بررسی قرارداد کار آزمایشی و شرایط آن

اگر کارفرما هستید و دنبال کارمندانی خلاق، پرانرژی، مستعد، متخصص و کوشا می‌گردید اما تجربه چندین مرتبه استخدام ناموفق را داشته‌اید، بهتر است به قرارداد کار آزمایشی و مزایای آن کمی فکر کنید. 

چنانچه یک فرد باتجربه، ماهر یا نیمه ماهر در زمینه شغلی خودتان هستید و از کار کردن در محیط‌های کاری نامطلوب خسته شده‌اید، قرارداد کار آزمایشی، یک گزینه بسیار مناسب برایتان به شمار می‎‌رود. 

درهرصورت، این قرارداد به کارفرما و کارپذیر کمک می‌کند تا بتوانند طی مدتی کوتاه، یکدیگر را ارزیابی کنند. حال، اگر می‌خواهید از هزینه‌های سرسام‌آور استخدام افراد مختلف و ناکامی در این فرآیند در امان بمانید یا به عنوان کارجو، در پی یک سازمان مطلوب هستید، تا انتهای این مقاله همراه وکیل‌باشی بمانید. در ادامه خواهیم گفت این قرارداد چگونه تنظیم می‌شود و قرار است چطور یاری رسان شما باشد. 

قرارداد کار آزمایشی چه نوع قراردادی است؟

در مطلب همه چیز درباره قرارداد کار، تا حد ممکن به انواع قراردادهای کاری پرداختیم. در اینجا، قرارداد کار آزمایشی که یکی از رایج‌ترین توافقات میان کارمندان و کارفرمایان است را تعریف می‌کنیم.

"مطابق ماده 11 قانون کار و تبصره آن، قرارداد کار آزمایشی، توافقی کاری است که معمولاً به صورت موقت و با مدت مشخص میان کارمند و کارفرما تنظیم می‌شود. هدف از انعقاد این توافق، بررسی عملکرد کارمند و سنجش میزان سازگاری او با محیط کار و فرهنگ سازمانی است."

این قرارداد به صورت معمول برای یک دوره زمانی کوتاه یک تا سه ماهه منعقد می‌شود. در این دوره، کارفرما می‌تواند عملکرد کارمند را بررسی کرده و مطمئن شود که کارمند به درستی در محیط کار و فرهنگ سازمانی عمل می‌کند یانه. 

از سوی دیگر، کارمند نیز این امکان را دارد که در مدت کوتاه مقرر، محیط کار، کارفرما و همکارانش را ارزیابی کند تا در نهایت بتواند برای ادامه همکاری یا عدم همکاری تصمیم بگیرد. یکی از آسان‌ترین روش‌هایی که می‌تواند در کم‌ترین زمان، شما را برای تنظیم یک قرارداد پروژه‌ای اختصاصی یاری برساند و مشکلات را از پیش پای شما دور کند، کمک گرفتن از سامانه‌ی وکیل‌باشی است؛ از این رو، شما می‌توانید درخواست تنظیم قرارداد سفارشی، تنظیم قرارداد فریلنسری خود را به وکلای متخصص بسپارید.

قرارداد کار آزمایشی را با قرارداد کارآموزی اشتباه نگیرید!

هرچند در قانون کار، از قرارداد کار آزمایشی به صراحت صحبت نشده؛ اما ماده 11 این قانون به کار آزمایشی و شرایط آن اختصاص یافته است. بنابراین، مطابق همین ماده، متن قرارداد کار آزمایشی میان کارمند و کارفرما تنظیم می‌شود. 

هرچند در مطلب آشنایی با انواع قرارداد کار اشاره کردیم؛ باز هم نباید فراموش کنید که قرارداد کارآموزی و کار آزمایشی، دو قرارداد مجزا هستند که هر یک کاربرد خاص خود را دارند. در واقع، ماده 112 قانون کار، کارآموزی و شرایطش را به وضوح بیان کرده است. کارآموزی هنگامی معنا پیدا می‌کند که مسئله استخدام بدون سابقه کار مطرح باشد. این در حالی است که در قراردادهای آزمایشی، کارمند یا کارفرما، تخصص لازم برای اشتغال را دارد؛ اما با کارفرما توافق می‎کند تا پس از گذراندن یک دوره آزمایشی کوتاه، هر یک از آن‌ها بتوانند برای ادامه همکاری یا لغو آن تصمیم بگیرند. 

به متن ماده 11 قانون کار (کار آزمایشی) توجه کنید: 

"طرفین می‌توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعیین نمایند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد، بدون اخطار قبلی و بی آنکه الزام به پرداخت خسارت داشته باشد، رابطه کار را قطع نماید. در صورتی‌که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد وي ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع نماید کارگر فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود."

به متن ماده 112 قانون کار در رابطه با کارآموزی نیز دقت کنید: 

"از لحاظ مقررات این قانون، کارآموز به افراد ذیل اطلاق می‌شود:

الف - کسانی که فقط برای فراگرفتن حرفه خاص، بازآموزی یا ارتقاء مهارت برای مدت معین در مراکز کارآموزی و یا آموزشگاه‌های آزاد آموزش‌می‌بینند.

