موارد و شرایط فسخ ازدواج

 راه‌های پایان‌یافتن عقد نکاح، آن‌قدر بحث‌برانگیز است که نمی‌توان صرفاً در یک مقاله به تمام آن‌ها پرداخت. ازاین‌رو، در مقاله حاضر قصد داریم همه نکاتی که درباره موارد و شرایط فسخ نکاح لازم دارید را توضیح دهیم. چنانچه تا انتها همراه ما باشید، با پاسخ‌ها و نکات سؤالات زیر آشنا می‌شوید:

فسخ ازدواج به چه معناست؟

شرایط فسخ عقد ازدواج چه چیزهایی است؟

فسخ نکاح چه مدت طول می‌کشد؟

فسخ عقد چگونه انجام می‌شود؟

مراحل انجام فسخ نکاح را چطور انجام دهیم؟

فسخ ازدواج چیست؟

"به‌رغم اینکه در هیچ یک از قوانین کشور تعریف فسخ ازدواج نیامده است؛ قانون‌گذار در ماده 1120 قانون مدنی، آن را یکی از اسباب انحلال (پایان یافتن) نکاح می‌داند. فسخ نکاح ویژگی‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

·   برخلاف طلاق که حق آن مختص زوج است، فسخ نکاح هم به زوج و هم به زوجه تعلق دارد.

·   فسخ ازدواج بدون تشریفات خاصی که برای طلاق پیش‌بینی شده، انجام می‌شود.

·   فسخ نکاح، مختص عقد دائم نبوده و در ازدواج موقت هم قابل‌اجرا است.

·   در فسخ ازدواج، ایام عده برای زن وجود ندارد.

·   علاوه بر بیماری‌هایی نظیر جنون که در قانون مدنی از آن‌ها یاد شده است، تدلیس (فریب‌دادن) در ازدواج نیز باعث فسخ نکاح می‎شود.

·   اعمال حق فسخ، فوریت دارد؛ پس به‌ناچار بلافاصله پس از مطلع شدن از شرایط فسخ، بایستی آن را به دادگاه اعلام کرد. " 

برای آشنایی بیشتردرباه‌ی فسخ ازدواج و ماهیت آن، می‌توانید آموزش تصویری دعوای بطلان و فسخ نکاح را در سایت وکیل‌باشی مشاهده کنید. این ویدئوی آموزشی توسط تعدادی از وکلای باتجربه تیم حقوق خانواده وکیل‌باشی آماده شده تا راهگشای شما در مسیر فسخ نکاح باشد.  

فسخ نکاح چه شرایطی دارد؟

درمورد چگونگی فسخ ازدواج گفتیم که به‌خاطر وجود برخی عیوب و بیماری‌ها در زن یا مرد، طرف مقابل حق دارد به آن ازدواج پایان دهد. از سوی دیگر، شرایط فسخ ازدواج محدود به این عیوب و بیماری‌ها نیست؛ بلکه عدم وجود یک صفت در زن یا مرد که برای طرف مقابل خیلی مهم بوده نیز تخت شرایطی باعث فسخ ازدواج می‌شود.

اگر زن و شوهر پیش از ازدواج شرط کرده باشند که طرف مقابل یک صفت خاص را دارا باشد؛ اما بعد از عقد معلوم شود که آن صفت در آن فرد وجود ندارد، باعث ایجاد حق فسخ خواهد شد. به‌عنوان‌مثال، مردی در خواستگاری مطرح می‌کند که دوشیزه بودن خانم برای او اهمیت بالایی دارد و خانم نیز با پذیرفتن این شرط با آن مرد ازدواج می‌کند. پس از عقد مرد متوجه می‌شود که خانم باکره نیست و صفت شرط شده پیش از عقد را ندارد. در اینجا زوج می‌تواند تقاضای فسخ نکاح به دلیل باکره نبودن زن را مطرح کند. البته این مسئله را در مبحث «تدلیس در نکاح» که یکی از راه‌های فسخ ازدواج است نیز بررسی می‌کنیم.

ازآنجایی‌که اعمال حق فسخ فوریت دارد، باید به‌محض اطلاع از وجود هر یک از شرایطی که در ادامه می‌آوریم، تقاضای فسخ ازدواج خود را به دادگاه ارائه کنید. این موضوع در کنار مدت‌زمان فسخ نکاح که در برخی مواقع بسیار طولانی و نیازمند تجربه بالا است، باعث می‌شود که به‌تنهایی نتوانید مراحل قضایی پرونده را پشت سر بگذارید. در این راستا، پیشنهاد می‌کنیم حتماً از یک وکیل متبحر در امور خانواده کمک بگیرید. در این زمینه، وکلای دپارتمان حقوق خانواده وکیل‌باشی، آماده ارائه انواع خدمات نظیر مشاوره حقوقی تلفنی و آنلاین به شما عزیزان هستند.

موارد فسخ ازدواج

موارد و شرایط فسخ نکاح در مواد 1120 تا 1128 قانون مدنی ذکر شده است که برای آسان‌تر شدن مطلب، ما لیستی از همه آن‌ها آماده کرده‌ایم. مواردی که منجر به ایجاد فسخ نکاح می‌شوند در 2 دسته فسخ نکاح از طرف مرد و فسخ نکاح از طرف زن و تدلیس در ازدواج، تقسیم‌بندی شده و به شکل زیر هستند:

فسخ نکاح به دلیل تدلیس

تدلیس یا فریب‌دادن در ازدواج، یکی از مواردی است که قانون‌گذار آن را دلیلی بر خاتمه ازدواج و فسخ آن می‌داند. علاوه بر این، تدلیس در نکاح به‌موجب ماده 647 قانون مجازات اسلامی، جرم تلقی شده و مجازات آن نیز حبس است.

منظور از تدلیس این است که به‌عنوان‌مثال مرد بداند مدرک پزشکی او برای زن بسیار مهم است و پیش از عقد با جعل مدرک یا صحنه‌سازی خانم را متقاعد کند که او پزشک است. حال اگر خانم با این فرض که مرد پزشک است، راضی به ازدواج با او شود و پس از عقد محرز شود که شوهرش اصلاً مدرک پزشکی ندارد؛ برای او حق فسخ ایجاد خواهد شد. در نتیجه، اگر زن و مرد پیش از عقد، وجود صفت خاصی را در طرف مقابل شرط کنند و آن فرد نیز با فریبکاری خود را دارای آن صفت جلوه دهد، فرد فریب‌خورده حق فسخ دارد.

به مثال‌های زیر دقت کنید:

•   فسخ نکاح به علت عدم باکرگی

•   فسخ نکاح به دلیل بیماری صعب‌العلاج زوجه

•   فسخ نکاح به دلیل ازدواج سابق

•   فسخ ازدواج به دلیل پنهان‌کردن نوع مدرک تحصیلی

در تمام این موارد و ده‌ها مورد دیگر، یا زن یا شوهر، به شکل‌های مختلف از سوی طرف مقابلشان فریب خورده‌اند و ما در دادگاه‌ها ازاین‌دست پرونده‌ها کم نداریم. درهرصورت، باید برای اطمینان‌یافتن از اینکه دروغ، پنهان‌کاری یا فریب طرف مقابل از جمله دلایل فسخ ازدواج به شمار می‌رود یا نه با یک وکیل مشاوره حقوقی داشته باشید.

شرایط فسخ نکاح از طرف زن

اگر خانمی بتواند وجود موارد زیر را در مرد اثبات کند، با استناد به مواد 1121 و 1122 قانون مدنی می‌تواند حکم فسخ ازدواج را دریافت کرده و به رابطه زوجیت خود با همسرش خاتمه دهد.

1.   فسخ نکاح به دلیل جنون یا همان دیوانه‌شدن مرد که می‌تواند دائمی باشد یا دوره‌ای (ادواری)

2.   مقطوع بودن آلت تناسلی مرد به‌نحوی‌که نتواند با همسرش آمیزش داشته باشد.

3.   فسخ نکاح به دلیل عِنَن مرد؛ یعنی حالتی که در آن آلت تناسلی مرد به نعوظ نرسیده و این مسئله مانع برقراری رابطه جنسی با زن شود. البته این مورد هنگامی محقق می‌شود که مرد حتی یکبار هم با همسرش رابطه جنسی برقرار نکرده باشد؛ بنابراین چنانچه حتی یکبار شوهر با زن آمیزش کرده باشد خانم دیگر نمی‌تواند از حق فسخ خود با استناد به عنن مرد استفاده کند.

4.   خِصاء (اخته بودن). در این مورد توان باروری نداشته و زوجه این اجازه را دارد که به‌محض اطلاع از این مورد، حق فسخ خود را به‌سرعت اعمال کند.

اگر خانمی هستید که قصد دارید به دلیل یکی از شرایط بالا از حق فسخ خود استفاده کنید، توصیه می‌کنیم دادخواست فسخ نکاح به علت عیب مرد به همراه آموزش تصویری را از سایت دانلود کنید.

شرایط فسخ نکاح از طرف مرد

مردان با استناد به قوانین فسخ ازدواج در موارد 1121 و 1123 قانون مدنی می‌توانند از حق فسخ خود برای پایان دادن به ازدواجشان استفاده کنند. ازاین‌رو، مرد باید بتواند به دادگاه ثابت کند که همسرش یکی از بیماری‌ها یا عیوب زیر را دارد:

1.   جذام یا همان بیماری خوره.

2.   برص یا پیسی.

3.   قَرَن به معنی وجود یک تکه گوشت یا استخوان اضافه در قسمت آلت تناسلی زن که مانع آمیزش مرد می‌شود.

4.   نابینایی از هر دو چشم.

5.   زمین‌گیر شدن زوجه.

6.   اِفضاء به معنی یکی‌شدن واژن و مقعد.

7.   فسخ نکاح به دلیل جنون زوجه.

آیا تصمیم گرفته‌اید که به خاطر وجود یکی از موارد بالا در همسرتان، دادخواست فسخ نکاح بدهید؟ پیشنهاد می‌کنیم از دادخواست فسخ نکاح به علت عیب زن به همراه آموزش تصویری آن که توسط وکلای مجرب و متخصص تیم تنظیم شده است، استفاده کنید. این دادخواست به‌صورت کاملاً اصولی و استاندارد تنظیم شده است تا فسخ ازدواج مرد به‌راحتی صورت گیرد.

یک نکته طلایی

آگاه بودن زن و شوهر به هر کدام از این عیوب باید پس از ازدواج اتفاق بیفتد. اگر پیش از ازدواج مرد بداند که مثلاً خانم پیسی دارد، پس از عقد دیگر نمی‌تواند از حق فسخ خود استفاده کند. درمورد سایر شروط مثل اخصاء و... نیز بهتر است حتماً با یک وکیل آگاه صحبت کنید.

مراحل قانونی فسخ نکاح

برای طی‌کردن مراحل فسخ نکاح بایستی ابتدا مدارک هویتی خود، عقدنامه یا صیغه نامه و مستندات مثل نظریه پزشکی قانونی را همراه با دادخواست فسخ نکاح آماده کنید. اصولاً روش فسخ نکاح به این شکل است که ابتدا در سامانه ثنای سایت عدل ایران بایستی ثبت‌نام کنید. سپس با دردست‌داشتن تمام مدارک گفته شده به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید. پس از ثبت دادخواست، متصدی دفتر آن را به یکی از شعبات دادگاه خانواده ارجاع می‌دهد و فرایند دادرسی آغاز خواهد شد.

مهریه فسخ ازدواج

قضیه مهریه در مورد فسخ نکاح با آنچه در طلاق گفتیم کمی متفاوت است که می‌توانید در مقاله مهریه، صفر تا صد این موضوع را بخوانید. بااین‌حال بهتر است بدانید که بر مبنای ماده 1101 قانون مدنی، اگر زن و شوهر نزدیکی نکرده باشند و یکی از شرایط فسخ نکاح نیز محقق شده باشد، هیچ مهریه‌ای به خانم تعلق نمی‌گیرد مگر در عنن (ناتوانی جنسی زن)

از سوی دیگر، ازآنجایی‌که زن بعد از عقد مالک مهریه می‌شود، اگر نزدیکی میان زوجین اتفاق افتاده باشد و حالا یکی از آن‌ها بخواهد بر اساس موارد فسخ نکاح، به ازدواجشان پایان دهد، مهریه به‌صورت کامل به زن پرداخته خواهد شد.

فسخ نکاح موقت چگونه است؟

شرایط فسخ ازدواج موقت، دست مثل شرایط فسخ نکاح دائم است و در این زمینه هیچ تفاوتی وجود ندارد. ازاین‌رو برای فسخ صیغه موقت توسط زن یا مرد، شرایط، مدارک و مراحلی که پیش‌ازاین گفتیم باید رعایت شوند. برای آشنایی بیشتر با نحوه خاتمه‌یافتن صیغه، به مقاله عقد موقت چگونه باطل می‌شود مراجعه کنید.

فسخ نکاح و ازدواج مجدد

عده زیادی از مردم به‌اشتباه تصور می‌کنند اگر مردی بعد از ازدواجش دوباره ازدواج کند، خانم حق فسخ دارد؛ درحالی‌که اصلاً ازدواج مجدد مرد از موارد فسخ نکاح نیست. می‌پرسید چرا؟ خب در اینجا هم مرد با تقلب و دروغ مجدداً ازدواج کرده است!

در واقع فسخ نکاح به دلیل تدلیس مختص زمانی است که زن و مرد پیش از ازدواج نسبت به وجود یک صفت خاص شرط کرده باشند. این در حالی است که ازدواج مجدد بعد از ازدواج اولیه رخ داده و زن در اینجا می‌تواند از راهکار حقوقی طلاق به دلیل ازدواج مجدد زوج، بهره بگیرد.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته از وکیل‌باشی تلاش کردیم تا مبحث «فسخ نکاح» را به‌صورت ساده؛ اما دقیق شرح دهیم. در این میان از شرایط لازم برای فسخ نکاح گفتیم و تدلیس در ازدواج که یکی از روش‌های فسخ است را هم معرفی کردیم. چنانچه در مورد هر یک از قسمت‌های این مبحث سوالی دارید آن را با ما در میان بگذارید. کارشناسان حقوقی و وکلای ما آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.

راضیه حبیبی_کارشناس حقوقی وکیل‌باشی