قرارداد فروش اقساطی خودرو چگونه نوشته می‌شود

خرید قسطی همیشه جذابیت‌های خودش را دارد. البته، این موضوع برای خریداران جالب‌توجه است و با شرایط نابسامان اقتصادی فعلی، فروشنده‌ها چاره‌ای جز فروش قسطی کالا ندارند. اینکه کالایی مثل موبایل را با پرداختن مبلغی بیعانه و طی چندین قسط بخرید، امر ساده‌ای به نظر می‌رسد. بااین‌حال، فروش اقساط در محصولات با ارزش و گران‌قیمت همچون اتومبیل، به این راحتی نخواهد بود

در واقع برای خرید قسطی ماشین باید با فروشنده توافق کنید، یک نمونه قرارداد فروش قسطی خودرو بنویسید و از همه مهم‌تر، با مسائل حقوقی این قضیه کاملاً آشنا باشید.

در همین راستا، در این مقاله از مجموعه مقالات حقوقی وکیل‌باشی درباره فروش اقساطی ماشین صحبت می‌کنیم. در ادامه خواهیم گفت که این توافق چه ماهیتی دارد؟ چطور نوشته می‌شود و برای جلوگیری از اختلاف با طرف مقابل چه تمهیدی باید در نظر داشته باشیم.

قرارداد فروش اقساطی خودرو چیست؟

"قرارداد فروش اقساطی خودرو، مطابق ماده 338 قانونی میان بایع و خریدار اتومبیل منعقد می‌شود. این موافقت‌نامه در حقیقت نوعی بیع نسیه است که خریدار از فرصت پرداخت ثمن به‌صورت مؤجل و مدت‌دار استفاده می‌کند. به این صورت که به‌جای پرداخت تمام ثمن معامله، آن را طی چند قسط و در طول زمان به بایع می‌پردازد."

موضوع مهمی که اغلب افراد از آن بی‌اطلاع‌اند، عدم وجود شباهت میان فروش اقساطی ماشین و لیزینگ است. به همین دلیل نیز، شاهد نگارش تعداد قابل‌توجهی از قراردادها هستیم که قصد و نیت طرفین مورد دیگری بوده است؛ اما در عمل چیز دیگری را بر روی برگه نمونه قرارداد آورده‌اند. ازاین‌رو، توصیه ما در وکیل‌باشی این است که حتماً قبل از نوشتن هر نوع توافق‌نامه، ابتدا یک یا چند جلسه مشاوره حقوقی تلفنی را پشت سر بگذرانید. به این نحو، اطمینان خاطر بیشتر و دغدغه کمتری خواهید داشت.

تفاوت اجاره‌ به‌ شرط‌ تملیک و فروش اقساطی خودرو

همان‌طور که تاکنون متوجه شدید، اجاره‌به‌شرط‌تملیک خودرو که در ایران به لیزینگ معروف است، به لحاظ حقوقی ماهیت کاملاً متفاوتی با فروش اقساطی خودرو دارد. در ادامه 2 تفاوت عمده این دو قرارداد را بیان می‌کنیم.

تفاوت در ماهیت حقوقی قرارداد اجاره به شرط تملیک و فروش اقساطی خودرو

در تعریف لیزینگ (اجاره‌به‌شرط‌تملیک خودرو) باید بگوییم که: "قرارداد لیزینگ خودرو یا به‌عبارت‌دیگر اجاره‌به‌شرط‌تملیک خودرو، حاصل ترکیب دو عقد بیع و اجاره (مواد 338 و 466 قانون مدنی) است. به‌این‌ترتیب، پس از تنظیم موافقت‌نامه کتبی میان طرفین، مالک خودرو که در حال حاضر موجر تلقی می‌شود، فقط مالکیت منافع ماشین را به مستأجر انتقال می‌دهد. اگر مستأجر همه شرایط قرارداد لیزینگ را رعایت نماید و اجاره‌بهای اتومبیل را در موعد مقرر بپردازد؛ پس از تسویه آخرین مبلغ، مالک سند خودرو شده و اتومبیل به تملک او در می‌آید."

این در حالی است که فروش اقساطی اتومبیل، همان عقد بیعی است که در زبان فارسی به آن خرید و فروش می‌گوییم. البته، عقد بیع از نوع نسیه است که پیشتر از آن سخن گفته‌ایم.

تفاوت در زمان انتقال سند به خریدار

تفاوت بعدی میان اجاره به شرط تملیک و فروش اقساطی خودرو در زمان سند زدن است. در فروش اقساطی، همان ابتدا سند اتومبیل به نام خریدار زده می‌شود. در حالیکه در لیزینگ، پس از تسویه تمام اجاره‌بها از سوی مستأجر، سند ماشین به او منتقل خواهد شد.

البته در عرف، ماجرا به همین سادگی‌ها نیست. اگر قرار باشد فروشنده سند ماشین را پیش از پرداخت تمام اقساط به نام خریدار بزند، از او ضامن معتبر و چکی به‌اندازه مبلغ کل ماشین دریافت می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با شرایط و مراحل ثبت سند خودرو بهتر است به مطلب نحوه الزام به تنظیم سند رسمی خودرو مراجعه کنید.

نحوه تنظیم قرارداد فروش خودرو به‌صورت اقساطی

برای نوشتن یک نمونه قرارداد فروش قسطی اتومبیل، باید ارکان و اجزاء اصلی آن را بشناسید. ارکان قرارداد فروش اقساطی خودرو عبارت‌اند از:

ماده 1- مشخصات طرفین

اطلاعات کامل خریدار و فروشنده (بایع و مشتری) که شامل مواردی نظیر نام، نام خانوادگی، محل اقامت، کد ملی، آدرس و … خواهد شد. ذکر اطلاعات و مشخصات بایع و خریدار در متن قرارداد فروش خودرو به صورت اقساطی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که فقدان این بند سبب بی اعتباری قرارداد است.

ماده 2- موضوع قرارداد

موضوع قرارداد فروش اقساطی خودرو عبارت است از انتقال مالکیت یک دستگاه خودرو با مشخصات کامل مانند رنگ، مدل، نوع سوخت و... از فروشنده به خریدار به‌صورت قسطی.

ماده 3- ثمن قرارداد و نحوه پرداخت

مبلغ قرارداد یا ثمن مورد معامله طی چند قسط قرار است به فروشنده پرداخت شوند؟ ابتدا مبلغ کل اتومبیل را درج کنید، سپس، مبلغ هر قسط و زمان پرداخت آن را بنویسید. نحوه تنظیم این بند، نقش مهمی در پیشگیری از اختلافات و مشکلات حقوقی طرفین خواهد داشت.

ماده 4- تضمین انجام تعهد

هرچند قرارداد خرید اقساطی خودرو برای خریدار سودمند است؛ اما برای فروشنده به دلیل نگرانی از عدم پرداخت اقساط، ریسک زیادی دارد. به همین دلیل، ضروری است که یک فقره چک از سوی خریدار به فروشنده تحویل داده شود.

 این چک، جنبه ضمانتی دارد و باعث می‌شود خریدار نسبت به ارائه هر یک از اقساط در سررسید، متعهد شود. در غیر این صورت، فروشنده این امکان را دارد که چک اخذ شده را وصول کند، برگشت بزند یا هر نوع پیگیری حقوقی لازم توسط آن را انجام دهد. به یاد داشته باشید این چک، در وجه امانت نوشته نمی‌شود.

ماده 5- شرایط قرارداد فروش قسطی اتومبیل

در این قسمت از متن موافقت‌نامه فروش قسطی ماشین، تمام شرایطی که طرفین با یکدیگر در نظر گرفته‌اند، درج می‌شود. به‌عنوان‌مثال، یکی از شروط ضمن قرارداد این است که خریدار متعهد می‌شود تا پایان آخرین قسط ماشین، هیچ‌گونه ادعایی نسبت به تنظیم سند رسمی نداشته باشد. این موضوع ازاین‌جهت قابل‌اهمیت است که خریدار ملزم شود تمام ثمن معامله را در موعد مقرر بپردازد.

شرط بعدی که ذکر آن ضرورت فراوانی دارد، منتقل‌نکردن مورد معامله تا پایان آخرین قسط است. به‌عبارت‌دیگر، خریدار حق واگذاری یا انتقال خودرو را تا زمان تسویه‌حساب کامل با فروشنده نخواهد داشت.

در اینجا می‌توانید موضوعاتی مانند زمان مراجعه طرفین به مراکز تعویض پلاک و سایر موارد مرتبط را نیز قید کنید.

ماده 6- فسخ قرارداد

فروشنده و خریدار هر دو امکان فسخ معامله را دارند. منظور از فسخ، خاتمه‌دادن به قرارداد از سوی یکی از طرفین است. مثلاً فروشنده قید می‌کند که اگر خریدار 3 قسط از اقساط خود را نپردازد، حق فسخ معامله را خواهد داشت.

خریدار نیز می‌تواند شرط کند که اگر مبیع (ماشین) تا موعد مثلاً یک‌ماهه به او تسلیم نشود، حق فسخ معامله را خواهد داشت.

ماده 7- فورس ماژور

فورس ماژور، همان موارد اضطراری و غیرقابل‌پیش‌بینی است که خارج از اراده دو طرف معامله است. مواردی مثل زلزله، قطعی سراسری اینترنت توسط حاکمیت و مواردی ازاین‌دست که تحت کنترل طرفین نیستند باعث می‌شود هیچ یک از آن‌ها نتوانند به تعهداتشان عمل کنند.

این موضوع سبب می‌شود که خریدار و فروشنده ماشین قسطی، تا برطرف‌شدن فورس ماژور نسبت به انجام تعهداتشان معاف باشند و از این بابت مسئولیت یا پرداخت خسارت متوجه آنان نباشد.

سایر مواد

باتوجه‌به شرایط و نحوه مذاکرات خریدار و فروشنده می‌توان چندین ماده دیگر همچون تعهدات طرفین در فروش اتومبیل اقساطی را نیز عنوان کرد. به‌هرحال تعداد مواد، بندها و تبصره‌ها به صحبت‌های طرفین بستگی دارد؛ مثلاً ممکن است برخی از افراد در ماده حل اختلافات، شرط مراجعه به داوری را بنویسند و برخی دیگر، چنین نیازی را در خود احساس نکنند.

درهرصورت، نحوه تنظیم این قرارداد دشواری‌های خاص خودش را دارد. بر همین اساس، تیم وکلای وکیل‌باشی ضمن نگارش فرم قرارداد فروش اقساطی خودرو برای شما عزیزان، پشتیبانی تمام‌وقت و امکان ایجاد تغییر در متن قرارداد را در نظر گرفته‌اند. برای دریافت متن آماده این توافق‌نامه کافی است روی لینک پایین کلیک کنید.

نکات مهم در خریدوفروش خودرو به‌صورت اقساطی

برای نوشتن هر توافق‌نامه، باید برخی از برجسته‌ترین مسائل حقوقی آن را بدانید. این مسائل در واقع، ابتدایی‌ترین مواردی هستند که در قرارداد فروش اقساطی خودرو به کارتان می‌آیند.

فروش اقساطی خودرو، بیع نسیه است

اولین و مهم‌ترین نکته حقوقی دراین‌رابطه، این است که بدانید قرارداد خریدوفروش خودرو، یک بیع حال یا نقد است. منظور از بیع حال، خرید و فروشی است که در آن هیچ نوع اجل و مدتی تعیین نشده باشد. به‌عبارت‌دیگر، در اینجا، به‌محض تحویل ماشین به خریدار، او موظف است تمام ثمن معامله را به فروشنده بپردازد. این در حالی است که فروش قسطی، بیع مؤجل (دارای مدت در پرداخت ثمن) و از نوع نسیه است.

مسئولیت تخلفات خودرو تا پیش از تحویل ماشین با فروشنده است

تا قبل از تحویل ماشین به خریدار، فروشنده نسبت به همه تخلفات راهنمایی‌ورانندگی و سایر شکایاتی که نسبت به خودرو شده است، مسئولیت دارد. به‌این‌ترتیب، تمام خسارات و جرایم قبلی برعهده شخص بایع است.

هزینه‌های نقل‌وانتقال خودرو بر عهده چه کسی است؟ 

در اینجا می‌توانید توافق کنید که هزینه‌های حاصل از نقل‌وانتقال ماشین مثل دارایی، شهرداری و محضرخانه با فروشنده باشد یا خریدار. در عرف که دارایی و شهرداری و امثالهم را فروشنده می‌پردازد. هزینه سندزدن را هر دو طرف به‌صورت مساوی پرداخت می‌کنند.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این مطلب از وکیل‌باشی ضمن توضیح کامل قرارداد فروش اقساطی خودرو، نحوه تنظیم و نکات حقوقی پراهمیت آن را هم بیان کردیم. علاوه بر موارد گفته شده در طول قرارداد، مجدداً بر استفاده از راهنمایی‌های وکلای دادگستری یا تنظیم قرارداد به‌وسیله وکیل، تأکید می‌کنیم. چرا که نوشتن حتی یک واژه نادرست حقوقی، تبعات و پیامدهای منفی مختلفی برایتان خواهد داشت.

راضیه حبیبی- کارشناس حقوقی وکیل‌باشی