ب - افرادی که به موجب قرارداد کارآموزی به منظور فرا گرفتن حرفه‌ای خاص برای مدت معین که زاید بر سه سال نباشد، در کارگاهی معین به‌کارآموزی توام با کار اشتغال دارند، مشروط بر آن که سن آنها از ۱۵ سال کمتر نبوده و از ۱۸ سال تمام بیشتر نباشد.

تبصره ۱ - کارآموزان بند الف ممکن است کارگرانی باشند که مطابق توافق کتبی منعقده با کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی می‌شوند و یا‌داوطلبانی باشند که شاغل نیستند و راساً به مراکز کارآموزی مراجعه می‌نمایند.

در این قسمت باید اشاره کنیم که برخی از قراردادهای کاری، تابع قانون کار نبوده و پایه اصلی آن‎ها، قانون مدنی است. لذا دو قرارداد کاری زیر، شرایط و آثار خاص خود را دارند: 

1. قرارداد جعاله کاری

2. قرارداد کار کنتراتی (البته کار کنتراتی همان پیمانکاری است که  در عرف به اشتباه از لفظ کنتراتی برای آن استفاده می‎شود)

مدت زمان قرارداد کار آزمایشی چقدر است؟

مدت زمان این توافق بر اساس صراحت قانون‌گذار باید بین 1 تا نهایتاً 3 ماه باشد. در تبصره 1 ماده 11 قانون کار آمده است که: 

"مدت دوره آزمایشی باید قرارداد کار مشخص شود. حداکثر این مدت براي كارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و براي کارگران ماهر و داراي تخصص سطح بالا سه ماه است."

عیدی، بیمه و سایر مزایا در قرارداد کار آموزشی چگونه محاسبه می‎شوند؟

بنا بر تصریح قانون‌گذار در قانون کار، هیچ قرارداد کاری نباید حاوی مزایا و حقوق کمتر از آنچه در قانون آمده است، تنظیم شود. برهمین مبنا، اگر شما قرارداد آزمایشی را امضا کرده باشید، کارفرما موظف است تمامی حقوق و مزایا همچون عیدی، بیمه و سنوات را طبق مدت فعالیتتان محاسبه کند. 

قرارداد کار آزمایشی را چگونه بنویسم؟ 

همان‌طور که پیش از این گفتیم، قرارداد کار آزمایشی یکی از انواع قرارداد های کاری است که برای تست کردن مهارت‌های کارکنان جدید یا ارزیابی تطابق فرد با شرایط کاری خاص استفاده می شود. در ادامه به برخی از شرایط قرارداد کار آزمایشی اشاره خواهیم کرد:

1. مدت قرارداد: معمولاً قرارداد کار آزمایشی برای مدت مشخصی منعقد می شود که به مدت 1 تا 3 ماه است.

2. نوع کار: فعالیت کارپذیر بایستی به صورت دقیق در متن قید شود. 

3. ساعت کاری: ساعت کاری باید به صورت واضح و دقیق تعیین شده باشد. به طور معمول و مطابق با مفاد قانون کار، ساعت کاری هفتگی ۴۴ ساعت است. 

4. حقوق: حقوق کارکنان باید در متن توافق نامه، به صورت دقیق درج شود. همچنین در صورت وجود مزایا و پاداش هم باید در قرارداد ذکر شود.

5. بیمه: برای کارکنان این گونه قراردادها نیز باید بیمه تامین اجتماعی در نظر گرفته شود.

6. محل کار: مکانی که کارمند در آن مشغول به کار خواهد شد نیز حائز اهمیت است. 

7. ماموریت: در صورتی که کارکنان در حین قرارداد کاری، برای انجام کار به شهرها و کشورهای دیگر سفر کنند، باید شرایط ماموریت نیز در قرارداد ذکر شود.

8. فسخ قرارداد: کارمند و کارفرما در صورتی که نیاز به فسخ قرارداد داشته باشند، باید ضمن توجه به موارد خاتمه قرارداد کار،  این درخواست را به صورت کتبی به طرف مقابل اعلام کنند. 

به طور کلی، تمام مفاد و بندهای این توافق نامه بر اساس قانون کار نوشته می‌شود. بنابراین، توصیه می‌کنیم ویدئوی آموزش تصویری رابطه کارگر و کارفرما را پیش از انعقاد هر نوع قرارداد کاری مشاهده کنید. 

و اما جمع‌بندی مطلب

در این مطلب از مجموعه مقالات حقوقی وکیل‌باشی، قرارداد کار آزمایشی را مورد بررسی قرار دادیم. همان‎طور که در طول این نوشته خواندید، اغلب افراد قرارداد کارآموزی و کار آزمایشی را یک قرارداد واحد می‌‎دانند. در حالی‌که چنین تفکری اشتباه است که البته، به دلایل آن نیز اشاره کردیم. 

در هر صورت، حال که دانستید برای شما کدام یک از این دو توافق مناسب‌تر است، توصیه می‌کنیم با ثبت درخواست مشاوره حقوقی تلفنی و آنلاین، از راهنمایی وکلای متخصص در این زمینه بهره ببرید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی