قرارداد لیزینگ خودرو و نکات مهم تنظیم آن

دنیای قراردادها هر روز رنگ و بوی تازه‌ای به خود می‌گیرد، چنان‌که شاهد ورود عناوین جدیدی از قراردادها به این عرصه هستیم. یکی از همین توافقات حقوقی نوظهور، قرارداد لیزینگ خودرو است که اتفاقاً در برخی از اموال منقول و غیرمنقول همچون املاک و حتی لوازم خانگی نیز مشاهده می‌شود.

ماهیت حقوقی لیزینگ به شکلی است که در ایران آن را به قرارداد اجاره به شرط تملیک نزدیک‌تر کرده است. در واقع، یکی از کاربردهای رایج لیزینگ، تملک مالی است که پول کافی برای خرید آن ندارید. اینکه چطور می‌توانیم صاحب ماشینی شویم که 2 سال تمام در حال پرداخت اجاره‌بهای آن هستیم، چیزی است که در ادامه مقاله می‌خوانید. بر همین اساس، این مطلب را به جزئیات و قوانین قرارداد لیزینگ خودرو اختصاص دادیم تا اطلاعات حقوقی لازم را در مورد آن به دست آورید.

قرارداد لیزینگ خودرو، چه نوع قراردادی است؟

پیش از اینکه درباره لیزینگ خودرو صحبت کنیم، ابتدا باید به‌درستی بدانیم که قرارداد لیزینگ چیست؟

قرارداد لیزینگ (Leasing) چند نوع مختلف همچون مالی، سرمایه‌ای و عملیاتی دارد. در ایران، ما لیزینگ را در اغلب اوقات مترادف با اجاره به شرط تملیک می‌دانیم که در واقع از ترکیب دو عقد اجاره و بیع به وجود آمده است؛ بنابراین نباید اینطور برداشت کنید که لیزینگ خودرو، همان قرارداد خرید و فروش خودرو است. چرا که این دو تفاوت‌های بنیادین فراوانی با هم دارند.

سازوکار لیزینگ به این صورت است که فرد مستأجر یک خانه یا کالا را اجاره می‌کند و ملزم است که تمام اقساط را در موعد مقرر پرداخت کند. پس از اینکه آخرین قسط را به موجر پرداخت نمود، می‌تواند طبق قرارداد، مالکیت کامل مال مزبور را به دست آورد؛ زیرا در طول مدت اجاره، مستأجر فقط مالک منافع بوده است.

حالا که با کلیات لیزینگ آشنا شدید، می‌توانیم لیزینگ خودرو را این‌طور تعریف کنیم: "قرارداد لیزینگ خودرو یا به‌عبارت‌دیگر اجاره به شرط تملیک خودرو، حاصل ترکیب دو عقد بیع و اجاره (مواد 338 و 466 قانون مدنی) است. به‌این‌ترتیب، پس از تنظیم موافقت‌نامه کتبی میان طرفین، مالک خودرو که در حال حاضر موجر تلقی می‌شود، فقط مالکیت منافع ماشین را به مستأجر انتقال می‌دهد. اگر مستأجر همه شرایط قرارداد لیزینگ را رعایت نماید و اجاره‌بهای اتومبیل را در موعد مقرر بپردازد؛ پس از تسویه آخرین مبلغ، مالک سند خودرو شده و اتومبیل به تملک او در می‌آید."

لازم است تأکید کنیم لیزینگ آن‌قدر پیچیدگی‌های ریزودرشت حقوقی دارد که برای تنظیم آن بهتر است از خدمات مشاوره حقوقی بهره ببرید تا اشتباهی در این زمینه رخ ندهد.

فرض کنید که برای خرید یک دستگاه خودروی پژو پارس که مبلغ کلی آن 500 میلیون تومان است، این مقدار پول را ندارید. مجموع دارایی شما برای خرید ماشین، 200 میلیون تومان است و قاعدتاً نمی‌توانید با این مبلغ یک پژو پارس بخرید! راه‌حل چیست؟

اینکه از قرارداد لیزینگ یا اجاره به شرط تملیک استفاده کنید. به این صورت که با مالک همان ماشین قرارداد لیزینگ می‌بندید. براین‌اساس شما موظف هستید مبلغ خودرو را طی 6 ماه پرداخت کنید. در طول این مدت، شما مستأجر هستید و مالک پژو، موجر.

پس از اینکه تمام اجاره‌بها را پرداخت کردید سند مالکیت خودرو به شما منتقل خواهد شد. درواقع هر یک از پرداختی‌های شما به‌عنوان اجاره‌بها، بخشی از پول ماشین محسوب می‌شود که پس از تسویه آخرین مبلغ اجاره، مالک ماشین می‌شوید. به‌این‌ترتیب، رابطه موجر و مستأجر میان شما و مالک پژو از میان می‌رود و این شمایید که مالک خودرو محسوب می‌شوید.

تفاوت فروش اقساطی خودرو با لیزینگ خودرو

این نکته را برای همیشه به‌خاطر بسپارید که فروش اقساطی نوعی عقد بیع است. در اینجا شما کالایی را به‌صورت اقساطی می‌خرید که از همان ابتدا مالک آن شده‌اید. یعنی سند آن مال به نام شما می‌خورد، سپس، قیمت (ثمن) معامله را طی چند قسط پرداخت می‌کنید. این روش، درمورد ماشین‌های گران‌قیمت اصلاً کاربردی نیست؛ زیرا هیچ شرکت خودروسازی یا لیزینگی ریسک نمی‌کند که سند یک ماشین چند میلیارد تومانی را ابتدا به نام فرد بزند و مدت‌ها منتظر بماند که آیا طرف مقابل اقساط آن را پرداخت می‌کند یا نه!

در لیزینگ خودرو، فقط عقد بیع را نداریم؛ بلکه اجاره نیز در آن دخیل است. این در حالی است که شما ماشین موردنظر را اجاره می‌کنید، طی چند ماه اجاره‌بها را می‌پردازید و پس از تسویه آخرین قسط، سند ماشین به نام شما زده می‌شود. در این نوع توافق‌نامه نسبت به فروش اقساطی، ریسک کمتری برای فروشنده وجود دارد.

تیم وکلای وکیل‌باشی، علاوه بر نگارش صدها توافق‌نامه اختصاصی، قرارداد فروش اقساطی خودرو را نیز به‌صورت کاملاً حرفه‌ای و کارآمد تدوین نموده‌اند. این امکان برای شما فراهم شده است تا ضمن دریافت فرم آماده این موافقت‌نامه، از مشاوره با وکیل متخصص در حوزه لیزینگ و خرید خودرو بهره‌مند شوید. افزون بر این، هر یک از فرم‌های نگارش شده توسط وکلای پایه یک مجموعه، دارای قیمتی منصفانه هستند تا تمام اقشار جامعه به‌راحتی به آنها دسترسی داشته باشند.

یک نکته حقوقی مهم

قرارداد لیزینگ رایج در کشور، لیزینگ سرمایه‌ای است و ماهیت آن با اجاره به‌شرط تملیک یکی است. پس هنگام انعقاد قرارداد لیزینگ با شرکت‌های لیزینگ خودرو باید حسابی حواستان را جمع کنید که عنوان قرارداد چیزی دیگری نباشد. چه‌بسا عنوان توافق را نخوانید و به‌راحتی مورد کلاهبرداری از سوی آن شرکت قرار بگیرید

نحوه تنظیم قرارداد لیزینگ خودرو

در قرارداد لیزینگ خودرو، می‌توانید موارد مختلفی را بنویسید. بااین‌وجود، ما در ادامه برخی از مهم‌ترین مواد و ارکان این توافق‌نامه را معرفی می‌کنیم:

1.   مشخصات طرفین قرارداد: نام و مشخصات شرکت لیزینگ و اجاره کننده خودرو باید در قرارداد ذکر شود.

2.   تعیین مدت زمان لیزینگ: باید مدت زمان دقیقی که خودرو برای استفاده به شخص حقیقی یا حقوقی اجاره داده می‌شود، در قرارداد مشخص شود.

3.   مبلغ اجاره: باید مبلغ اجاره‌ خودرو به صورت دقیق در قرارداد ذکر شود، همچنین شرایط پرداخت اجاره مانند مبلغ پیش‌پرداخت پرداخت‌های ماهانه نیز باید تعیین شود.

4.   شرایط خرید: درصورتی‌که مستأجر بخواهد پس از پایان مدت قرارداد خودرو را خریداری کند، شرایط خرید؛ مانند مبلغ و نحوه پرداخت باید در قرارداد ذکر شود.

5.   شرایط بازگشت خودرو: اگر استفاده کننده خودرو قصد مسترد کردن ماشین را به شرکت لیزینگ داشته باشد، باید شرایط بازگشت خودرو مانند وضعیت خودرو، حداکثر کیلومترها و هزینه‌های تعمیرات باید در قرارداد مشخص شوند.

6.   تعهدات طرفین: مسئولیت‌های شرکت لیزینگ و مستأجر نیز باید در قرارداد ذکر شود. به‌عنوان‌مثال، شرکت لیزینگ مسئولیت تعمیرات و نگهداری خودرو را بر عهده دارد، اما هزینه‌های مربوط به تعمیراتی که ناشی از استفاده نادرست اجاره کننده است باید توسط خود مستأجر پرداخت شود.

7.   موارد فسخ قرارداد: اینکه توافق مزبور طی چه شرایطی می‌تواند از جانب هر یک از طرفین خاتمه پیدا کند، یکی از مهم‌ترین نکات حقوقی قرارداد لیزینگ به شمار می‌آید. در مقاله نحوه فسخ معامله خودرو به‌تفصیل درباره این موضوع صحبت کرده‌ایم.

این موارد تنها چند نمونه از مواردی هستند که می‌توان در قرارداد لیزینگ خودرو ذکر کرد. در واقع، مواردی که در فرم موافقت‌نامه باید بیان شوند، بسته به شرایط و نیازهای هر قرارداد ممکن است متفاوت باشند.

مزایا و معایب خرید ماشین لیزینگی

از جمله مزایای خرید خودرو لیزینگی می‌توانیم به مواردی مثل خرید ماشین با بودجه‌ای محدود، اشاره کنیم. این در حالی است که قیمت خودرو در بازار آشفته کشور دائماً در حال نوسان است؛ اما شما حتی با وجود پرداخت سود به شرکت لیزینگ، قیمت بسیار بالایی را برای خرید نمی‌پردازید.

از معایب قرارداد لیزینگ خودرو نیز باید به پرداخت سودهای بالا و در رهن ماندن ماشین نزد شرکت لیزینگی تا پرداخت آخرین قسط اجاره، توجه کنید. چنانچه در مورد به‌نام‌زدن سند خودرو لیزینگی اطلاعات کافی ندارید، از مقاله نحوه الزام به تنظیم سند رسمی خودرو نیز می‌توانید کمک بگیرید.

و اما جمع‌بندی مطلب

لیزینگ خودرو، قراردادی است که طی چند سال اخیر محبوبیت زیادی میان مردم پیدا کرده است. به‌نحوی‌که درصد قابل‌توجهی از مالکان خودرو، ماشین خود را به این روش تملک کرده‌اند.

در همین راستا، ما در این نوشته از وکیل‌باشی کلیات حقوقی قرارداد لیزینگ خودرو را بیان کردیم تا به‌خوبی با تفاوت لیزینگ و فروش اقساطی آشنا شوید. چنانچه درباره این قرارداد سؤال یا ابهامی دارید، آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی