تفاوت اصلاحیه، الحاقیه و متمم قرارداد

در دنیای امروز برای جلوگیری از هرگونه اختلاف و تضمین به انجام تعهدات، قراردادی میان طرفین امضا می‌گردد. این قراردادها در معاملات نقش اساسی را ایفا می‌کنند و در شرایطی که این قرارداد جاری است، اما مفاد آن به دلایلی دستخوش تغییر شده است. می‌توان از سه روش الحاقیه، اصلاحیه و متمم قرارداد استفاده کرد تا با انعطاف‌پذیری، قرارداد را با شرایط جدید تطبیق داده و از بروز ابهام و چالش جلوگیری کنند. در این نوشته، سه روش مهم برای تطبیق شرایط جدید به قرارداد پیشین را شرح داده و در ادامه هر کدام را به طور کامل و مفید مورد بررسی قرار می‌دهیم.

به طور کلی قرارداد به چه معناست؟

علم حقوق، درست مانند سایر علوم، مملو از عبارات و اصطلاحاتی است که در میان عامه مردم شناخته شده نیستند همین امر نیز باعث شده تا روزبه‌روز شاهد افزایش بی‌رویه پرونده‌های مطروحه در دادگاه‌ها و شوراهای حل اختلاف باشیم. یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین اصطلاحات حقوقی «قرارداد» است. همین ابتدا باید بگوییم که قرارداد و عقد دو مفهوم مختلف هستند که آثار حقوقی خاص خود را دارند؛ بنابراین فقط در برخی از مواقع این اجازه را داریم که آن‌ها را به‌جای همدیگر به کار ببریم.

قانون‌گذار در ماده 183 قانون مدنی عقد را به این صورت تعریف کرده است: عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد.

این در حالی است که ما در قانون مدنی تعریف واضحی از قرارداد نداریم؛ اما در ماده‌ای مانند ماده 10 ق.م که به اصل آزادی قراردادها معروف است، به این کلمه اشاره شده است. در این ماده می‌خوانیم که: قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند درصورتی‌که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است.

پس با این اوصاف، تکلیف قرارداد چه می‌شود و اصلاً این واژه یعنی چه؟ قرارداد در لغت‌نامه‌های مشهوری مانند لغت‌نامه دهخدا و عمید معانی متعددی دارد مثل: قول، پیمان، میثاق، عهد، عهدنامه، معاهده، کنترات و پیمان‌نامه. البته، کنترات همان تلفظ کلمه انگلیسی contorat است که در زبان فارسی رواج یافته و مردم گاهی به‌اشتباه عبارت «قرارداد کنتراتی» را به کار می‌برند.

اگر سایر مطالب مجله حقوقی وکیل‌ باشی را مطالعه کرده باشید، بارها با لغاتی مثل موافقت‌نامه، و توافق‌نامه مواجه شده‌اید. این دوکلمه، جایگزین‌های پرتکرار و مناسبی برای واژه قرارداد هستند که در این نوشته نیز از آن‌ها استفاده خواهیم کرد.

"به زبان ساده، قرارداد نیز مانند عقد، آثار و عواقب حقوقی مختلفی برای طرفین خواهد داشت. یعنی به‌موازات انعقاد یک قرارداد، طرفین آن صاحب حق و تکلیف می‌شوند، تعهداتی را برعهده می‌گیرند و ممکن است از انجام برخی امور نسبت به موضوع قراردادشان منع شوند. با‌این‌حال، قرارداد، گسترده‌تر از عقد است. چرا؟ چون منظور قانون‌گذار از عقد در ماده 183 قانون مدنی و همین‌طور چند ماده بعدی، صرفاً عقود معین است. این در حالی است که قرارداد علاوه بر عقود معین، شامل عقود نامعین نیز می‌شود."

حالا سؤال بعدی مطرح می‌شود که عقود معین و نامعین چه تفاوتی باهم دارند؟ اجازه دهید تا این موضوع را در پاراگراف‌های بعدی توضیح دهیم. پس همچنان تا انتها همراه باشید. حال اگر قصد دارید یک وکیل باتجربه و حرفه‌ای قراردادی را برایتان تنظیم کند، کافی است به دسته‌بندی نمونه قرارداد سایت وکیل باشی مراجعه کنید. هر آنچه در این زمینه نیاز دارید را در قسمت قراردادها برایتان فراهم آورده‌ایم.

اصلاحیه قرارداد چیست؟

اصلاحیه یک نوع سندی است که در مواقعی که تغییرات یا تعهدات جدیدی در متن اصلی ایجاد شود یا یکی از طرفین نقص یا ابهامی را در قرارداد مشاهده می‌کند، طی نامه‌ای آن را به طرف دیگر قرارداد اطلاع داده تا به شکل صحیح آن را اصلاح نماید.

 برای تهیه اصلاحیه لازم به توافق نیست و می‌توان با استناد به مستندات اولیه آن را تهیه کنید. طرف مقابل در صورت پذیرش اصلاحیه به قرارداد اصلی اتصال داده می‌شود. توجه داشته باشید که اصلاحیه نباید مغایر با قرارداد اصلی باشد، همچنین در هنگام تنظیم قرارداد رعایت تشریفات قانونی و اصل، آزادی یعنی رضایت و اراده کامل طرفین الزامی است. تنظیم اصلاحیه قرارداد باعث ایجاد وضوح و شفافیت، حفظ روابط طرفین و کاهش هزینه‌های حقوقی می‌شود.

مثال: 

موضوع: اصلاحیه

با سلام

پیرو قرارداد شماره ……………. در تاریخ …………… پیرامون ……………….، زمان خاتمه‌ی قرارداد …. می‌باشد که به اشتباه ….. قید گردیده است. احتراماً طبق مفاد مذکور در قرارداد، تا تاریخ ….. نسبت به انجام تعهدات اقدام فرمایید.

مهر و امضا کارفرما

مهر و امضا پیمانکار

نوشتن کلیه مذاکرات و همین‌طور امضا آن توسط طرفین و شهود باعث افزایش پایبندی به انجام تعهدات می‌شود از سوی دیگر، چنانچه اختلافی میان طرف‌های توافق ایجاد شود، متن قرارداد، بهترین ملاک برای تفسیر و اعلام رأی توسط قاضی است.

 در همین‌جا باید یک نکته کلیدی دیگر را بگوییم. اینکه هیچ‌گاه بدون مشاوره حقوقی آنلاین نسبت به انعقاد قرارداد اقدام نکنید. واقعیت این است که وکلا به‌خاطر تجربه و کار در دادگاه‌ها، با خطرات و عواقب تنظیم قراردادهای غیراستاندارد به‌خوبی آشنا هستند؛ پس می‌توانند از افتادن شما در چاه جلوگیری کنند.

الحاقیه قرارداد چیست؟

طرفین یک قرارداد در بعضی از مواقع تصمیم می‌گیرند، قسمت و بخش‌هایی را به قرارداد اصلی اضافه یا کسر نمایند، این کار را می‌توانند با استفاده از الحاقیه انجام دهند ما سه نوع الحاقیه داریم که عبارتند از:

• الحاقیه مدت

در شرایطی که مدت زمان قرارداد اتمام یافته است و طرفین قصد دارند، این قرارداد را تمدید کنند. با استفاده از سند الحاقیه می‌توانند مدت و مبلغ معینی را ذکر کرده و به قرارداد متصل نمایند.

• الحاقیه موضوع

درحالتی که موضوع تغییر یا توسعه پیدا کند، در سند الحاقیه ذکر می‌گردد.

• الحاقیه مبلغ

در شرایطی که مبلغ قرارداد کاهش یا افزایش یابد و این موضوع را نمی‌توانید در قرارداد اصلی ذکر کنید؛ بنابراین در الحاقیه باید آن را شرح دهید.

شایان ذکر است که الحاقیه باید تکمیل کننده قرارداد اصلی بوده و مفاد آن نباید مغایر با قرارداد اصلی باشد؛ همچنین این الحاقیه نباید منجر به ابطال قرارداد اصلی شود. الحاقیه مانند قرارداد اصلی لازم الاجراست و همانند قرارداد تمامی مراحل نظیر تعیین بودجه، گرفتن تاییدیه از مدیرعامل و… می‌بایست انجام شود.

مثال:

موضوع : تمدید مدت قرارداد

این توافق به موجب ماده (10) مدنی بنا به دیگر مفاد قوانین مرتبط و مشروحات مستخرج از تجمیع مفاد شرایط قرارداد شماره … مورخ …………. تحت عنوان الحاقیه شماره یک با توافق طرفین منضم اسناد مذکور می‌گردد.

1)مشخصات طرفين:

کارفرما : شرکت ..............به نمایندگی آقای/خانوم .........................-شماره ثبت به نشاني: ……….… و شماره تماس…………………….

پیمانکار : شرکت ................ به نمایندگی آقای /خانوم....................به نشانی:..................شماره تماس…………………..

2) موضوع قرارداد: نگهداری فضای سبز کارخانه  وسایر مشروحات قرارداد

3) محل انجام قرارداد: کارخانه …….

 4)تاريخ انعقاد قرارداد ها: ……….. لغایت ……….

4-1 تاریخ الحاقیه :........ لغایت …………

5)  مبلغ قرارداد:

5-1 مبلغ قرارداد :ماهیانه ………… ریال می‌باشد که کارفرما موظف است تا پایان هر ماه به حساب پیمانکار واریز نماید.

5-2 مبلغ 5% بابت سپرده بیمه موضوع ماده 38 قانون کار و تامین اجتماعی از مبلغ قرارداد کسر می‌گردد.

5-3 مبلغ 5%  بابت مالیات تکلیفی موضوع ماده 104 قانون مالیات‌های مستقیم از مبلغ قرارداد کسر می‌گردد.

5-4 خالص پرداخت پس از کسر کسورات قانونی قابل پرداخت و در وجه پیمانکار می‌باشد.

متمم قرارداد چیست؟

متمم قرارداد تا حدی شبیه سند الحاقیه است، فقط با این تغییر که متمم با موضوع‌های مهم‌تری روبه‌رو است و به طور کلی اصلاحیه و الحاقیه برای تکمیل مفاد قرارداد اصلی و افزودن جزئیات به آن به کار می‌رود، در حالی که اصلاحیه برای تغییر مفاد اصلی قرارداد استفاده می‌شود.

متمم از نظر تشریفات قانونی ساده‌تر از اصلاحیه و الحاقیه می‌باشد. 

در متمم تعهدات طرفین با جزئیات بیشتری تغییر کرده است. حتما توجه داشته باشید که برای اجتناب از مشکلات آتی، تاییدیه طرفین پیمان را اخذ و کلیه مستندات لازم که لزوم تنظیم متمم را دلالت دارند را تکمیل نمایید.

مثال:

متمم قرارداد شماره ……….. مورخ ………/……./…….

با توجه به نیاز کارفرما و موافقت پیمانکار به افزایش خدمات مرتبط با قرارداد فی‌مابین به موجب این متمم اصلاحات ذیل در مفاد قرارداد اعمال و از تاریخ ……/……/………… برای طرفین لازم‌الاجرا خواهد بود.

اصلاح 1. موضوع قرارداد از “خدمات مالی مورد نیاز برای مدیریت انبار و حقوق و دستمزد”  به “اجرایِ خدمات مالی مورد نیاز برای مدیریت انبار و حقوق و دستمزد” اصلاح می‌گردد.

اصلاح 2. طبق ماده …… در ازای اجرای خدمات پس از فروش به مدت سه ماه، پیمانکار از تاریخ …./ …. / …. ، به میزان 15 درصد به مبلغ قرارداد اضافه می‌کند.

تغییری در سایر مفاد قرارداد صورت نگرفته است و اجرای آنها به همان شکل سابق باقی است.

مهر و امضا کارفرما

مهر و امضا پیمانکار

مطالعه بیشتر: نحوه اقاله قرارداد

شباهت و تفاوت اصلاحیه ، الحاقیه و متمم قرارداد

هر سه سند به صورت مستقل تنظیم شده و بخشی از قرارداد اصلی محسوب می‌شوند؛ این اسناد مانند قرارداد اصلی دارای اعتبار و الزام آور هستند و به منظور تغییر یا تکمیل یک قرارداد قبلی بین طرفین آن تنظیم می‌گردد.

اصلاحیه، وسیع‌تر مفاد اصلی قرارداد را تغییر می‌دهد و تشریفات قانونی آن پیچیده‌تر است و بر همین اساس در مواردی به کار می‌رود که تغییر اساسی در مفاد قرارداد وجود دارد؛ اما الحاقیه خیلی محدودتر اقدام به تغییر یا تکمیل مفاد قرارداد می‌کند. مهم‌تر از همه متمم قرارداد است که  مفاد قرارداد را با جزئیات کامل شرح می‌دهد، تشریفات قانونی متمم قرارداد خیلی ساده‌تر از اصلاحیه است.

کلام آخر

ما در این نوشتار از وکیل باشی، سه سند اصلاحیه، الحاقیه و متمم قرارداد را که سه روش آسان برای ایجاد تغییرات در مفاد قرارداد پیشین است، را به طور جامع شرح داده و برای هرکدام از این سندها مثال‌هایی را آوردیم تا با این سه سند بیشتر آشنا شوید. سپاسگذاریم که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید. در صورت هرگونه پرسش سوال خود را در کامنت‌ها و سامانه چراغ با ما به اشتراک بگذارید.

ماهک حقیقی_ کارشناس حقوقی وکیل باشی