داوری در قراردادها

ممکن است بسیار پیش آمده که شما یا آشنایانتان با دیگری قراردادی منعقد کرده یا معامله ای انجام داده اید ولی متاسفانه با طرف مقابل خود به اختلاف خورده و برای احقاق حق خود ناچار به صرف هزینه و انرژی زیاد در مراجع قضایی شده اید؛ به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به تعریف و بحث درباره بند داوری در قرارداد، شرط داوری و نحوه حل اختلاف توسط داور و سایر اطلاعاتی بپردازیم که باعث جلوگیری از وقوع اینگونه مسائل بین شما و طرف مقابلتان شده و برای شما آسودگی خاطر ایجاد می‌کند. با ما تا انتهای این مطلب همراه بمانید.

تعریف داوری در قرارداد:

یکی از آثار و عواقب قرارداد، ممکن است ایجاد چالش میان طرفین دعوا باشد. راه حلی که می‌توان برای پیشگیری از صرف هزینه های گزاف برای رفع اختلاف میان شما و طرف معامله تان در نظر گرفت، انتخاب داور یا هیأت داوران می‌باشد، داور به حل اختلاف پیش آمده میان طرفین قرارداد کمک کرده و با توجه به اسناد و مدارک و اظهارات ایشان، اقدام به صدور رأی خواهد کرد. انتخاب داور به روند حل و فصل مسائل و مشکلات پیش آمده سرعت بخشیده و از صرف هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل جلوگیری می‌نماید و همچنین می تواند شما را از رعایت تشریفات قانونی برهاند. تصریح به داوری در متن قرارداد شما می‌تواند به دو صورت باشد:

• قرارداد داوری مستقل:

در تعریف قرارداد داوری باید بگوییم که این قرارداد به صورت مجزا و جداگانه از قرارداد و معامله پایه ی طرفین بسته شده و به امضای متعاملین می‌رسد. اگر میان شما و طرف مقابلتان قرارداد داوری منعقد کنید، به موجب این قرارداد متعهد می‌شوید تا در صورت بروز اختلاف، موضوع را به داور منتخب ارجاع داده و مطابق نظر وی عمل کنید. قرارداد داوری شامل بخش های مشخصات طرفین، موضوع طرفین، مشخصات داور یا داوران، مدت داوری و اجرت داوری خواهد بود. مجموعه وکیل باشی برای راحتی شما عزیزان فرم قرارداد داوری را آماده نموده تا بتوانید به راحتی این قرارداد را که توسط وکلای متخصص امور قراردادها تنظیم شده است ر ادانلود کرده و مورد استفاده قرار دهید.

• شرط داوری (شرط ضمن عقد):

اگر بخواهیم خیلی کوتاه و مختصر شرط داوری یا به عبارتی دیگر، شرط داوری ضمن عقد را برای شما توضیح دهیم باید بیان کنیم که شرط داوری، یک بند بسیار مهم و پر اهمیت در متن قرارداد یا معامله است که با امضای آن همانند قرارداد داوری، شما ملزم به ارجاع اختلافات خود به داور یا هیأت داوران و عمل نمودن مطابق رأی ایشان خواهید بود.

تفاوت داوری و میانجی گری:

بسیاری از مردم تصور می‌کنند که حیطه کاری و وظایف داور و میانجی گر باهم یکسان است، به عبارتی دیگر داور همان میانجی گر می‌باشد؛ اما باید به این مطلب اشاره کنیم که داور با میانجی‌گر متفاوت بود و حوزه اختیاراتشان نیز با هم تفاوت دارد؛ در واقع میانجی گر، روند مذاکره و توافق میان شما و طرف قرارداد را آسان کرده و سعی در ایجاد صلح و سازش دارد در حالی که داور، مانند قاضی  با بررسی مدارک و اظهارات دو طرف قرارداد، امکان صدور رای دارد و طرفین ملزم به اجرای رای داور می‌باشند.

عقود و قراردادهایی که غیر قابل داوری اند!

بهتر است بدانید که در برخی دعاوی، قانونگذار ارجاع به داوری را ممنوع اعلام کرده است؛ نظیر:

1. دعاوی مربوط به صحت یا بطلان نکاح

2. دعاوی مربوط به ورشکسته

3. دعاوی مربوط به اهلیت

4. دعاوی مرتبط با کار

5. دعاوی مربوط به ارث

6. دعاوی مرتبط با سازمان تامین اجتماعی

7. در نهایت، دعاوی کیفری

اینگونه دعاوی از نظر قانونگذار غیر قابل داوری اند و باید در مراجع اداری یا قضایی مربوطه، مورد رسیدگی قرار گیرند.

چه افرادی نمی توانند داور باشند؟

در قانون آیین دادرسی مدنی، مقنن برخی از افرادی را که نمی توانند به عنوان داور تعیین شوند را نام برده است. نظیر:

۱ – اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی هستند اعم از آن که داوری برای امور مالی یا امور غیر مالی باشد.

۲ – اشخاصی که به موجب حکم قطعی دادگاه به صراحت، از داوری محروم شده باشند.

۳ – اشخاصی که در اثر حکم قطعی دادگاه از داوری محروم شده اند.

۴ – کلیه قضات شاغل در محاکم قضایی.

۵ – کلیه کارمندان شاغل در دادگاه ها و دادسراها.

اشخاص نامبرده، به هیچ عنوان نمی‌توانند پست و سمت داوری بپذیرند؛ چنانچه  به عنوان داور انتخاب شوند، رای ایشان از لحاظ قانونی معتبر نخواهد بود.

چگونگی ابطال رای داور:

در قوانین حقوق ایران، رای داور در صورت وجود شرایط زیر باطل خواهد بود:

1. رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.

2.  داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رای صادر کرده باشد.

3. داور خارج از حدود اختیار خود رای صادر کرده باشد که در این صورت فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات داور است ابطال می‌شود.

4. رأی داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد.

5. رای داور با آنچه در دفتر املاک بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد. 

6. رای به وسیله داورانی صادر شده که مجاز به صدور رای نبوده اند.

7. قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار بوده باشد.

 در صورت وجود شرایط فوق، شما می‌توانید دادخواست ابطال رای داوری را به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد تقدیم کنید.

سخن پایانی:

همانگونه که ملاحظه نمودید، در این مقاله با داوری در قرارداد و شرط داوری، تفاوت میان داوری و میانجی گری و همچنین افراد ممنوع از داوری آشنا شدید. به طور کلی، چنانچه شما از رای داور متضرر شده و نسبت به آن اعتراض دارید، می‌توانید درخواست لایحه سفارشی، تنظیم فرم ابطال رای داور را به وکلای متخصص مجموعه وکیل‌باشی بسپارید.