شکایت از قاضی چگونه است و چه مراحلی دارد؟

ممکن است برایتان این سوال پیش آمده باشد که آیا می‌توان از قاضی شکایت کرد؟ چرا که قاضی، کسی است که به شکایت دیگران رسیدگی می‌کند! در این صورت چه مراحلی باید طی شود و چه کسی قرار است به این شکایت رسیدگی کند؟ از آنجا که این سوال بسیاری از کاربران وکیل باشی است، تصمیم گرفتیم در این مقاله برایتان از نحوه شکایت از قاضی، مدارک و شرایط آن بگوییم. با ما تا انتهای این مطلب همراه بمانید.

شرایط شکایت از قاضی:

ماده 17 قانون نظارت بر قضات، شرایط شکایت از قضان و تخلفاتشان را شامل موارد زیر می‌داند:
۱ـ گزارش خلاف واقع و مغرضانه قضات نسبت به یکدیگر
۲ـ اشتغال همزمان به مشاغل مذکور در اصل یکصد و چهل و یکم قانون اساسی. مطابق این اصل، رئیس‌جمهور، معاونان رئیس‌جمهور، وزیران و کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند و داشتن هر نوع شغل دیگر در مؤسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا مؤسسات عمومی است و نمایندگی مجلس شورای اسلامی و وکالت دادگستری و مشاوره حقوقی و نیز ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیئت مدیره انواع مختلف شرکتهای خصوصی، جز شرکتهای تعاونی ادارات و مؤسسات برای آنان ممنوع است. سمتهای آموزشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی از این حکم مستثنی است.
۳ـ خارج کردن مستندات و لوایح طرفین از پرونده
۴ـ خروج از بی‌طرفی در انجام وظایف قضائی
۵ ـ پذیرفتن هرگونه هدیه یا خدمت یا امتیاز غیرمتعارف به اعتبار جایگاه قضائی
۶ـ رفتار خلاف شأن قضائی (انجام هرگونه عملی که درقانون، جرم عمدی شناخته می‌شود و یا خلاف عرف مسلم قضات است به نحوی که قضات آن را مذموم بدانند)

سایر تخلفات دیگر قاضی اعم است از:

• عدم تشکیل جلسه؛
• عدم حضور در جلسه رسیدگی بدون عذر موجه؛
• اهمال در انجام وظایف قانونی؛
• رفتار خارج از نزاکت حین انجام وظیفه یا به مناسبت آن؛
• ثبت و ضبط نکردن لایحه؛
• رفتار خلاف شأن.

از طرف دیگر، اگر در اثر اشتباه قاضی رأی بر خلاف قانون صادر شود و به فرد بی‌گناه آسیب و خسارتی برسد، زیان‌دیده امکان اقامه شکایت را دارد. همچنین بر مبنای اصل ۱۷۱ قانون اساسی، هرگاه در اثر تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوع یا در حکم، ضرر مادی یا معنوی متوجه کسی گردد، در صورت تقصیر، مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و در غیر این صورت، خسارت به وسیله دولت جبران شده و همچنین از متهم اعاده حیثیت می‌شود.

قانون مجازات اسلامی نیز بیان کرده‌است که چنانچه در مرحله صدور حکم، رأی به مجازات شخص بی‌گناه داده شود یا میزان مجازات زیاده تر از حد قانون باشد، اگر عمد در کار بوده‌است، قاضی مسئول پرداخت دیه است وهمچنین مطابق قانون مجازات خواهد شد. در غیر این صورت، یعنی در صورت سهوی بودن خطا، دیه از بیت المال پرداخت شده و قاضی ملزم است آن را به بیت المال برگرداند.

مراحل شکایت از قاضی:

افراد برای شروع شکایت انتظامی علیه قضات می‌توانند به دادسرای انتظامی قضات مراجعه کنند و یا شکایت خود را به دادگستری استان مربوط نیز تحویل داده یا از طریق پست سفارشی ارسال کنند. پس از یک هفته از ثبت شکایت، شماره ثبت شکایت انتظامی از طریق دبیرخانه دادسرای انتظامی قضات قابل دریافت است.

در صورتی که تخلفات انجام شده توسط قاضی، محرز باشد، پرونده برای صدور رای به دادگاه انتظامی قضات، ارجاع داده می شود . دادگاه انتظامی قضات، مسئول رسیدگی به ادعای اشتباه یا تقصیر قاضی و در نهایت، صدور رأی مقتضی است.

بیشتر بخوانید: نحوه اطلاع از شکایت

مدارک مورد نیاز برای شکایت از قاضی:

شکایت از حکم قاضی به مانند سایر شکایات نیازمند ارائه اسناد و مدارکی است که به مراجع صالح کمک می‌کند تا رأی صحیح صادر کرده و بر مبنای قانون عمل کنند. مدارک مورد نیاز برای اقامه شکایت علیه قاضی، عبارت است از:

1. مدارک هویتی همچون شناسنامه و کارت ملی
2. مستندات مربوط به شکایت علیه تقصیر و اشتباه قاضی
3. تلفن و آدرس شاکی
4. ذکر سمت شاکی در پرونده قضایی
5. شماره پرونده قضایی مربوط به شکایت مطرح شده
6. مشخص کردن هویت قاضی در رابطه با شکایت
7. روشن بودن تخلف نسبت به مقررات قانونی
8. پیوست مستندات مورد شکایت از قبیل تصویر دادنامه، اخطاریه، احضاریه یا اجرائیه
9. امضای شاکی یا نماینده قانونی ایشان (در صورت عدم امکان باید اثر انگشت ایشان ارائه گردد.)
10. ابطال تمبر دادرسی با توجه به تعرفه خدمات قضایی

تخلفات قاضی ممکن است اعم از دادنامه، اخطاریه یا احضاریه‌ای باشد که برخلاف قانون صادر شده است. شکایت از حکم قاضی یکی از پیچیده ترین موارد قانونی است؛ از این رو، به شما توصیه می‌کنیم قبل از انجام هرگونه اقدامی، از وکلای متخصص و با تجربه در این زمینه، مشاوره حقوقی دریافت کنید.

مرجع رسیدگی به شکایت از قاضی:

شکایت از شخص قاضی ممکن است به دلایل متعددی باشد. مثلاً اگر قاضی، جرم کیفری نظیر ضرب و جرح یا قتل انجام دهد، دادگاه کیفری مسئول رسیدگی به آن است. اگر میان قاضی و شخص دیگری دعوای حقوقی نظیر دعاوی ملکی، اثبات وقوع معامله و ... رخ دهد، دادگاه حقوقی صالح است. اما چنانچه قاضی مرتکب تخلفات شغلی که پیش از این به آن پرداختیم شود، دادسرا و دادگاه انتظامی قضات مسئول بررسی و صدور حکم مناسب خواهد بود

شکایت علیه قاضی در دادسرا و دادگاه انتظامی قضات، مورد رسیدگی قرار می‌گیرد تا مرجع صالح نسبت به تخلف قاضی، تحقیق کرده و حکم قانونی را صادر کند؛ بنابراین قانون‌گذار، دادگاه انتظامی قضات را صالح به رسیدگی به تخلفات حرفه‌ای و شغلی قضات دانسته است.

بیشتر بخوانید: چگونه شکایت نامه بنویسیم؟

سخن پایانی:

در این مطلب تلاش کردیم به زبانی راحت و ساده از فرایند شکایت از فرد قاضی و شرایطی که دارد، بگوییم. در نهایت باید تأکید کنیم قانون‌گذار ایران تلاش دارد حقی از هیچکس زایل نشود و هر کسی به هر طریقی که به افراد صدمه زده است باید مجازات شود، حتی اگر یک فرد عالی مرتبه مانند قاضی دادگاه باشد. امیدواریم این مطلب برایتان مفید باشد. به یاد داشته باشید که می‌توانید سوالات خود را در قسمت نظرات بیان کنید.

بهناز صفاری