خانم در منزل پدری‌اش خدمتکار داشته و کارهای شخصی‌اش را خدمتکار انجام می‌داده است. حال که این خانم ازدواج می‌کند، هزینه خدمتکار یکی از موارد نفقه به شمار می‌آید که شوهر باید آن را بپردازد.

اینجا است که تفاوت میزان نفقه در میان بانوان مشخص می‌شود و متوجه می‌شویم چرا قانون‌گذار هیچ مبلغ مشخصی را تعیین نکرده است. چنانچه دراین‌رابطه سوالی دارید، می‌توانید با ورود به بخش مشاوره حقوقی، از امکان گفتگو با وکلای متخصص ما در امور خانواده بهره‌مند شوید.

منظور از حق حبس و نفقه در دوران عقد چیست؟

حق حبس برای خانم‌ها در ماده 1085 قانون مدنی در نظر گرفته شده است. طبق این ماده، دخترخانمی که ازدواج کرده و در دوران عقد است، می‌تواند بعد از صیغه عقد، مهریه‌اش را از مرد مطالبه کند، درحالی‌که تمکین عام و خاص از همسر را تا زمان دریافت کامل مهریه به تعویق بیاندازد. در این حالت، مرد همچنان ملزم به پرداخت نفقه است و زوجه می‌تواند هم‌زمان درخواست مهریه و نفقه در دوران عقد را داشته باشد.

استفاده از حق حبس، منوط به 2 شرط است: اول اینکه دختر خانم از همسرش تمکین نکند و اصطلاحاً باکره بماند، دوم اینکه مهریه او عندالمطالبه باشد. فراموش نکنید که در این صورت، فقط نیمی از مهریه به زوجه تعلق می‌گیرد. در ماده 1085 قانون مدنی آمده است که زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. به یاد داشته باشید که نفقه دختر باکره در دوران عقد، مانند مهریه او نصف نمی‌شود و این یک تصور اشتباه است.

ترک انفاق در دوران عقد

منظور از انفاق، همان نفقه است و اگر مرد در دوران عقد به همسر خود نفقه نپردازد، زوجه می‌تواند الزام او به پرداخت نفقه را از دادگاه بخواهد. بد نیست بدانید چنانچه مرد توانایی مالی داشته باشد و نفقه خانم را نپردازد، مرتکب جرم ترک نفقه شده است. اطلاعات بیشتر درباره این موضوع را می‌توانید در مقاله ترک نفقه بخوانید.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته از وکیل‌باشی توضیح دادیم که نفقه در دوران عقد چیست و این موضوع برعهده مرد است. ازآنجایی‌که پرداخت نفقه در دوران عقد با زوج است، زوجه نیز به‌موازات دریافت نفقه ملزم به تمکین عام و خاص از مرد خواهد بود. البته، از حق حبس خانم که طی شرایطی ایجاد می‌شود نیز گفتیم و توضیح دادیم که چطور می‌توان از این حق بهره برد.

چنانچه در این زمینه سؤال یا ابهامی دارید آن را در قسمت نظرات بنویسید. وکلا و مشاوران حقوقی ما همواره پاسخگوی شما عزیزان هستند. 

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی