چالش‌های قرارداد خرید و فروش اقساطی کالا و راهکار حل آن

اکثر افراد تجربه خرید یا فروش اقساطی موبایل، طلا، لوازم‌خانگی، کامپیوتر و صدها کالای گران‌قیمت را داشته‌اند. محصولاتی که جزء نیازهای ضروری زندگی تلقی می‌شوند و به دلیل بی‌ثباتی قیمت‌ها در بازار، راهی جز خرید اقساطی آن‌ها باقی نماند! این در حالی است که می‌توان از قرارداد فروش اقساطی کالا برای چنین روزهایی استفاده کرد. 

با این قرارداد، خریدار این امکان را دارد که به‌راحتی به کالای موردنظر دسترسی پیدا کند؛ درحالی‌که توانایی پرداخت قیمت کالا را به‌صورت نقدی ندارد. ازآنجایی‌که این نوع قرارداد در بسیاری از صنایع و بخش‌های مختلف بازار از جمله صنعت خودرو، مبلمان و لوازم‌خانگی و.... به کار می‌رود؛ بهتر است با جنبه‌های مختلف آن آشنا شوید. به همین منظور در این نوشته نکات و مسائل حقوقی مهم قراردادهای خریدوفروش قسطی را بررسی می‌کنیم.

چه فروشنده کالا باشید، چه خریداری که پول کافی برای تهیه اجناس دارای قیمت بالا ندارد، این مطلب از وکیل‌باشی مختص شما است.

قرارداد خریدوفروش اقساطی کالا

"قرارداد خریدوفروش اقساطی کالا، موافقت‌نامه مکتوبی است که میان فروشنده و خریدار برای خرید یک کالا به‌صورت اقساطی تنظیم می‌شود. در این قرارداد که به آن بیع نسیه گفته می‌شود، خریدار مبلغ کل کالا را نقدی پرداخت نمی‌کند؛ بلکه با فروشنده توافق می‌کند که مبلغ را به شکل قسطی و طی مدت زمانی مشخص پرداخت کند."

در این قرارداد، نحوه پرداخت اقساط و همچنین مبلغ هر قسط، به توافقات بین فروشنده و خریدار بستگی دارد. علاوه بر این، شرایط قرارداد در مورد کیفیت کالا، گارانتی، تعمیرات و سایر موارد نیز باید به‌صورت دقیق در قرارداد درج شود.

بنابراین، بهتر است پیش از خرید اقساط یک کالا به‌ویژه محصولات گران‌قیمت حتماً از یک وکیل باتجربه مشاوره حقوقی آنلاین بگیرید. زیرا، مسائل حقوقی متعددی پیرامون این نوع خرید کالا وجود دارد که عدم اطلاع از آن‌ها باعث ایجاد دردسر برایتان خواهد شد.

بیع نسیه به چه معنا است؟

درباره بیع نسیه باید بگوییم که این نوع قرارداد خریدوفروش یکی از انواع عقد بیع مؤجل است. می‌پرسید بیع مؤجل چیست؟ در واقع، عقد بیعی که در ماده 338 قانون مدنی درمورد آن می‌خوانیم، اقسام مختلفی دارد که در این مبحث مجالی برای توضیح آن نیست. تا این حد بدانید که می‌توانید خریدوفروش را به‌صورت مدت‌دار نیز انجام دهید که به آن بیع مؤجل گفته می‌شود.

مؤجل یا دارای اجل به معنی "مهلت‌دار" یا همان "مدت‌دار" خودمان است. پس فروش قسطی کالا، توافقی است که پرداخت مبلغ یا ثمن معامله در آن به‌صورت یک جا اتفاق نمی‌افتد و مدت‌دار است. به یاد داشته باشید که در بیع نسیه نیز انواع خیارات قانونی مانند خیار شرط، خیار تدلیس و... همچنان جاری است؛ پس در متن قرارداد خرید و فروش اقساطی کالا عبارت "اسقاط کافه خیارات" را به‌هیچ‌عنوان ننویسید.

خریداران و فروشنده‌ها در خرید قسطی کالا چه چالش‌هایی دارند؟

اغلب ما تصور می‌کنیم که در خرید محصول یا خدمات به‌صورت قسطی، این فروشنده است که بابت متضرر شدن، نگرانی زیادی دارد. بااین‌وجود، خریداران نیز استرس‌های خاص خودشان را دارند. درهرحال، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و نوسانات شدید بازار باعث می‌شود هم خریدار و هم فروشنده بابت پرداخت و دریافت اقساط با چالش‌های جدی مواجه شوند.

مسئله مهم‌تر چک‌هایی است که خریدار به‌عنوان ضمانت پرداخت وجه به فروشنده می‌دهد. اگر چک‌ها در سررسید یا موعد مقرر پاس شوند که چه بهتر. چنانچه چک برگشت بخورد فروشنده باید مدت‌ها برای رسیدن به پولش دوندگی کند. این موضوع را در نظر بگیرید که نحوه نوشتن چک جهت ضمانت پرداخت وجه نیز قواعد حقوقی خاص خودش را دارد. 

به‌طورکلی، برای جلوگیری ازاین‌گونه مشکلات، باید ابتدا قرارداد خریدوفروش اقساطی را بنویسید. در مرحله بعد، شرایط توافق‌نامه را به‌دقت بررسی کرده و مطمئن شوید که تمامی شرایط مانند قیمت کالا و نحوه پرداخت اقساط، به‌درستی تعریف شده‌اند.

در همین راستا، فرم قرارداد فروش اقساطی کالا توسط وکلای پایه یک دادگستری در تیم وکیل‌باشی تدوین شده تا خرید یا فروش اقساطی بدون دغدغه‌ای را تجربه کنید. این نمونه قرارداد در 2 فرمت آماده و اختصاصی تنظیم شده و حاوی امتیازات زیر است:

1.   تنظیم قرارداد به‌وسیله وکلای پایه یک که در امور تجاری و قراردادها دارای سال‌ها تجربه مفید هستند

2.   ارائه مشاوره حقوقی از سوی وکیل مربوطه

3.   پاسخگویی 24 ساعته به پرسش‌های مخاطبان

4.   حرفه‌ای بودن قرارداد در عین برخورداری از قیمتی به‌صرفه، اقتصادی و مناسب

5.   امکان ویرایش و اصلاح متن قرارداد

علاوه بر تمام ویژگی‌های بیان شده، ضمانت بازگشت وجه در صورت نارضایتی از متن قرارداد نیز برای شما در نظر گرفته شده است.

نحوه نوشتن قرارداد فروش اقساطی کالا

برای اینکه بدانید متن قرارداد مزبور چطور نوشته می‌شود، مواد اصلی و ارکان قرارداد فروش اقساطی کالا را در ادامه آورده‌ایم.

موافقت‌نامه کتبی فروش قسطی کالا از مواد زیر تشکیل شده است:

ماده 1) مشخصات طرفین قرارداد

ماده 2) موضوع قرارداد

ماده 3) مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت

ماده 4) مدت قرارداد

ماده 5) تحویل کالا

ماده 6) شروط و نحوه فسخ قرارداد فروش اقساطی کالا

ماده7) تضامین

ماده 8) فورس ماژور

ماده 9) حل و فصل اختلافات

ماده 10) اقامتگاه طرفین

ماده 11) اعتبار قرارداد

ماده 12) نسخ قرارداد

دقت کنید که پشت هر یک از بندها و مواد بالا، دریایی از نکات حقوقی وجود دارد؛ بنابراین برای تفسیر و درک توافق ضروری است که با جزئیات قانونی و قضایی هر یک از آن‌ها آشنا باشید.

هنگام تنظیم قرارداد فروش اقساطی کالا 3 نکته حقوقی مهم را رعایت کنید

هنگامی که می‌خواهیم با طرف مقابلمان قراردادی را منعقد کنیم، علاوه بر اعتماد دوجانبه، به دانش حقوقی کافی نیز احتیاج داریم. به‌عنوان‌مثال بارها در مقالات وکیل‌باشی به این موضوع اشاره کرده‌ایم که به‌هیچ‌عنوان از کنار تعهدات طرف دیگر قرارداد به‌راحتی نگذرید؛ اما متأسفانه باز هم این اتفاق رخ می‌دهد و افرادی که از این بابت متضرر شده‌اند به ما مراجعه کرده و به دنبال راه چاره هستند؛ اما متأسفانه به قول قدیمی‌ها گره‌ای که با دست باز می‌شود را چرا باید با دندان باز کرد؟ پس برای جلوگیری از اختلافات و درگیری‌های ناشی از قرارداد فروش اقساطی کالا نکات زیر را بادقت بخوانید:

درباره روش پرداخت اقساط به توافق برسید

اگر قرار است قسط‌ها را به‌صورت ماهیانه، هر سه ماه یک‌بار یا به هر نحو دیگری بپردازید، به توافق شفاهی بسنده نکنید. جزئیات پرداخت؛ مانند ارائه چند فقره چک، تاریخ وصول چک‌ها، جبران خسارت فروشنده در صورت تأخیر در پرداخت اقساط و مسائلی ازاین‌دست را به‌وضوح در متن قراردادتان بنویسید؛ حتی اگر خریدار محصول قسطی، آشنا و فامیل باشد.

شرط حال شدن اقساط را حتماً بنویسید

در صورت عدم پرداخت اقساط در موعد مقرر، فروشنده می‌تواند کل وجه کالا را یکباره از مشتری دریافت کند؛ البته این موضوع منوط به این است که شرط حال شدن اقساط را در توافق‌نامه درج کرده باشید. منظور از حال شدن قسط‌ها تأدیه آن‌ها به‌صورت یکجا است.

برای کالاها و تجهیزات گران‌قیمت، شرط فسخ قرارداد بگذارید

فسخ، خاتمه دادن به قرارداد است آن هم به‌صورت یک‌طرفه. به‌این‌ترتیب، هم خریدار و هم فروشنده کالای قسطی این امکان را دارند که برای طرف مقابل شروطی را تعیین کنند. چنانچه از شروط مقرر طرف سرپیچی شود، طرف دیگر حق پایان‌دادن به قرارداد را دارد. به‌عنوان‌مثال، فروشنده شرط می‌کند چنانچه خریدار 2 قسط معوقه داشته باشد، حق فسخ خود را اعمال خواهد کرد.

جالب است بدانید که دررابطه‌با اجناس گران‌قیمت، فروش محدود به اقساط نبوده و قراردادی مثل مشارکت در فروش نیز بسیار رایج است. بسیاری از تجار به همین منظور از قرارداد مشارکت در واردات و فروش کالا که در مقاله‌ای مجزا به آن پرداخته‌ایم، استفاده می‌کنند تا علاوه بر به‌دست‌آوردن سود فراوان، از سرمایه سایر سرمایه‌داران نیز بهره‌مند شوند.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته توضیح دادیم که قرارداد فروش اقساطی کالا چیست و چرا باید با نحوه تنظیم آن آشنا باشیم. قرارداد مزبور به فروشنده‌ها کمک می‌کند تا بدون نگرانی، نسبت به فروش‌های قسطی خود اقدام کنند. از سوی دیگر، خریداران نیز، از ریسک‌های این گونه معاملات در امان می‌مانند.

چنانچه سؤال یا ابهامی رابطه با موضوع این مطلب دارید، آن را در قسمت نظرات برای ما بنویسید. مشاوران حقوقی تیم وکیل‌باشی، همراه و پاسخگوی همیشگی شما هستند.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی