3 نکته کلیدی درباره قرارداد فروش محصولات کشاورزی

کشاورزی یکی از اساسی‌ترین کسب‌وکارهایی است که بقای انسان به آن بستگی دارد. متأسفانه در سال‌های اخیر دلالانی که محصولات کشاورزی را از کشاورز و باغدار به قیمت بسیار پایین می‌خرند و با چندین برابر قیمت به مردم می‌فروشند، افزایش چشمگیری داشته‌اند.

از خشکسالی و بحران آب که بگذریم، وجود این دلالان باعث شده است که کشاورزان نسبت به تولید میوه، صیفی‌جات، غلات و... بی‌میل شوند. در نتیجه، علاوه بر کاهش تولید اینگونه محصولات، شاهد افزایش دلالان هستیم. در این میان باید چاره‌ای اندیشید. یکی از بهترین راهکارها برای فروش عمده هرگونه محصول زراعی، انعقاد قرارداد فروش محصولات کشاورزی میان کشاورز و خریدار اصلی است.

در واقع، فروش محصولات زراعی بدون واسطه و حضور دلال، سود بیشتری برای کشاورزان دارد. ازاین‌رو، این دسته از افراد باید با قوانین حقوقی مربوط به بیع محصولات کشاورزی و نحوه تنظیم این قرارداد آشنا باشند. اگر شما هم کشاورز، باغدار یا فروشنده محصولات زراعی هستید، این مقاله از وکیل‌باشی مختص شما است.

در ادامه می‌آموزید که قرارداد خریدوفروش محصول کشاورزی چیست؟ چطور منعقد می‌شود و برای نوشتن آن باید چه نکاتی را رعایت کنید.

قرارداد فروش محصولات کشاورزی چیست؟

این روزها، همه چیز به اینترنت وابسته شده است. از خرید یک بسته آدامس گرفته خرید چند تن برنج! این مسئله موجب شده تا افراد فعال در کسب‌وکارهای مختلف، خریدوفروش محصولاتشان را از طریق سایت، صفحه اینستاگرام و امثال آن انجام دهند.

جالب است که کشاورزان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای مواجه نشدن با دلال‌ها، به فروش عمده از طریق سایت یا به‌صورت حضوری اقدام می‌کنند. البته، این قضیه برای افرادی که به‌صورت عمده از باغدار و زارع خرید می‌کنند نیز صادق است. این در حالی است که برای خرید و فروش‌های عمده حتماً باید یک قرارداد منسجم و شفاف تنظیم کنید. بر همین اساس، توافقی مثل بیع محصولات زراعی که در سطر بعدی آن را تعریف کرده‌ایم، می‌تواند مانع بروز اختلاف میان طرفین شود.

"قرارداد فروش محصولات کشاورزی موافقت‌نامه‌ای است که مطابق ماده 338 قانون مدنی میان بایع و مشتری محصولات زراعی منعقد می‌شود. به‌این‌ترتیب، مشتری پس از پرداخت ثمن معامله به بایع، مالک کلیه محصولات زراعی می‌شود."

در این توافق‌نامه شرایط فروش، نوع محصول زراعی، قیمت، مقدار، تاریخ تحویل و شرایط پرداخت تعیین می‌شوند. بهتر است بدانید که منظور از بایع، شخص فروشنده است، ثمن نیز همان مبلغی است که خریدار بابت هر نوع محصول اعم از گندم، میوه، برنج و... به فروشنده پرداخت می‌کند.

اگر قصد دارید با خیالی آسوده و با اطمینان خاطر، محصولات زراعی خود را بفروشید، به یک قرارداد استاندارد و حرفه‌ای نیاز مبرمی دارید. واقعیت این است که شما در سایت‌های مختلف گزینه‌های نامحدودی برای دانلود یک قرارداد آماده دارید. بااین‌حال، پشت سر گذاشتن یک یا چند جلسه مشاوره حقوقی با وکیلی متبحر می‌تواند در تنظیم هر چه ‌بهتر قرارداد به شما کمک کند.

به همین منظور، وکلای تیم وکیل‌باشی ضمن تنظیم قرارداد فروش محصولات کشاورزی در 2 حالت آماده و اختصاصی، طی جلسات مشاوره، همراه و پاسخگوی شما هستند. به‌این‌ترتیب، شما می‌توانید هم زمان با تدوین قرارداد تحت‌نظر یک وکیل باتجربه، ابهامات و پرسش‌های حقوقی خود را با او در میان بگذارید.

این در حالی است که با داشتن این قرارداد، شما به‌راحتی می‌توانید تمام شرایط و مقررات مربوط به فروش و خرید محصولات زراعی را به‌صورت دقیق و شفاف تعیین کنید و از این طریق از بروز هرگونه اختلافات و مشکلات در آینده جلوگیری کنید.

نحوه تنظیم قرارداد فروش محصولات کشاورزی

حال که با مفهوم قرارداد خرید محصولات زراعی آشنا شدید، نوبت معرفی مواد و بندهای اصلی این توافق‌نامه است. البته در متن این قرارداد آن‌قدر نکته و مسئله حقوقی وجود دارد که تنظیم آن واقعاً کار دشواری است. ازاین‌رو، ضروری است که حتماً از یک وکیل متبحر و باتجربه مشاوره حقوقی بگیرید. در واقع جلسات مشاوره با وکیل، چراغ راه طرفین قراردادها است تا بتوانند چالش‌ها و معضلات مسیر را بهتر ببینند.

به‌طورکلی، ارکان قرارداد خریدوفروش محصولات کشاورزی شامل موارد زیر است که در هنگام تدوین موافقت‌نامه باید به آن‌ها دقت کنید.

ماده اول) مشخصات طرفین قرارداد (خریدار و فروشنده)

ماده دوم) موضوع قرارداد که عبارت است از فروش مقدار مشخصی محصول کشاورزی مانند یک تن پرتقال

ماده سوم) ثمن معامله (قیمت محصول و شرایط پرداخت آن)

ماده چهارم) ویژگی‌های محصول همچون مقدار به کیلوگرم، ویژگی‌های ظاهری و کیفیت

ماده پنجم) شرایط حمل‌ونقل محصولات

ماده ششم) تاریخ تحویل محصول

ماده هفتم) تعهدات خریدار و فروشنده

ماده هشتم) شرایط فسخ قرارداد

ماده نهم فورس ماژور (موارد اضطراری)

ماده دهم) نحوه حل اختلاف میان طرفین

موضوعی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که مواد، بندها و تبصره‌های قراردادها با یکدیگر متفاوت‌اند. به‌عبارت‌دیگر، ممکن است شما قرارداد فروش 2 تن ذرت را به‌گونه‌ای بنویسید که با قرارداد یک کشاورز دیگر شباهت چندانی نداشته باشد. بااین‌حال، تمام قراردادها در مواردی مثل مشخصات طرفین و موضوع قرارداد با یکدیگر مشابهت دارند.

تیم مشاوران حقوقی وکیل‌باشی، مجموعه کاملی از مقالات مربوط به بیع را در مجله حقوقی سایت قرار داده‌اند. چنانچه در مورد هر یک از این توافقات مانند قرارداد فروش زمین کشاورزی به اطلاعات دقیقی نیاز دارید، کافی است وارد مجله حقوقی وکیل‌باشی شوید.

نکات حقوقی قرارداد فروش محصولات کشاورزی

قرارداد فروش محصولات کشاورزی، یک توافق حقوقی است که باید به‌دقت تنظیم شود تا حقوق و منافع هر دو طرف در آن رعایت شود. در ادامه، به برخی از نکات حقوقی مهم این موافقت‌نامه اشاره خواهیم کرد:

کوچک‌ترین جزئیات را در قراردادتان ذکر کنید

متأسفانه، در بسیاری از قراردادها شاهد این هستیم که طرفین توجهی به جزئیات نداشته و از کنار مسائل مهمی مانند تعیین ویژگی‌های محصول به‌سادگی عبور می‌کنند. به همین خاطر باید در زمان نوشتن قرارداد خریدوفروش محصولات کشاورزی، 3 مسئله اساسی زیر را در نظر بگیرید:

1.   خریدار باید محصولات را در زمان و محل تعیین شده در قرارداد تحویل بگیرد. درصورتی‌که به هر دلیلی نتواند محصولات را در زمان تعیین شده تحویل گیرد، باید با فروشنده توافق کند تا زمان تحویل را به تعویق بیندازد

2.   طرفین باید تعیین کنند که پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل محصولات بر عهده کدام یک از آن‌ها است؟

3.   افزون بر ذکر مشخصات محصول، فروشنده موظف است که محصول را مطابق استانداردها و کیفیت موردنظر خریدار آماده نموده و تحویل دهد.

دلیل تأکید ما بر درج هر یک از این بندها، کاهش اختلافات خریدار و فروشنده، شفاف‌تر شدن قرارداد و تفسیر راحت‌تر آن است.

محصولاتی که هنوز وجود ندارند را نمی‌توان فروخت

ماده 361 ق.م بیان می‌کند که «اگر در بیع عین معین معلوم شود که مبیع وجود نداشته بیع باطل است.» منظور از مبیع همان محصولی است که کشاورز به خریدار می‌فروشد. حال اگر کشاورز یک تن برنج را به خریدار بفروشد درحالی‌که چنین مقدار برنجی اصلاً وجود ندارد، عقد بیع منعقد شده باطل است. علاوه بر موجود بودن مبیع در زمان انعقاد قرارداد، باید ارزش مالی برای خریدوفروش نیز داشته باشد. مثلاً فروش صد کیلو هسته گیلاس که در عرف برای خریدن آن ارزشی وجود ندارد، باطل است.

از نوشتن خیارات قانونی در متن قرارداد غافل نشوید

در حقوق، انواع خیارات قانونی وجود دارد که حافظ منافع طرفین قراردادها هستند؛ بنابراین نباید نسبت به آن‌ها بی‌توجه باشیم و این فرصت بسیار خوب را نادیده بگیریم. خیار به معنی اختیار است و فرصتی را به وجود می‌آورد که طرفین بتوانند در صورت بروز برخی شرایط، معامله را فسخ کنند.

به‌عنوان‌مثال، فروشنده متعهد می‌شود که بار پرتقال ارسالی به خریدار، سالم و بدون هیچ‌گونه خرابی باشد. این در حالی است که خریدار هنگام تحویل مبیع، با مقدار قابل‌توجهی پرتقال خراب مواجه می‌شود. در اینجا خریدار می‌تواند با استناد به خیار عیب، قرارداد را به‌صورت یک‌جانبه فسخ کند و از فروشنده مطالبه خسارت هم کند.

جمع بندی:

علاوه بر موارد گفته شده، ده‌ها نکته حقوقی دیگر وجود دارد که ما در قرارداد بیع محصولات کشاورزی وکیل‌باشی به آن‌ها پرداخته‌ایم. در آخر به شما توصیه می‌کنیم قبل از انجام هرگونه اقدامی پیرامون تنظیم قرارداد خود، از راهنمایی وکلای متخصص در این زمینه بهره‌مند شده و اطلاعات و آگاهی خود را افزایش دهید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی