0 تا 100 استخدام قراردادی

استخدام قراردادی، ازجمله رایج‌ترین توافقات کاری در کشور است که داشتن اطلاعات کافی راجع به آن، برای همه ما ضرورت دارد. ازاین‌رو، در مجموعه مقالات حقوقی وکیل‌باشی در رابطه با موضوعات استخدامی بارها صحبت کرده ایم. در همین راستا، در این مطلب نیز قصد داریم صفر تا صد استخدام‌های مبتنی بر قرارداد و انواع آن را بازگو کنیم تا از این طریق با جوانب مختلف این مسئله اساسی، آشنا شوید.

در ایران چند نوع قرارداد استخدامی داریم؟

پیش از آنکه بخواهیم استخدام قراردادی را برایتان تعریف کنیم، بهتر است بدانید که ما در کشور به طور کلی 3 نوع استخدام به ترتیب زیر داریم:

1.   استخدام رسمی

این شکل از استخدام، مختص کارمندان دولت است. بنابراین، کارکنان رسمی دولت، از لحاظ نظام استخدامی مشمول قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری هستند. صندوق بازنشستگی کشوری نیز پوشش بیمه کارمندان رسمی دولت را برعهده دارد. پس در اینجا هیچ صحبتی از قانون کار و بیمه تأمین اجتماعی نیست.

2.   استخدام پیمانی

قرارداد استخدام پیمانی، قراردادی است که میان وزارت‌خانه‌ها و مؤسسات مشمول قانون استخدام کشوری با افراد جویای کار منعقد می‌شود. در واقع، کارمندان پیمانی به وسیله یک قرارداد استخدام پیمانی در ارگان‌های دولتی مشغول به کار می‌شوند.

3.   استخدام قراردادی

شکل سوم و آخرین نوع از انواع قراردادهای استخدامی در کشور، استخدام قراردادی است. همان‌طور که از نام این اصطلاح مشخص است، استخدام افراد جویای کار یا همان کارپذیران، به موجب قرارداد بوده و این افراد، نه کارمند رسمی دولت هستند و نه کارمند پیمانی.

به این ترتیب، کارفرمای کارکنان قراردادی ممکن است بخش خصوصی باشد یا دولت. چنانچه کارفرما دولت باشد، کارمندان مزبور به هیچ عنوان شامل مقررات استخدام کشوری نخواهند شد.

توضیحات بیشتر این شکل از نمونه قرارداد کار را در ادامه آورده‌ایم. 

استخدام قراردادی چه نوع استخدامی است؟

"استخدام قراردادی یکی از انواع استخدام است که طی آن فرد کارپذیر به عنوان کارمند در یک سازمان دولتی یا شرکت خصوصی مشغول به کار می‌شود. در کلیه استخدام‌های قراردادی، کارمند متعهد می‌شود مطابق مفاد قرارداد و طبق شرایط تعیین شده، در مدت زمانی مشخص، انجام وظیفه کند. این کارمندان، چه در نهادهای دولتی و چه در سازمان‌های خصوصی استخدام شوند، مشمول قواعد قانون کار و بیمه تأمین اجتماعی هستند."

بهتر است بدانید که برخی از کارکنان دولت که انجام امور خدماتی و پشتیبانی مثل نظافت، حمل و نقل و... را برعهده دارند و در سازمان‌های دولتی نیز مشغول به کار هستند؛ در این دسته قرار می‌گیرند. چرا که این اشخاص علی‌رغم کار در ادارات دولتی، کارمند دولت محسوب نشده و مشمول قواعد قانون کار و بیمه تأمین اجتماعی می‌شوند.

در استخدام قراردادی، شرایط کاری و حقوقی مثل دستمزد، بیمه، مزایا، ساعات کاری و شرایط پایان خدمت، به طور دقیق در متن توافق مشخص می‌شوند.

انواع استخدام قراردادی        

حال که به خوبی با مفهوم استخدام‌های مبتنی بر قرداد آشنا شدید، بهتر است انواع آن را هم بشناسید. واقعیت این است که امروزه بخش اعظم مشاغل موجود در کشور، در همین دسته قرار دارند و نیروهای رسمی و پیمانی دولت، چندان زیاد نیستند.

در مقاله نکات کلیدی قراردادکار به این مطلب اشاره کردیم که استخدام‌های قراردادی باتوجه‌به نوع کار و زمان انجام آن، در 3 دسته مختلف بررسی می‌شوند.

بنابراین، انواع استخدام قراردادی که تابع مقررات قانون کار هستند، عبارت‌اند از:  

استخدام قرادادی غیرموقت (دائم)

بسیاری از شرکت‌ها، سازمان‌ها و کسب و کارها برای انجام امور خود به افرادی نیاز دارند که به صورت دائمی در اختیار آنان باشند. مدیر هتلی را در نظر بیاورید که یک مدیر داخلی متبحر و باسابقه را استخدام کرده و نمی‌خواهد به‌راحتی چنین نیروی ماهری را از دست بدهد؛ بستن یک قرارداد کار دائمی با فرد مزبور، بهترین گزینه برای مدیر هتل است.

در واقع قراردادهای کاری دائمی، برگرفته از قانون کار هستند و برای مدتی نامحدود میان کارفرما و کارمند تنظیم می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، اگر مدت مشخصی در قرارداد کاری از سوی کارگر یا کارفرما ذکر شود، آن قرارداد را نمی‌توان دائمی دانست؛ بلکه دارای ماهیت موقت خواهد بود.

به این ترتیب، نباید استخدام‌های رسمی دولتی را با استخدام‌های مبتنی بر قرارداد یکی بدانید. چرا که این دو تفاوت‌های عمده و اساسی با یکدیگر دارند.

استخدام قراردادی موقت

کارهایی که جنبه مستمر و دائمی ندارند، در مدتی مشخص و محدود نیز به پایان می‌رسند. مثلاً یک معلم حق‌التدریس، به مدت 9 ماه و برای یک سال تحصیلی با مدیر مدرسه قرارداد دارد؛ پس شغل او ماهیت غیرموقت و محدود دارد. حال ممکن است کارمند بر اساس مفاد توافق، موظف به 8 ساعت کار روزانه باشد یا در اشکال مختلف دیگر مثل ساعتی، کارآموزی و... مشغول به کار شود.

در تمام استخدام‌های غیرموقت، کارفرما به نیروی کار برای مدتی معلوم نیاز دارد؛ پس علاوه بر ذکر مدت قرارداد، دستمزد و سایر مزایای کارگر نیز در متن توافق درج می‌شود.

استخدام قرادادی کار معین

قراردادهای کاری معین، پس از اتمام کار یا پروژه از سوی کارگر، به پایان می‌رسند. در اینجا به موجب مفاد قانون کار، امکان فسخ یک جانبه قراردادبرای کارگر و کارفرما وجود ندارد. پس در این نوع قراردادهای کاری، انجام یک کار معین مثل ساخت ویلا، هدف از انعقاد قرارداد کار است. مثلاً یک بنا پس از ساختن ویلا، کارش تمام می‌شود، دستمزدش را دریافت می‌کند و در جایی دیگر مشغول ساخت‌وساز خواهد شد.

چنانچه برای جذب کارمند یا استخدام در ارگان‌های دولتی و مؤسسات خصوصی نیاز به تنظیم یک قرارداد کار حرفه‌ای نیاز دارید، می‌توانید از نمونه قرارداد کار وکیل‌باشی چه به صورت آماده و چه به صورت سفارشی بهره‌مند شوید.

شرایط استخدام قراردادی

شرایط استخدام قراردادی می‌تواند متفاوت باشد ولی معمولاً مهم‌ترین موضوعات آن شامل موارد زیر است:

·       مدت قرارداد: منظور، تعیین مدت زمانی است که شخص به عنوان کارمند قراردادی کار می‌کند.

·       حقوق و دستمزد: تعیین میزان حقوق و دستمزدی که شخص دریافت خواهد کرد، شامل حقوق پایه، حقوق تعطیلات، بیمه‌ها و پاداش‌هایی که برای انجام کارهای خاص تعیین شده‌اند.

·       شرایط کار: تعیین مشخصات کاری که شخص باید انجام دهد، از جمله ساعات کاری، محل کار، وظایف، مسئولیت‌ها و غیره.

·       تعهدات کارگر و کارفرما

·       شرایط فسخ قرارداد: فراموش نکنید که در قراردادهای کار معین امکان فسخ یک طرفه وجود ندارد.

·       نحوه حل و فصل اختلافات میان طرفین مانند ارجاع به داوری

در رابطه با نحوه تنظیم قرارداد کار باید گفت که این موضوع، یک امر تخصصی حقوقی است. بنابریان، پیش از انعقاد هر نوع قرارداد کاری اعم از رسمی، پیمانی و قراردادی، حتماً از یک وکیل باتجربه کمک بگیرید.

مزایا و معایب استخدام قراردادی 

در استخدام‌های مبتنی بر قرارداد، کارمندان معمولاً برای پروژه‌هایی استفاده می‌شوند که به صورت موقت و دارای مدت مشخص هستند. البته، در برخی از مواقع، کارکنان قراردادی برای جایگزین شدن با کارمندان دائمی به کار گرفته می‌شوند.

در جایی که کارمند دائمی در مرخصی است یا استعفا داده یا به هر دلیل دیگری قادر به انجام امور شغلی خود نیست؛ استخدام موقت یک کارمند دیگر، گزینه ایده‌آلی برای کارفرما خواهد بود.

درهرصورت، این موضوع باعث می‌شود کارفرما، آزادی عمل بیشتری برای استخدام و حتی اخراج کارکنان داشته باشد. از سوی دیگر، این مسئله برای کارمندان مایه دردسر بوده و صد البته، استرس فراوانی را به آنان تحمیل می‌کند. این در حالی است که در استخدام‌های رسمی، امنیت شغلی بیشتری وجود دارد؛ امنیتی که در کارهای قراردادی کمتر به چشم می‌خورد.

در استخدام های قراردادی، شرایط انجام کار و دستمزد، کاملاً مشخص و قطعی است؛ پس بیشتر برای افرادی که آزادی عمل کاری را ترجیح می‌دهند، مناسب است. اما این نوع استخدام‌ها دائمی نبوده و پس از پایان قرارداد، افراد ممکن است دچار معضل بیکاری شوند.

در نهایت، این شما هستید که بر اساس شرایط زندگی‌تان می‌توانید برای کار در یک شغل موقت تصمیم بگیرید.

تفاوت استخدام رسمی و استخدام قراردادی

در اغلب موارد، استخدام رسمی برای افرادی است که پس از دوره پیمانی، توانایی و عملکرد خوبی در کارهایشان اثبات کرده‌اند. به این ترتیب می‌توان گفت که مزایای استخدام رسمی عبارتند از: وجود امنیت کاری، توانایی ادامه تحصیل هم‌زمان با اشتغال، فراهم بودن شرایط ارتقاء شغلی، افزایش دستمزد و مزایا به صورت سالانه.

در استخدام رسمی، مدت همکاری بین کارفرما و کارمند بیشتر است و کارمندان می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند. اما در استخدام قراردادی، شرایط کاری، حقوق و مزایا براساس قرارداد مشخص می‌شوند و متأسفانه خطر بیکاری و اخراج نیز وجود دارد.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این مطلب تلاش کردیم ضمن معرفی دقیق استخدام‌های قراردادی و انواع آن، تفاوت‌های استخدام رسمی و قراردادی را بیان کنیم. در این میان به مزایا و معایب مشاغل قراردادی اشاره‌ای داشته و گفتیم که هر فرد باتوجه‌به شرایط زندگی خود می‌تواند راجع به این قضیه تصمیم بگیرد که چه نوع قرارداد شغلی برای او بهتر است.

چنانچه در رابطه با موضوع این نوشته سؤالی دارید آن را در قسمت نظرات برای ما بنویسید. وکلای تیم وکیل‌باشی ضمن ارائه انواع خدمات حقوقی همچون مشاوره حقوقی تلفنی، در اسرع وقت پاسخگوی سؤالات شما عزیزان هستند.

راضیه حبیبی_کارشناس حقوقی وکیل‌باشی