اجرت‌المثل زمین کشاورزی + هزینه دادرسی

پیش‌ازاین در مقاله اجرت‌المثل چیست، این مفهوم را توضیح دادیم. در آن مطلب اشاره کردیم که:

اجرت‌المثل به معنی دستمزد یا مالی است که بایستی به مالک یک مال یا انجام‌دهنده یک کار بپردازید؛ درحالی‌که از قبل هیچ توافقی بر سر مبلغ و مقدار آن وجود نداشته است. در عالم حقوق نیز برحسب ماده 336 قانون مدنی، اجرت‌المثل دقیقاً چنین کاربردی دارد؛ یعنی اگر کسی کاری را به‌صورت غیررایگان برای دیگری انجام دهد یا اینکه فردی از منفعت یا اموال متعلق به دیگران استفاده کند، حق دریافت اجرت‌المثل را دارد. نکته کلیدی این است که اجرت‌المثل، بر اساس عرف موجود تعیین می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، چون هیچ قرارداد و توافقی برای تعیین مبلغ وجود ندارد، راهی جز تعیین اجرت‌المثل باتوجه‌به عرف موجود باقی نمی‌ماند.

حال که با ماهیت کلی اجرت‌المثل آشنا شدید، قصد داریم در این نوشته راجع به اجرت‌المثل زمین کشاورزی صحبت کنیم. موضوعی که مسلماً در میان مالکان اراضی زراعی بسیار شایع است و آگاهی درباره آن نیز به کاهش پرونده‌های محاکم دادگستری کمک خواهد کرد.

اجرت‌ المثل زمین کشاورزی چیست؟

"منظور از اجرت‌المثل زمین کشاورزی، بهایی است که متصرف غیرمجاز یک زمین زراعی باید به مالک آن زمین بپردازد. این اجرت‌المثل برحسب تصریحات قانون‌گذار در مواد 337 قانون مدنی و تبصره ماده 165 قانون آیین دادرسی مدنی، پس از احراز شرایطی خاص، باید از سوی کسی که بر زمین زراعی تسلط پیدا کرده به مالک قانونی پرداخته شود."

تبصره ماده 165 قانون آیین دادرسی مدنی در این باره می‌گوید که:

«در صورت تقاضای محکوم له، دادگاه متصرف عدوانی را به پرداخت اجرت‌المثل زمان تصرف نیز محکوم می‌نماید.»

باید به این نکته هم توجه کنید که مطالبه اجرت‌المثل زمین کشاورزی، پیچیدگی‌های زیادی دارد. ازاین‌رو، باید از راهنمایی‌های وکلای پایه یک دادگستری بهره‌مند شوید. در این راستا، تیم وکلای وکیل‌باشی، ضمن برخورداری از تجربه کافی در به سرانجام رساندن این‌گونه پرونده‌های حقوقی، آماده ارائه مشاوره حقوقی هستند.

شرایط مطالبه اجرت‌ المثل زمین کشاورزی

برای آغاز دعوای مطالبه اجرت‌المثل زمین زراعی بایستی چند شرط به‌صورت هم‌زمان وجود داشته باشد تا در این امر موفق شوید.

این شروط عبارت‌اند از:

1.   مالک زمین کشاورزی باید مالکیت خود را بر زمین اثبات کند. این مالکیت بایستی با ارائه سند رسمی زمین، به اثبات برسد و وجود قولنامه چندان کارساز نیست. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، توصیه می‌کنیم حتماً به مطلب تنظیم سند زمین کشاورزی سر بزنید.

2.   دومین شرط برای دریافت اجرت‌المثل زمین کشاورزی این است که مالک بتواند تصرف غیرمجاز و غیرقانونی متصرف را به اثبات برساند. چرا که ممکن است فرد مقابل، به دلایلی قانونی بر آن زمین تسلط یافته باشد.

3.   شرط آخر این است که مالک بتواند اثبات کند که هیچ قرارداد یا توافق دوجانبه‌ای مبنی بر استفاده از زمین میان او و متصرف وجود نداشته است. دقت کنید که در برخی از مواقع، فردی که در حال استفاده از زمین کشاورزی است، مستأجر آن زمین است و پس از انقضای مدت اجاره همچنان در حال بهره‌برداری از زمین است. در اینجا قرارداد قبلی میان طرفین وجود داشته؛ اما با انقضای آن، مالکیت مستأجر بر زمین نیز به اتمام رسیده است.

در پرونده‌های متعددی حقوقی، این مالک است که خودش نسبت به استفاده از زمین زراعی رضایت داده و حتی اذن در استفاده مجانی هم صادر کرده؛ اما پس از مدتی قصد بیرون کردن فرد مقابل را دارد. در این‌گونه موارد، متصرف با اثبات اذن قبلی مالک، از پرداخت اجرت‌المثل زمین کشاورزی معاف خواهد شد.

اولین گام برای مطالبه اجرت‌المثل زمین کشاورزی این است که در سامانه ثنا ثبت‌نام کنید. سپس بایستی توانایی تنظیم دادخواست در این زمینه را داشته باشید. این در حالی است که نوشتن دادخواست نیازمند دانش و تخصص بالا بوده و ما در وکیل‌باشی این نیاز را برای شما عزیزان مرتفع کرده‌ایم. به همین منظور، دادخواست رفع تصرف و اجرت‌المثل ایام تصرف توسط تیمی از وکلای مجرب ما تدوین شده و هم اکنون روی سایت و در دسترس شما قرار دارد.

اجرت‌المثل زمین کشاورزی چگونه محاسبه می‌شود؟

محاسبه اجرت‌المثل زمین زراعی به این صورت است که پس از ارجاع دادخواست به دادگاه، قاضی طی جلسات دادرسی اظهارات طرفین را می‌شنود. اگر دلایل و مستندات خواهان (مالک زمین) کافی باشد و تصرف غاصبانه زمین از سوی تصرف‌کننده بر قاضی عیان شود، موضوع جهت جلب نظر کارشناس به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع خواهد شد.

کارشناس رسمی دادگستری برای محاسبه میزان اجرت‌المثل، فاکتورهای زیر را در نظر می‌گیرد:

1.   مدت تصرف زمین

2.   نوع تصرف (در زمین کشت‌وزرع داشته یا نه و..)

3.   میانگین درآمد سالیانه زمین کشاورزی

4.   میانگین اجاره‌بهای سالیانه آن

5.   میزان حاصلخیزی زمین کشاورزی موردنظر

6.   آب‌وهوای مکانی که زمین در آن قرار دارد

7.   مقدار بارش سالیانه

8.   بهای محصولات قابل‌کشت در زمین

البته این موارد انحصاری نبوده و کارشناس مزبور بنا بر صلاحدید و بررسی‌های به‌عمل‌آمده، ممکن است از ملاک‌های دیگری استفاده کند. پس از اینکه کارشناس نظر خود را درمورد این پرونده به قاضی اعلام کند، خواهان و خوانده دعوای اجرت المثل زمین زراعی، حق اعتراض به نظر او را خواهند داشت. 

هزینه دادرسی دعوای اجرت‌ المثل زمین زراعی چقدر است؟

هنگامی که شما به‌عنوان خواهان دعوای مطالبه اجرت‌المثل زمین کشاورزی به دفتر خدمات قضایی مراجعه می‌کنید، ضمن ارائه دادخواست باید هزینه دادرسی را هم بپردازید. هزینه دادرسی، پولی است که بابت برگزاری جلسات دادرسی و مواردی ازاین‌دست، از خواهان دریافت می‌شود. هزینه دادرسی رسیدگی به اجرت‌المثل زمین زراعی بر مبنای ارزش منطقه‌ای ملک کشاورزی محاسبه می‌شود. ارزش منطقه‌ای نیز باتوجه‌به مساحت زمین، کاربری آن و.. تعیین می‌شود.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته از وکیل‌باشی گفتیم که اجرت‌المثل زمین کشاورزی، هزینه‌ای است که باید از سوی متصرف به مالک زمین پرداخت شود. در بسیاری از مواقع، مالک یک زمین زراعی مدت‌ها از زمین خود بی‌اطلاع بوده و متوجه می‌شود شخصی زمین او را تحت تصرف دارد؛ مثلاً مشغول به زراعت در زمین است یا در زمین او بنایی را احداث کرده است. درهرصورت، هرگونه تصرف غیرمجاز در ملک دیگری، عملی خلاف قانون است و متصرف بایستی زیان وارده به مالک را جبران کند. چنانچه در مورد مبحث این مقاله سؤالی دارید، آن را در قسمت نظرات کاربران بنویسید. وکلای تیم همواره پاسخگوی شما عزیزان هستند. 

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی