توافق نامه چیست و چه تفاوتی با قرارداد دارد؟

قرارداد و تفاهم نامه باهم تفاوت‌هایی دارند که هر کدام برای یک کار مشخص کاربرد دارد و به منظور خاصی نوشته می‌شوند. در ادامه قصد داریم شما را با تفاوت‌های نمونه قرارداد و تفاهم نامه بیشتر آشنا کنیم.

تفاهم نامه چیست؟

تفاهم نامه که به انگلیسی Memorandum of Understanding یا به اختصار MOU نامیده می‌شود، نوعی صورت‌جلسه مذاکراتی است که نشان‌دهنده توافقات اولیه بین دو یا چند طرف در خصوص موضوعات مشخص است. امضای تفاهم نامه بیانگر این است که طرفین در راستای رسیدن به یک قرارداد رسمی به نقاط مشترکی دست یافته‌اند و تمایل دارند که این مذاکرات را به سمت تدوین قرارداد نهایی سوق دهند.

از لحاظ حقوقی تفاهم نامه تعهدات قانونی الزام‌آوری برای طرفین ایجاد نمی‌کند و صرفاً بیانگر این است که مذاکرات شفاهی انجام شده و طرفین به نوعی توافق اولیه رسیده‌اند. این سند بیشتر جنبه نمایشی و نزاکتی دارد و نشان‌دهنده اراده و نیت طرفین برای ادامه مذاکرات و رسیدن به توافق نهایی است. تفاهم نامه معمولاً به عنوان پیش‌نویسی از قرارداد نهایی در نظر گرفته می‌شود و چارچوب تصمیم‌گیری‌های بعدی را تعیین می‌کند.

با این توضیحات مکتوب کردن و امضای تفاهم نامه تنها نمایانگر نتایج مذاکرات اولیه است و به‌خودی‌خود وجه قانونی ندارد. این سند بیشتر به منظور ایجاد اطمینان و تنظیم چارچوب کلی توافقات آینده استفاده می‌شود و می‌تواند به طرفین کمک کند تا در آینده به یک قرارداد رسمی و قانونی دست یابند.

برای آشنایی بیشتر با نحوه تنظیم قرارداد و سایر نکات کلیدی آن می‌توانید "آموزش قرارداد نویسی" را مشاهده کنید.

اصول تنظیم تفاهم نامه

در تنظیم تفاهم نامه‌ها رعایت نکات زیر می‌تواند به ارتقای کیفیت و امنیت قراردادهای آینده کمک شایانی نماید:

تعهدات و ضمانت اجرا: در صورت پیش‌بینی تعهداتی در تفاهم نامه، حتماً ضمانت اجرای مرتبط، به‌ویژه ضمانت‌های مالی، را نیز در آن ذکر کنید. این امر به اطمینان از اجرای تعهدات کمک می‌کند و احتمال نادیده‌گرفتن مسئولیت‌ها را کاهش می‌دهد.

حسن انجام کار: اگر موضوع تفاهم نامه مشارکت در انجام یک پروژه است، لازم است از طرف مقابل تعهد حسن انجام کار همراه با ضمانت‌های لازم را دریافت کنید. این تعهد به کیفیت و دقت در انجام پروژه کمک می‌کند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می‌نماید.

اطلاعات حساس: صرف وجود تفاهم نامه همکاری دلیل کافی برای اشتراک‌گذاری تمامی اطلاعات حساس کاری با طرف مقابل نمی‌باشد. همواره باید مراقب اطلاعات محرمانه خود باشید و فقط در صورت لزوم و تحت شرایط خاص اطلاعات حساس را به اشتراک بگذارید.

بند حفظ محرمانگی: قید بند حفظ محرمانگی در تفاهم نامه از اهمیت بالایی برخوردار است. برای نقض این بند نیز باید ضمانت اجراهای مناسب در نظر گرفته شود تا از اطلاعات محرمانه محافظت شود و از سوءاستفاده احتمالی جلوگیری گردد.

بررسی اسناد و مدارک: قبل از امضای تفاهم نامه، اسناد و مدارک طرف مقابل را با دقت بررسی کرده و از صحت آن‌ها اطمینان حاصل نمایید. همچنین، تمام بندهای تفاهم نامه را به دقت مطالعه کرده و تنها پس از آگاهی کامل از تمامی جوانب آن اقدام به امضا کنید.

رعایت این نکات در تنظیم تفاهم نامه‌ها می‌تواند به ایجاد همکاری‌های موفق و پایدار منجر شود و از بروز اختلافات و مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کند.

توافق نامه چیست؟

توافق نامه که به انگلیسی Agreement نامیده می‌شود سند مکتوبی است که برای طرفین الزام قانونی ایجاد می‌کند. اگرچه اهمیت آن کمتر از قرارداد است اما همچنان از تفاهم نامه مهم‌تر و جزئیات بیشتری را شامل می‌شود. توافق نامه، برخلاف تفاهم نامه، بندها و شروطی ثابت دارد که قابل تغییر نیستند و هر مفادی که در آن ثبت می‌شود باید بدون کم و کاست در قرارداد نهایی نیز ذکر شود.

در مرحله توافق نامه، اصول کلی و نظری موجود در تفاهم نامه به اصول اجرایی تبدیل می‌شوند. این سند به بررسی و تدوین راه‌هایی برای اجرای پروژه می‌پردازد و هدف سند و بیان کلی از موضوع کاری را مشخص می‌کند. مسئولیت‌ها و تعهدات افراد کلیدی در توافق نامه به وضوح تعیین می‌شود و همچنین مرجع دارای صلاحیت قضایی برای تصمیم‌گیری در مورد اختلافات و شرایط لغو قرارداد و ضمانت‌های قراردادی در آن ذکر می‌گردد.

با تدوین و امضای توافق نامه طرفین به یک درک مشترک و الزام‌آور از مسئولیت‌ها و تعهدات خود می‌رسند که به اجرای موثرتر پروژه کمک می‌کند. این سند نقش مهمی در تسهیل همکاری‌ها و کاهش اختلافات احتمالی ایفا می‌کند و به عنوان یک پایه مستحکم برای قرارداد نهایی عمل می‌نماید. با داشتن توافق نامه‌ای دقیق و شفاف، احتمال بروز مشکلات و سوءتفاهم‌ها در مراحل بعدی به حداقل می‌رسد و امکان دستیابی به اهداف مشترک با اطمینان بیشتری فراهم می‌شود.

نحوه نوشتن توافق نامه

الگوی نوشتن توافق نامه به شرح زیر است:

1. عنوان سند 2. اطلاعات شخصی نظیر نام و نام خانوادگی، شهر، آدرس، کد پستی، شماره تماس و .... 3. تاریخ  4.بدنه متن مانند خدمات، تعهدات، شرایط و ...

با رعایت این ساختار، می‌توانید موافقت‌نامه‌ای حرفه‌ای و جامع تنظیم کنید که تمامی جزئیات و شرایط همکاری را به وضوح مشخص می‌کند و از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری می‌نماید.

اعتبار توافق نامه

موضوع توافق نامه باید قانونی باشد. توافق نامه‌هایی که برای انجام امور غیرقانونی تنظیم می‌شوند از نظر حقوقی معتبر نیستند. توافق نامه ضمانت قانونی ندارد و در قالب قرارداد می‌تواند قانونی باشد.

ابطال توافق نامه

ابطال توافق نامه به معنای پایان دادن به اعتبار قانونی آن است. این امر می‌تواند به دلایل مختلفی انجام شود که در زیر به برخی از مهم‌ترین دلایل و مراحل آن اشاره می‌شود:

دلایل ابطال توافق نامه

عدم رضایت طرفین: اگر یکی از طرفین ثابت کند که توافق نامه تحت اجبار فریب یا سوءاستفاده امضا شده است می‌تواند درخواست ابطال آن را بدهد.

·    غیرقانونی بودن موضوع توافق نامه: اگر موضوع توافق نامه برخلاف قوانین و مقررات باشد توافق نامه از نظر قانونی باطل است.

·    نقص در شرایط و ضوابط: اگر توافق نامه شرایط و ضوابط مورد نیاز برای اعتبار قانونی را نداشته باشد (مثلاً عدم وضوح در بندها و شروط) می‌توان آن را باطل کرد.

·    عدم اهلیت طرفین: اگر یکی از طرفین در زمان امضای توافق نامه اهلیت قانونی نداشته باشد (مثلاً فرد زیر سن قانونی یا محجور) توافق نامه باطل است.

·    نقض تعهدات: اگر یکی از طرفین به طور جدی و اساسی تعهدات خود را نقض کند، طرف دیگر می‌تواند درخواست ابطال توافق نامه را بدهد.

مراحل ابطال توافق نامه

·    بررسی و مشاوره حقوقی: قبل از هر اقدام قانونی مشاوره با وکیل متخصص می‌تواند به درک بهتر شرایط و چگونگی ابطال توافق نامه کمک کند.

·    ارسال اطلاعیه کتبی: به طور معمول، ابتدا یک اطلاعیه کتبی به طرف مقابل ارسال می‌شود که در آن دلایل درخواست ابطال توافق نامه توضیح داده می‌شود.

·    مذاکره: در برخی موارد ممکن است طرفین ترجیح دهند از طریق مذاکره به یک توافق دوستانه برسند و از مراحل قضایی پرهیز کنند.

·    مراجعه به مرجع قضایی: در صورتی که مذاکره به نتیجه نرسد، طرف متقاضی می‌تواند به مرجع قضایی صالح مراجعه کرده و درخواست ابطال توافق نامه را ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی مدارک و مستندات تصمیم نهایی را صادر می‌کند.

·    اجرای حکم دادگاه: در صورت صدور حکم ابطال توسط دادگاه، توافق نامه اعتبار خود را از دست می‌دهد و طرفین ملزم به رعایت حکم دادگاه می‌باشند.

موارد ویژه فسخ توافق نامه

·    شرایط فورس ماژور: برخی توافق نامه‌ها شامل بندهای فورس ماژور هستند که در شرایط بروز اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی و خارج از کنترل طرفین امکان ابطال توافق نامه را فراهم می‌کند.

·    پیش‌بینی شرایط فسخ در توافق نامه: اگر در متن توافق نامه شرایط لغو و ابطال ذکر شده باشد طرفین می‌توانند بر اساس همان شرایط اقدام به ابطال کنند.

ابطال توافق نامه فرایندی حساس و پیچیده است که نیاز به دقت و آگاهی کامل از شرایط و قوانین دارد. رعایت نکات فوق و استفاده از مشاوره حقوقی مناسب می‌تواند به جلوگیری از مشکلات و اختلافات بیشتر کمک کند.

برای بستن یا ابطال هر نوع توافق نامه یا تفاهم نامه باید حتماً از وکلای دادگستری مجرب و کاربلد مشاوره حقوقی دربافت کنید.

فرق تفاهم نامه و توافق نامه

اصلی‌ترین تفاوت بین تفاهم نامه و قرارداد در الزام‌آوری آن‌هاست. تفاهم نامه، برای طرفین ایجاد التزام قانونی نمی‌کند و بیشتر به عنوان ابزاری برای نشان دادن نیت و اهداف مشترک در مذاکرات به کار می‌رود. نقض تفاهم نامه معمولاً به اعتبار و وجهه طرفین لطمه می‌زند اما مسئولیت حقوقی به همراه ندارد.

در مقابل، توافق نامه سندی است که برای طرفین ایجاد التزام قانونی می‌کند. طرفین می‌توانند برای اثبات ادعاهای خود به توافق نامه‌ها استناد نمایند و نقض آن می‌تواند پیامدهای حقوقی جدی به همراه داشته باشد. به طور خلاصه، تفاهم نامه نشان‌دهنده نیت‌ها و اهداف است در حالی که توافق نامه تعهدات قانونی الزام‌آوری را ایجاد می‌کند.

شباهت تفاهم نامه و توافق نامه

طرفینی که این اسناد را تنظیم و امضا می‌کنند یکسان هستند و هر دو تفاهم نامه و توافق نامه باید اصول اولیه تنظیم یک سند حقوقی را رعایت کنند حتی اگر ضمانت‌اجراهای متفاوتی داشته باشند. نکته مهم این است که عنوان سند ملاک تعیین نوع آن نیست بلکه محتوای توافقی که به صورت مکتوب درآمده است ملاک تفسیر نوع سند می‌باشد. بنابراین، محتوای سند است که تعهدات و الزامات قانونی آن را مشخص می‌کند، نه صرفاً عنوان آن.

یادداشت پایانی

در این مقاله شما را با تفاوت‌های بین تفاهم نامه و توافق نامه آشنا کردیم. شما براساس اهداف قانونی خود می‌توانید تفاهم نامه یا توافق نامه بنویسید و امضا کنید. برای اطلاعات بیشتر و نوشتن تفاهم نامه یا توافق نامه قانونی می‌توانید از ایک وکیل و مشاوره حقوقی مشاوره دریافت کنید.

نویسنده: پگاه رهبر