نحوه فسخ معامله خودرو

معامله خودرو یکی از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی روزمره و اقتصاد هر جامعه‌ای به شمار می‌آید. قرارداد خرید و فروش خودرو که به‌عنوان یک توافق قانونی بین خریدار و فروشنده تعریف می‌شود، شامل تعیین حقوق و تعهدات طرفین است. این قرارداد نه تنها به‌منظور انتقال مالکیت خودرو ضروری است، بلکه به ایجاد چارچوبی برای مدیریت روابط قانونی بین طرفین کمک می‌کند. با وجود تمام مزایا و اهمیت این قرارداد، ممکن است در مواقعی نیاز به فسخ آن پیش آید.

در چنین شرایطی، آگاهی از شرایط قانونی و خیارات موجود ضروری است. خیارات قانونی، نظیر خیار عیب، خیار تدلیس و خیار شرط، به طرفین این امکان را می‌دهند تا در صورت وجود شرایط خاص، قرارداد را به صورت قانونی برهم بزنند. در این مقاله، به بررسی مراحل فسخ قرارداد خرید و فروش خودرو، هزینه‌ها و زمانبندی مربوط به آن می‌پردازیم.

معامله ماشین یا قرارداد خرید و فروش خودرو به چه معناست؟

بیع خودرو یا به اصطلاح عرف قولنامه ماشین، به معنای قرارداد و توافقی است که میان خریدار و فروشنده منعقد شده و به موجب آن، بایع (فروشنده) مالک ثمن (مبلغ قرارداد) شده و در مقابل خریدار، خودرو را به ملکیت خویش در می‌آورد. در بیع نامه تاریخی برای فروشنده مقرر می‌گردد تا فروشنده در دفترخانه حاضر شده و سند رسمی خودرو را به خریدار منتقل نماید، در صورت امتناع وی، خریدار می‌توان الزام وی را از دادگاه خواست.

معامله خرید و فروش خودرو باید بر اساس قوانین و مقررات مربوطه، مانند قانون تجارت و قوانین حمایت مصرف‌کنندگان، صورت گیرد. این قرارداد حقوق و تعهدات متقابل بین فروشنده و خریدار را تعیین می‌کند و به طرفین تضمین می‌کند که حقوق و تعهداتشان در جریان معامله و پس از آن محفوظ خواهد بود.

معامله خرید و فروش خودرو می‌تواند به صورت کتبی یا شفاهی صورت بگیرد، اما بهترین روش برای جلوگیری از ابهامات و ناسازگاری‌ها در آینده، استفاده از یک قرارداد کتبی و حقوقی است که توسط وکلای حقوقی و یا متخصصین حقوقی تهیه شده باشد. از این رو شما می‌توانید با استفاده از فرم خرید و فروش خودرو در سایت وکیل‌باشی که توسط وکلای متخصص امور قراردادها نگاشته و تدوین شده است، از حقوق و منافع خود به بهترین نحو محافظت نمایید.

فسخ قرارداد خودرو به چه شکل است؟

قرارداد خرید و فروش ماشین، در زمره عقود لازم قرار می‌گیرد، به این معنا که خریدار و فروشنده نمی‌توانند جز در موارد مصرح قانونی {انواع خیارات}، معامله را یک طرفه فسخ نمایند؛ به همین جهت، قانون گذار جهت جلوگیری از ضرر و زیان متعاملین، شرایطی را برای فسخ قولنامه خودرو و قرارداد خرید و فروش ماشین بیان داشته که طرفین بتوانند با استناد به این موارد، توافق میان خود را برهم زنند. از جمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فسخ معامله خودرو به علت خیار عیب:

در صورتی که موضوع قرارداد، یعنی اتومبیل دارای عیب و ایرادی باشد که در زمان وقوع عقد نیز وجود داشته ولی خریدار نسبت به آن ناآگاه بوده است، در این صورت خریدار می‌تواند قرارداد را به استناد وجود عیب فسخ کرده و یا از فروشنده خسارت مطالبه نماید.

• فسخ قولنامه خودرو به علت خیار تدلیس:

تدلیس به معنای فریب کاری و پنهان کردن حقیقت است که می‌تواند از جانب طرفین معامله و یا شخص ثالث رخ دهد، چنانچه در معامله ماشین، تدلیس رخ داده باشد؛ به طور مثال فروشنده خودروی مدل 80 را مدل 90 معرفی کند و عقد منعقد گردد، شخص فریب خورده می‌تواند به استناد خیار تدلیس معامله را برهم زند.

• انحلال قرارداد ماشین به جهت خیار شرط:

خیار شرط به معنای ایجاد حق فسخ با تصریح شروط مورد نظر طرفین در متن مبایعه نامه ماشین است. به طور مثال خریدار شرط می‌کند اگر تا یک هفته پس از وقوع معامله، فروشنده جهت تنظیم سند رسمی حاضر نشود، خریدار اجازه فسخ خواهد داشت.

• منحل نمودن قرارداد بیع اتومبیل به جهت خیار تخلف از وصف:

خیار تخلف از وصف حامی منافع خریدار است و در جایی مصداق پیدا می‌کند که او خودرویی را به شرط وجود صفت خاص معامله کند به گونه ای که اگر آن صفت و ویژگی‌های خاص نبود، عقد بیع منعقد نمی‌شد. در این صورت خریدار به استناد به خیار تخلف وصف میتواند معامله ماشین را برهم زند.

بیشتر بخوانید: الزام به تنظیم سند خودرو

• فسخ قرارداد به علت خیار مجلس:

خیار مجلس حق و اختیاری است که قانونگذار به خریدار و فروشنده داده است تا مادامی که در جلسه توافق و قرارداد اتومبیل هستند و هنوز متفرق نشده اند، بتوانند معامله را فسخ نمایند.

• انحلال معامله خودرو به جهت تاخیر ثمن:

انحلال معامله ماشین به علت تاخیر ثمن زمانی واقع می‌شود که در ظرف سه روز بعد از انعقاد قرارداد، مبلغ معامله پرداخت نشود؛ البته باید توجه کرد که برای پرداخت تاریخی تعیین نشده باشد.

• فسخ معامله اتومبیل به علت خیار غبن:

خیار غبن زمانی به وجود می‌آید که فروشنده ماشین را به قیمتی بیشتر از آنچه معمول است فروخته باشد و خریدار نیز از این تفاوت قیمت بی اطلاع باشد. لازم به ذکر است که خیار غبن فوری است به این معنا که خریدار به محض اطلاع، باید آن را اعمال نماید.

• برهم زدن معامله ماشین به علت خیار تعذر تسلیم:

زمانی که فروشنده نخواهد یا نتواند خودرو را در زمان و مکان توافق شده به خریدار تحویل دهد و اجبار او نیز ممکن نباشد، خریدار می‌تواند معامله میان خویش را به استناد به خیار تعذر تسلیم برهم بزند. به طور کلی به شما توصیه می‌کنیم قبل از انجام هرگونه اقدام حقوقی جهت فسخ معامله خودرو، از خدمات مشاوره حقوقی  وکلای متخصص بهره مند شوید.

مراحل فسخ معامله خودرو چگونه است؟

مراحل فسخ معامله خودرو به صورت قانونی به شرح زیر است:

• مراجعه به دفاتر قضایی

• حضور طرفین در دادگاه 

• رای نهایی

مراجعه به دفاتر قضایی

هر یک از طرفین که قصد فسخ قرارداد را دارد، باید به دفاتر قضایی مراجعه کرده و اظهارنامه‌ای مبنی بر فسخ معامله تنظیم نماید.

حضور طرفین در دادگاه 

خواهان باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواست تأیید فسخ را ثبت کند. سپس دادگاه حقوقی برای صدور رأی تأیید یا رد آن اقدام می‌نماید.

رای نهایی

رایی که از طریق دادگاه حقوقی صادر می‌شود، به مدت ۲۰ روز قابل تجدید نظر خواهد بود. توجه داشته باشید که فسخ مبایعه‌نامه و نحوه فسخ قولنامه دستی خودرو به یک‌روش انجام می‌شود و از نظر قانونی تفاوتی میان این دو وجود ندارد. در نتیجه، مقررات و شرایط فسخ در هر دو نوع قرارداد یکسان است.

هزینه فسخ معامله خودرو چقدر است؟

برای فسخ معامله، هزینه مشخصی وجود ندارد؛ زیرا هزینه‌های فسخ به نوع خیاری که مورد استفاده قرار می‌گیرد و شرایط معامله بستگی دارد. اگر در قولنامه یا قرارداد، ماده‌ای برای تعیین هزینه‌های فسخ مشخص نشده باشد، قاضی با بررسی مبایعه‌نامه، هزینه‌ها و شخصی که باید هزینه‌ها را پرداخت کند را اعلام می‌نماید.

مدت زمان فسخ معامله خودرو چقدر است؟

مدت زمان فسخ معامله خودرو، به توافق طرفین و نوع شرط مندرج در قرارداد بستگی دارد. در معامله خودرو، طرفین می‌توانند در بازه‌ای مشخص بدون دلیل قرارداد را فسخ کنند؛ این حق «خیار شرط» نامیده می‌شود. تعیین مدت دقیق این شرط ضروری است.

بر اساس ماده ۴۰۱ قانون مدنی، عدم مشخص‌بودن مدت یا نامعلوم بودن آن، شرط و در نتیجه قرارداد را بی‌اعتبار می‌سازد. برخی از خیارات، مانند خیار عیب، فوری هستند و باید به محض اطلاع از عیب، درخواست فسخ انجام شود. همچنین در صورت هزینه‌بر بودن فسخ، معمولاً این هزینه بر عهده فردی است که تعهدات خود را نقض کرده یا بدون دلیل موجه اقدام به فسخ کرده است.

ضرر و زیان فسخ معامله خودرو چگونه حساب می‌شود؟

در صورتی که یکی از طرفین بدون داشتن دلیل قانونی موجه اقدام به فسخ قرارداد نماید، موظف به پرداخت خسارت ناشی از لغو معامله به طرف مقابل خواهد بود. این خسارت می‌تواند شامل هزینه‌های اداری و سایر هزینه‌های جانبی مرتبط باشد.

 در بسیاری از قراردادهای خرید و فروش خودرو، مبلغی به عنوان جریمه فسخ تعیین می‌شود تا از فسخ بی‌مورد و بدون دلیل جلوگیری شود. این اقدام به منظور حفظ تعهدات طرفین و جلوگیری از زیان‌های احتمالی ناشی از فسخ غیر موجه صورت می‌گیرد.

آیا فسخ معامله خودرو بدون قولنامه امکان دارد؟

در صورتی که بین طرفین قولنامه یا مبایعه‌نامه‌ای تنظیم نشده باشد، هر یک از طرفین می‌تواند به راحتی و بدون هیچ تعهد و شرطی اقدام به فسخ معامله نماید. این امر می‌تواند منجر به بروز مشکلات و اختلافات جدی شود. بنابراین، تنظیم قولنامه‌ای که به وضوح تمامی شرایط و تعهدات طرفین را مشخص کند، برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده ضروری است.

اسقاط کافه خیارات به چه معناست؟

سوال بسیاری از مخاطبین عزیز این است که عبارت «اسقاط کافه خیارات» در متن قرارداد یا قولنامه به چه معناست؟ باید گفت در صورتی که طرفین در مقاد قرارداد خود از این عبارت استفاده کنند و آن را امضا نمایند، تمام خیارات قانونی برای فسخ قرارداد را از خود سلب کرده و دیگر نمی‌توانند به استناد موارد گفته شده، مبایعه نامه خودرو را برهم زنند؛ البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که با قید اسقاط کافه خیارات، خیار تعذر تسلیم و خیار تدلیس ساقط نمی‌شود و متعاملین کماکان می‌توانند به استناد به خیارات مذکور مبایعه نامه خودرو میان خویش را فسخ کنند.

بیشتر بخوانید: بررسی موارد و شرایط قانونی ابطال قولنامه عادی و رسمی

خلاصه‌ای از آنچه که درباره فسخ معامله خودرو، باید بدانید! 

در دنیای امروز، فسخ قرارداد خرید و فروش خودرو به اندازه خود قرارداد اهمیت زیادی دارد. این فرآیند حساس نیازمند دقت و رعایت دقیق قوانین و مقررات مرتبط است و باید از مرحله مراجعه به مراجع قضایی تا صدور حکم نهایی به طور کامل پیگیری شود. در این نوشتار، به بررسی مهم‌ترین جزئیات مانند هزینه‌های فسخ، مدت زمان لازم برای تکمیل آن و مفهوم «اسقاط کافه خیارات» پرداختیم. در صورت سوال، می‌توانید سوالات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

امیدوارم این نوشتار، مانند یک فنجان چای داغ در یک روز سرد زمستانی، گرمابخش و آرامش‌بخش چالش‌های حقوقی شما عزیزان باشد.

ماهک حقیقی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی