خلع ید ملک ورثه‌ای چگونه است؟

خلع ید به معنای رفع تصرف غیرقانونی از یک مال غیرمنقول چون زمین و ملک است. همچنین ما در مقاله خلع ید چیست؟ به طور مفصل خلع ید و انواع آن را توضیح دادیم؛ اما در این نوشته قصد داریم خلع ید ملک ورثه‌ای را که نوعی خلع ید ملک مشاع است را برای شما شرح خواهیم داد تا آخر این مطلب همراه ما باشید. 

خلع ید به چه معناست؟

در معنی لغوی، خلع در لغت به معنای ساقط کردن و ید نیز به معنی دست است و عبارت خلع ید در اصطلاح حقوقی یعنی پایان دادن به تصرفات غیرقانونی می‌باشد. این دعوی زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی بدون رضایت و اجازه مالک، از ملک او استفاده و بهره‌برداری می‌کند. خلع ید دعوای مالی و غیر منقول است، هنگامی که فردی بدون اذن و رضایت مالک، ملک او را در تصرف خود قرار داده و به هیچ عنوان قصد تخلیه ملک را ندارد. در این شرایط مالک با در دست داشتن دلایل مالکیت می‌تواند از طریق دادگاه او را  از ملک خود اخراج نماید. 

در صورتی که در زمینه خلع ید دچار چالش و هرگونه مشکلی شدید، می‌توانید آموزش تصویری اثبات مالکیت را از وکیل باشی تهیه کرده و اطلاعات، دانش خود را در این نوع دعوی افزایش دهید.

تصرف ملک ورثه‌ای توسط یکی از وراث

خلع ید از ملک ورثه‌ای زمانی مطرح می‌شود که ملکی از متوفی به جا مانده و یکی از ورثه بدون رضایت سایر وراث، ملک موروثی را تصرف می‌کند. در این شرایط، بحث خلع ید از ملک مشاع شکل می‌گیرد. در این دعوی که خواهان سایر وراث هستند، رفع تصرف غیرقانونی و استرداد ملک را می‌خواهند. بر اساس ماده ۳۴ قانون ثبت اسناد و املاک: اگر یکی از وراث ملک متوفی را تصرف کند، دیگر ورثه می‌توانند به استناد این ماده تقاضای توقیف ملک را از دادگاه بگیرند. پس از صدور این حکم، ملک تا زمان تعیین تکلیف نهایی در توقیف می‌ماند. خلع ید توسط یکی از وراث چون یک دعوای مالی است، در صلاحیت دادگاه نزدیک به ملک موروثی قرار دارد. قابل به ذکر است اگر با خلع ید مشکل بین وراث حل نشود، دادگاه دستور فروش ملک را صادر می‌کند.

برای خلع ید ورثه از ماترک، باید دادخواستی را مبنی بر خلع ید تنظیم کرده، سپس مشخصات ملک، وراث و دلایل اثبات تصرف غیرقانونی را با ذکر جزئیات شرح دهید. توجه داشته باشید در صورتی که مدت اجاره تمام نشده باشد، باید تمامی مالکان رای به صدور حکم تخلیه دهند، زیرا در این مورد یکی از مالکین به تنهایی نمی‌تواند درخواست تخلیه داشته باشد. سپس دادخواست را همراه با مدارک دیگر چون گواهی حصر وراثت، سند رسمی مالکیت و استشهادیه شهود، به دادگاه ارائه دهید. هزینه دادرسی بر اساس ارزش ملک منطقه‌ای تعیین می‌شود. در نهایت، دادگاه با بررسی مدارک و شواهد، حکم خود را صادر می‌کند.

خلع ید ملک ورثه‌ای چقدر زمان می‌برد؟ سوالی است که پس از درخواست خلع ید برای ورثه پیش می‌آید. در پاسخ به این سوال باید گفت، خلع ید ملک ورثه‌ای به عوامل مختلفی چون پیچیدگی پرونده و تراکم کاری شعبه‌های دادگاه بستگی دارد و نمی‌‎توان زمان دقیقی برای آن تعیین کرد.

یکی از مسائل مهم در این زمینه چنین است که اکثر افراد خلع ید را با تصرف عدوانی اشتباه می‌گیرند؛ اگر شما جز این دسته از افراد هستید، می‌توانید مقاله تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی را مطالعه کنید.

شرط خلع ید از ملک ورثه‌ای

برای طرح دعوای خلع ید از ملک ورثه‌ای، اثبات سه شرط زیر نیز ضروری است:

• غیر منقول بودن مال موضوع تصرف: اموالی که قابل نقل و انتقال از محلی به محل دیگر نیستند و مورد تصرف غیرقانونی شخصی قرار گرفته‌اند.

•  ارائه سند رسمی مالکیت توسط خواهان: خواهان دعوی باید سند رسمی مالکیت خود را به دادگاه ارائه دهد.

• غیرقانونی بودن متصرف از ملک: تصرف خوانده باید بدون رضایت و اجازه سایر وراث و بدون مجوز قانونی باشد.

لازم به ذکر است که در طی روند پرونده خلع ید ملک ورثه‌ای، بهتر است از وکلای متخصص وکیل باشی مشاوره حقوقی دریافت کنید؛ چرا که این نوع پرونده‌‌ها دارای پیچیدگی‌های بسیاری هستند.

نمونه رای قضایی

رأی دادگاه بدوی

در خصوص دعوی خانم پ. ر. به طرفیت خانم ها 1- س.خ. م. 2- ن. ر. دایر بر الف - خلع ید از پلاک ثبتی ......بخش دو تهران ب - مطالبه اجرت المثل ایام تصرف از تاریخ 1383/9/3 لغایت یوم صدور حکم هر یک از خواسته ها با احتساب خسارات دادرسی مقوم به 51/000/000 ریال دادگاه جهت اتخاذ تصمیم قضایی موارد ذیل را مد نظر قرار می دهد : 1- به موجب پاسخ استعلام واصله از اداره ثبت اسناد و املاک منطقه..... مورخ 1393/3/24 متداعین در ملک متنازع فیه دارای مالکیت مشاعی می باشند و چون مالک قبلی ملک مورث ایشان بوده که در تاریخ 1383/9/10 به موجب گواهی انحصار وراثت صادره از شعبه 125 محاکم عمومی تهران فوت نموده بوده است لذا مالکیت خواهان از تاریخ 1383/9/10 بنحو اشاعه در ملک مستقر شده است .2- بموجب نظریه کارشناسی ثبت شده بشماره 1395 - 1393/10/3 خوانده ردیف اول در ملک متصرف می باشد و اجرت المثل ایام تصرف نیز از زمان فوت مورث متداعیین محاسبه گردیده است که این نظریه از تعرض طرفین مصون باقیمانده است و با اوضاع و احوال مسلم قضیه نیز مطابقت دارد . لذا با توجه به کلیه مراتب معنونه و با توجه به اینکه خوانده ردیف اول تا پایان جلسه اول دادرسی هیچگونه دلیلی که موید اذن خواهان در تصرف ایشان در این مدت باشد ارائه ننموده لذا مستنداً به مواد 308 و 311 و 320 قانون مدنی و مواد 198 و 515 و 519 قانون آیین دادرسی مدنی تصرفات خوانده ردیف اول غاصبانه تلقی و حکم بر محکومیت خوانده ردیف اول به خلع ید از ملک و پرداخت مبلغ 180/000/000 ریال به عنوان اجرت المثل ایام تصرف به میزان سهم مالکانه خواهان از تاریخ 1383/9/10 لغایت 1393/9/10 به عنوان اصل خواسته و پرداخت مبلغ 12/005/000 ریال به عنوان خسارات دادرسی در حق خواهان صادر واعلام می‌گردد بدیهی است اجرای حکم با رعایت ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی خواهد بود ضمناً صدور اجرائیه منوط به ابطال تمبر تتمه هزینه دادرسی می‌باشد .همچنین دعوی متوجه خوانده ردیف دوم نبوده و مستنداً به بند 4 ماده 84 ناظر به ماده 89 قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به ایشان قرار رد دعوی صادر و اعلام می‌گردد رای صادره حضوری و ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدید نظر خواهی در محاکم تجدید نظر استان تهران می‌باشد.

رئیس شعبه 129 دادگاه عمومی تهران

رأی دادگاه تجدیدنظر استان

تجدیدنظرخواهی خانم س.خ. م. به طرفیت خانم پ. ر. نسبت به دادنامه شماره 1452-93 شعبه 129 دادگاه عمومی حقوقی تهران که متضمن محکومیت تجدیدنظرخواه به خلع ید از ملک موضوع پلاک ثبتی ....... بخش ... تهران و پرداخت اجرت المثل به مبلغ یکصدو هشتاد میلیون ریال به عنوان اجرت المثل از تاریخ 1383/9/10 لغایت 1393/9/10 به علاوه خسارت دادرسی با رعایت ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی می باشد دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و لوایح تقدیمی و نظر به اینکه به شرح به مراتب موضوع توضیح از کارشناسی در مورخ 1394/6/10 میزان سهم تجدیدنظرخوانده از اجرت المثل به میزان دو دانگ را شصت میلیون ریال اعلام نموده لذا دادگاه با اصلاح مبلغ یکصدو هشتاد میلیون ریال موضوع حکم که معادل 6 دانگ اجرت المثل ملک موضوع اختلاف بوده به مبلغ شصت میلیون ریال مستند به ماده 351 و 358 قانون آئین دادرسی مدنی این بخش از رأی را تأیید می نماید لیکن درمورد حکم خلع ید با عنایت به اینکه مبنای خلع تصرف غاصبانه ملک بوده که این امر اقتضا دارد که ملک در مقطع زمانی خاصی در تصرف مطلق خواهان بوده و بعد خوانده آن را از تصرف مشارالیها خارج نموده با شد که این امر در مورد املاک موروثی مصداق نداشته و در واقع تصرفات ادامه تصرفات مقارن با مورث بوده لذا از این باب مطابق قواعد حاکم بر ارث و امور حسبی اموال و ماترک باید مورد تقسیم واقع شود که در مانحن فیه هم با عنایت به اینکه املاک مورد تقسیم و گواهی عدم احراز ملک متنازع فیه به لحاظ مشاع بودن صادر گردیده لذا منعی جهت درخواست فروش ملک از طرف دادگاه احراز نمی شود و از طرف دیگر دلیلی بر منع تصرف تجدیدنظرخوانده از طرف تجدیدنظرخواه هم ملاحظه نمی شود که به اعتبار ممانعت و یا مزاحمت حاصله احتمال انتفاع مشاعی از ملک مقدور نباشد و به اعتبار آن اقتضای تخلیه مشاعی مطرح شود با عنایت به اینکه غبطه شرکا مال مشاعی در تصرف و تسلیط ید ملک مشاعی در مرتبه اول بوده بنابراین دادگاه حکم خلع ید را به لحاظ فقدان وصف غاصبانه صحیح ندانسته با نقض آن حکم بر بطلان دعوی مذکور صادر و اعلام می نماید رأی دادگاه قطعی است.

شعبه 37 دادگاه تجدید نظر استان تهران - رئیس و مستشار

کلام آخر

در این نوشتار از وکیل باشی، ابتدا مفهوم خلع ید را برای شما به صورت مختصر و مفید شرح داده، سپس به بررسی خلع ید ملک ورثه‌ای پرداختیم؛ امیدواریم این مقاله گامی در جهت ارتقای دانش و آگاهی شما در این زمینه بوده باشد. اگر در این زمینه ابهام یا سوالی دارید، می‌توانید در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید. 

ماهک حقیقی_ کارشناس حقوقی وکیل باشی