درخواست صلح و سازش؛ راهکاری عالی برای فیصله دعوا در دادگاه

مواد 178 تا 193 قانون آیین دادرسی مدنی، بخشی از کلیدی‌ترین مواد این قانون هستند که اتفاقاً یک راهکار بسیار کاربردی برای خاتمه اختلافات میان مردم را بازگو می‌کنند. نام این راحل "سازش" است که از طریق ارائه دادخواست سازش به دادگاه، صورت می‌گیرد. اگر نمی‌دانید که دادخواست یعنی چه و چطور باید آن را نوشت، همین الان به مقاله دادخواست چیست؟ سر بزنید. در آن نوشته به‌سادگی توضیح دادیم که این فرم چاپی مخصوص چه ویژگی‌ها و آثاری دارد.

در این مطلب نیز قصد داریم درمورد دادخواست سازش با شما صحبت کنیم. چیزی که اغلب مردم آن را با نام درخواست صلح می‌شناسند؛ اما به درستی نمی‌دانند که این تکنیک قانونی برای پایان بخشیدن به منازعات حقوقی تا چه اندازه مفید است!

دادخواست سازش یا درخواست صلح چیست؟

"برحسب ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی مدنی، شما می‌توانید برای حل‌وفصل اختلافاتتان با فرد یا افراد دیگر، دادخواست سازش که به آن درخواست صلح نیز گفته می‌شود را به دادگاه تقدیم کنید. منظور از دادخواست، همان فرم چاپی مخصوصی است که یکی از انواع فرم‌های قضایی محسوب شده و بایستی خواسته خود را در آن بنویسید. نکته مهم این است که ارائه دادخواست سازش هم پیش از اقامه دعوا و هم پس از طرح آن در دادگاه، امکان‌پذیر خواهد بود."

تصور کنید که از فردی از شما مقدار قابل‌توجهی پول طلب دارد و این در حالی است که اوضاع مالی شما اصلاً روبه‌راه نیست. او دادخواست مطالبه وجه را به طرفیت شما به دادگاه ارائه می‌کند. شما هم دادخواست اعسار می‌دهید که توان مالی پرداخت بدهی را ندارید. در اینجا می‌توان از راهکاری به نام صلح و سازش استفاده کرد. این راهکار، روشی بسیار سریع، آسان و به‌دوراز پیچیدگی‌های فراوان روند دادرسی است که طی آن قاضی تلاش می‌کند میان طرفین صلح برقرار کند.  

به این دلیل که تنظیم درخواست صلح کار ساده‌ای نیست، وکلای تیم وکیل‌باشی با دقت بالا این فرم را برایتان تدوین کرده‌اند تا دادخواستی استاندارد و حرفه‌ای در اختیارتان قرار بگیرد. برای دانلود دادخواست صلح و سازش کافی است روی تصویر زیر کلیک کنید.

انواع سازش در قانون

صلح و سازش در قانون آیین دادرسی مدنی انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم. بر اساس ماده ۱۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی، سازش به یکی از 3 شیوه زیر صورت می‌گیرد:

یک) سازش در دادگاه

همان‌طور که تا این قسمت از مقاله متوجه شدید، اصحاب دعوا یا همان طرفین دعوا می‌توانند در هر مرحله از دادرسی، اختلاف مابین خود را از طریق سازش فیصله دهند. در واقع تفاوتی ندارد که دعوای شما در دادگاه بدوی باشد یا تجدیدنظر. در هر کدام از مراحل رسیدگی به پرونده این حق برای شما و طرف مقابل وجود دارد که از امکان صلح استفاده کنید.

جالب است بدانید که اغلب سازش‌های اصحاب دعوا در این نوع قرار دارد. پس از اینکه طرفین به صلح رسیده و تصمیم به پایان‌دادن اختلاف گرفتند، سازش‌نامه‌ای از سوی دادرس دادگاه تنظیم می‌شود. این برگه که به آن "گزارش اصلاحی" گفته می‌شود توسط اصحاب دعوا و دادرس امضا شده و سپس مفاد آن اجرا خواهد شد.

در ادامه مقاله راجع به گزارش اصلاحی توضیحات کامل‌تری ارائه می‌کنیم.

دو) سازش در دفاتر اسناد رسمی

شما و طرف مقابلتان می‌توانید برای نوشتن سازش‌نامه به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و در همان مکان بر سر دعوای موردنظرتان صلح کنید. در اینجا، سازش‌نامه‌ای که توسط سردفتر تنظیم شده و به امضای طرفین می‌رسد، نوعی سند رسمی محسوب می‌شود؛ بنابراین دیگر نیازی به اقرار مفاد سازش‌نامه نزد دادگاه نخواهد بود.

سه) سازش در خارج از دادگاه

این نوع از صلح و سازش در مکانی خارج از دادگاه و دفاتر اسناد رسمی میان اصحاب دعوا تنظیم می‌شود. ازآنجایی‌که این سازش‌نامه، سند رسمی محسوب نشده و در واقع سندی عادی است، طرفین ملزم به اقرار نزد دادگاه و تایید مفاد آن هستند.

فراموش نکنید که تدوین سازش‌نامه در خارج از دادگاه باید زیر نظر یک وکیل دادگستری انجام شود. چرا که سازش صورت‌گرفته میان اصحاب دعوا در واقع همان عقد صلح است که احکام و قواعد آن را در قانون مدنی می‌خوانیم. از سوی دیگر، رعایت شروط لازم برای صحت عقد صلح و نحوه صحیح نوشتن سازش‌نامه، کاری است که فقط از عهده یک وکیل باتجربه برمی‌آید؛ بنابراین ضروری است که پیش از هرگونه اقدام دراین‌رابطه با یکی از وکلای متخصص وکیل‌باشی گفتگو کرده و مشاوره حقوقی دریافت کنید.

نحوه درخواست سازش و مراحل انجام آن

سوال اساسی این مقاله این است که اگر قصد صلح‌کردن با طرف مقابلمان را داشته باشیم، چطور این موضوع را در دادگاه مطرح کنیم؟ به‌طورکلی نحوه درخواست سازش به شکل زیر است:

1.   فرد متقاضی صلح، باید خواسته خود را در فرم‌های چاپی مخصوص به نام "دادخواست" درج کرده و این برگه را در دفاتر خدمات قضایی به ثبت برساند.

2.   دادخواست صلح باید در 2 نسخه تنظیم شود تا یکی از نسخه‌ها به طرف مقابل (خوانده) ابلاغ شده و او در جلسه دادرسی حاضر شود.

3.    پس از ابلاغ زمان جلسه دادرسی به هر دو طرف (خواهان و خوانده) قاضی موظف است که اظهارات آن را شنیده و ثبت کند.

4.   چنانچه طرفین دعوا موفق به سازش شدند، تمام شرایط و تعهدات میان آن‌ها توسط قاضی ثبت و ضبط شده و به امضای آنان می‌رسد. پس در صورت ایجاد سازش و توافق میان دو طرف دعوا، قاضی "گزارش اصلاحی" را تنظیم خواهد کرد. در واقع، گزارش اصلاحی همان سازش‌نامه‌ای است که از وقوع عقد صلح میان دو طرف دعوا حکایت می‌کند. بعد از امضای این برگه توسط طرفین و قاضی، مفاد آن باید به اجرا درآید. در ضمن، گزارش اصلاحی برای نمایندگان قانونی هر دو طرف مثل وراث آن‌ها نیز دارای اعتبار خواهد بود.

در نهایت اگر دو طرف نتوانند به توافق برسند و از طریق سازش، اختلاف میان خود را فیصله دهند؛ قاضی مراتب را در صورت‌جلسه قید می‌کند.

نکات کلیدی درخواست صلح

دررابطه‌با درخواست صلح چه پیش از اقامه دعوا و چه در میانه مسیر طرح دعوا علیه دیگری، چند نکته حائز اهمیت وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم:

·       مرجع صالح برای ارائه دادخواست سازش بر اساس ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه نخستین است. منظور از دادگاه نخستین، همان دادگاه بدوی است که صلاحیت رسیدگی اولیه به دعاوی میان مردم را دارد. براین‌اساس، شما بایستی دادخواست سازش را به دادگاه محل سکونت خوانده تقدیم کنید؛ یعنی اگر شما ساکن تهران هستید و طرف مقابل در تبریز زندگی می‌کند، باید درخواست صلح را در دادگاه عمومی تبریز مطرح نمایید.

·       بر اساس ماده 179 قانون بالا، اگر در یک پرونده چند نفر اصحاب دعوا وجود داشته باشد، هر کدام از طرفین (چه خواهان باشند چه خوانده) می‌توانند به‌صورت جداگانه و مستقل از دیگران، درخواست صلح را مطرح کند.

·       اگر جلسه دادرسی منجر به توافق طرفین شود، گزارش اصلاحی نوشته خواهد شد. همان‌طور که گفتیم این گزارش، عقد صلح است که میان اصحاب دعوا واقع شده؛ پس مفاد آن به طرفین ابلاغ می‌شود. نکته مهم اینجا است که گزارش اصلاحی، رأی محسوب نمی‌شود، به شکل دادنامه تنظیم نخواهد شد و قابل تجدیدنظرخواهی هم نیست.

فراموش نکنید که گزارش اصلاحی، رأی تلقی نمی‌شود و به همین دلیل هم نمی‌توان نسبت به مفاد آن شکایت کرد.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این مطلب از وکیل‌باشی، نوعی دیگری از دادخواست‌های رایج در دادگاه‌ها به نام دادخواست سازش که مردم در عرف به آن درخواست صلح نیز می‌گویند را مورد بررسی قرار دادیم. در این میان گفتیم که سازش از چه راه‌ها و به چه شکل‌هایی میان اصحاب دعوا اتفاق می‌افتد.

امیدواریم این مطلب برای شما سودمند باشد و توانسته باشیم به برخی از سؤالات همراهان وکیل‌باشی پاسخی روشن دهیم.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی