قرارداد صلح خودرو و آشنایی با نحوه تنظیم آن

عقد صلح که در ماده 752 قانون مدنی آمده است، در عین حالی که جزء عقود معین به حساب می‌آید، عقدی منعطف نیز شمرده می‌شود. به همین دلیل است که بسیاری از معاملات افراد جامعه در قالب این قرارداد تنظیم می‌شود. مثلاً قرارداد صلح خودرو که این روزها به‌خاطر نوسانات قیمت اتومبیل، میان مردم رایج شده است.

در این توافق، خریدار و فروشنده‌ای وجود ندارد؛ بلکه مصالح و متصالح، طرفین صلح‌نامه خودرو هستند. مزیت استفاده از صلح برای چنین معاملاتی، این است که از آثار و قواعد پیچیده عقد بیع دیگر خبری نیست. به همین دلیل، صلح‌نامه خودرو ممکن است در جایی مثل قرارداد لیزینگ خودرو، کاربرد فراوانی داشته باشد؛ چرا که شرکت سازنده خودرو به خریدار ماشین اجازه نمی‌دهد تا مدتی ماشین را به دیگری بفروشد. اینجا است که آگاهی از قواعد صلح را باید بدانید.

در همین راستا، ما در این مقاله از وکیل‌باشی درمورد تمام ابعاد حقوقی صلح خودرو صحبت می‌کنیم تا بدانید این توافق در چه جاهایی به کار گرفته می‌شود، چگونه باید نوشته شود و برای تنظیم آن از چه نکاتی نباید چشم‌پوشی کنیم.

قرارداد صلح خودرو از نگاه قانون

عقد صلح، آن قدر انعطاف دارد که بتوانید در معاملاتی مثل بیع، معاوضه و حتی اجاره نیز از آن استفاده کنید. در واقع با انتخاب صلح، شما می‌توانید از آثار حاکم بر قراردادی نظیر خریدوفروش، رهایی یافته و درعین‌حال مالکیت مالی همچون اتومبیل را با پرداخت بها به دست آورید.

"قرارداد صلح خودرو، موافقت‌نامه‌ای کتبی است که مطابق ماده 752 قانون مدنی میان مصالح و متصالح منعقد می‌شود. به‌این‌ترتیب، قصد طرفین، انتقال مالکیت خودرو از مصالح به متصالح است. فردی که ماشین خویش را به دیگری صلح می‌کند، مصالح نامیده می‌شود و شخص مقابل که انتقال‌گیرنده اتومبیل است، متصالح نام دارد."

هرچند در ادامه مقاله راجع به نحوه نوشتن صلح‌نامه اتومبیل توضیح می‌دهیم؛ اما باید نکته زیر را رعایت کنید:

«به‌هیچ‌عنوان بدون پشت سر گذاشتن یک یا چند جلسه مشاوره حقوقی با وکیل متبحر، خودتان به‌تنهایی اقدام به نوشتن صلح‌نامه دستی خودرو نکنید. چرا که شما به اصطلاحات تخصصی حقوقی آشنا نیستید و این کار می‌تواند پیامدهای منفی زیادی برایتان داشته باشد.»

قرارداد صلح خودرو در چه مواقعی کاربرد دارد؟

اغلب افراد به این دلیل قراردادی مثل صلح را برای انتقال مالکیت اتومبیلشان انتخاب می‌کنند که در مرحله قرعه‌کشی خودروهای سایپا و ایران‌خودرو ثبت‌نام کرده و پذیرفته شده‌اند. بااین‌حال، به‌خاطر کوتاه‌شدن دست دلال‌ها، شرکت‌های خودروسازی در حواله انتقال خودرو، هرگونه فروش اتومبیل را غیرقانونی می‌دانند. به همین دلیل، افراد برنده شده در قرعه کشی، مجوزی برای فروش ماشین به دیگری ندارند و به‌جای آن از صلح‌نامه حواله خودرو استفاده می‌کنند.

از صلح‌نامه حواله خودرو فقط در این مورد استفاده نمی‌شود. بلکه برای افرادی که قصد دارند اتومبیلشان را به همسر، فرزند و... صلح کنند نیز کاربرد دارد. حال این صلح می‌تواند بلاعوض باشد؛ یعنی در مقابل انتقال مالکیت اتومبیل فرد مصالح هیچ مبلغ و هزینه‌ای دریافت نکند یا صلح بلاعوض باشد؛ یعنی مصالح، ماشین را در عوض اخذ پول یا مال به دیگری منتقل می‌کند.

از سوی دیگر این امکان نیز برای شما فراهم است که با صلح خودرو به‌جای بیع آن، درگیر انواع خیارات قانونی مختص به بیع نشوید. خیاری مثل مجلس، حیوان و تأخیر ثمن.

صلح‌نامه اتومبیل را می‌توانید به 2 صورت بنویسید

اگر درگیر خرید ماشین از سایپا و ایران‌خودرو نیستید و می‌خواهید اتومبیل فعلی‌تان را به شخصی مثل همسر، فرزند، نوه و... واگذار کنید، 2 روش زیر پیش روی شما قرار دارد:

صلح عمری خودرو

اگر صلح عمری را انتخاب کنید، دردسرهای وصیت را نخواهید داشت. در واقع، بیشتر افرادی که با مسائل حقوقی آشنایی دارند، از صلح به‌جای وصیت استفاده می‌کنند. زیرا در وصیت محدودیت تا یک‌سوم سهم‌الارث وجود دارد؛ درحالی‌که صلح چنین ویژگی را ندارد.

قرارداد صلح عمری، به این صورت است که شما ماشین خود را به فرزندتان صلح می‌کنید؛ اما در واقع فقط منافع استفاده از ماشین را به او واگذار کرده‌اید. بااین‌وجود، پس از مرگ شما، تمام مالکیت ماشین به فرزندتان منتقل خواهد شد.

این شیوه، تدبیری است که فرد در طول حیاتش مالی را به دیگری صلح می‌کند تا خودش هم حق استفاده از آن مال را داشته باشد. فرض کنید شما خانه خود را با صلح عمری به فرزندتان منتقل کرده‌اید، او تا زمان زنده‌بودنتان فقط حق استفاده از منافع خانه را دارد؛ بنابراین حق فروش، اجاره، هبه و هر نوع معامله دیگر تا زمانی که شما در قید حیات باشید از او سلب می‌شود.

صلح قطعی خودرو

در همان مثال بالا، هنگامی که شما با فرزندتان قرارداد صلح خودرو می‌بندید؛ یعنی آن ماشین را به‌صورت تمام‌وکمال به او منتقل کرده‌اید. در واقع در صلح قطعی، هیچ قید و شرطی وجود ندارد. دقیقاً برخلاف صلح عمری که استفاده متصالح از مال صلح شده، کاملاً محدود و مقید می‌شود.

احتمالاً تا این قسمت از مقاله به‌خوبی درک کرده‌اید که نوشتن صلح‌نامه اصلاً ساده نیست. پس باید از یک وکیل یا حقوق‌دان آگاه کمک بگیرید تا ریسک این معامله را کمتر کنید. بر همین اساس، وکلای باتجربه و متخصص وکیل‌باشی، ضمن برخورداری از دانش حقوقی بالا و تسلط بر امر قراردادنویسی، هرگونه تنظیم قرارداد سفارشی اعم از صلح‌نامه خودرو را به‌صورت کاملاً حرفه‌ای و مؤثر تدوین می‌کنند. 

نحوه تنظیم قرارداد صلح خودرو

در حالت کلی برای تنظیم قرارداد صلح خودرو باید تمام نکات زیر را رعایت کنید:

1.  مشخصات کامل طرفین (مصالح و متصالح) را بنویسید.

2.  هر دو طرف قرارداد باید شرایط صحت معاملات که در ماده 190 قانون مدنی آمده است را داشته باشند. شرایطی همچون: اهلیت در انجام معامله و تصرف اتومبیل، داشتن 18 سال سن، ممنوع‌المعامله نبودن و مواردی این دست ضروری‌اند.

3.  مشخصات مال‌الصلح را به‌صورت دقیق و جزئی ذکر کنید. مال‌الصلح در این قرارداد، همان خودرویی است که می‌خواهید به متصالح واگذار کنید. پس رنگ، سال تولید، نوع سوخت مصرفی و سایر جزئیات ماشین را بادقت بنویسید.

4.  اگر صلح‌نامه را در محضرخانه تنظیم نمی‌کنید، حتماً تاریخ مراجعه به دفتر اسناد رسمی جهت ثبت معامله و انتقال رسمی مالکیت ماشین را در متن توافق‌نامه قید کنید. برای آشنایی با مراحل سندزدن، مقاله نحوه الزام به تنظیم سند رسمی را مطالعه کنید.

5.  نوشتن زمان تحویل ماشین به متصالح، تعیین هزینه صلح‌نامه خودرو برای ثبت معامله در دفترخانه و همین‌طور ذکر هزینه‌های انتقال سند و سایر موارد مشابه را از یاد نبرید.

6.  اگر صلح خودرو معوض است، مصالح موظف است مالی را به مصالح بپردازد. اینکه مبلغ موردنظر چقدر است و در چه زمانی و از چه طریقی باید به دست مصالح برسد نیز ارکان مهم قرارداد صلح خودرو به شمار می‌آیند.

7.  موارد انحلال و خاتمه قرارداد: خاتمه‌دادن به صلح خودرو، از دیگر مواردی است که تعیین حدود آن در متن قرارداد اهمیت بالایی دارد. فسخ قرارداد به‌صورت یک‌طرفه و از جانب یکی از طرفین اتفاق می‌افتد؛ اما شرایط ویژه خود را دارد. ما در مطلب نحوه فسخ معامله خودرو به‌صورت واضح تمام این شرایط را توضیح داده‌ایم.

در نهایت، از تعیین نحوه حل‌وفصل اختلافات طرفین این توافق، ضمانت اجرای عدم پایبندی به تعهدات از جانب هر یک از آن‌ها، تفاهم بر سر ارجاع منازعه به داوری و امضای صلح‌نامه توسط 2 شاهد دارای شرایط، غافل نشوید.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته از وکیل‌باشی گفتیم که قرارداد صلح خودرو چیست و چه مزایایی برای طرفین آن دارد. همان‌طور که متوجه شدید، این قرارداد جایگزین مناسبی برای وصیت است؛ چرا که محدودیت‌های موجود در وصیت را ندارد. این در حالی است که صلح عمری، می‌تواند خودرو را تا پایان عمر برای مالک اصلی محفوظ نگه دارد و پس از فوت او به متصالح واگذار می‌شود.

علاوه بر تمام نکات گفته شده، دوباره هم بر این موضوع تأکید می‌کنیم که مشورت با وکلا کمک بزرگی به اجرای صحیح قراردادتان خواهد کرد. ازاین‌رو، استفاده از دانش وکلا و هزینه‌ای که برای تنظیم قرارداد می‌کنید در واقع سرمایه‌گذاری برای آینده‌‌ای روشن و دور از منازعه و درگیری حقوقی تلقی می‌شود.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی