خلع ید از ملک مشاعی چیست؟+ انواع و مدارک لازم آن

وقتی که قرار است از یک مفهوم حقوقی دشوار به نام خلع ید مشاعی صحبت کنیم، ابتدا باید بدانیم که هر یک از کلمات این اصطلاح، چه معنایی دارند. خلع در لغت به معنی «برکنار کردن» یا «برکناری» و ید به معنی «دست» است. ترکیب این دو واژه کنار همدیگر و در عالم حقوق به این شکل است: «بازستاندن هرآنچه به‌زور به‌دست‌آمده باشد»

ازآنجایی‌که این موضوع در موارد متعددی نظیر خلع ید مشاعی زمین کشاورزی، خلع ید از منزل مشترک زوجین و امثال اینها کاربرد دارد؛ این مطلب را به آن اختصاص داده‌ایم. حال که تا حدی مفهوم خلع ید را درک کردید، نوبت این است که خلع ید از ملک مشاعی را در ادامه مقاله توضیح دهیم؛ پس تا پایان همراه وکیل‌ باشی بمانید.

خلع ید مشاعی یعنی چه؟

"برای شناخت بهتر خلع ید مشاعی ابتدا باید ملک مشاع را بشناسید. ملک مشاع ملکی است که بین دو یا چند نفر مشترک است و هر یک از شرکا به طور مشترک در جزءجزء آن مال سهم داشته و مالک آن محسوب می‌شوند. حال اگر یکی از شرکا یا شخصی ثالث، به‌صورت غیرقانونی یا بدون کسب موافقت سایر مالکان، ملک مشاع را تصرف کند، ید او نسبت به ملک مشاع غاصبانه بوده و سایر مالکان می‌توانند خلع ید او را از دادگاه بخواهند."

ممکن است خلع ید را با تصرف عدوانی، اشتباه بگیرید. برای اینکه تفاوت‌های میان این دو نوع دعوای حقوقی را بشناسید، به مقاله 4 تفاوت تصرف عدوانی با خلع ید سر بزنید. در آن مطلب گفتیم که خلع ید در زمانی کاربرد دارد که خواهان دعوا سند رسمی یا حکم قطعی دادگاه مبنی بر مالک بودن ملک را در اختیار دارد. از سوی دیگر وقتی که مالک یا مالکان سابقه تصرف بر ملک را نداشته باشند نیز بایستی به خلع ید روی آورده و از طرح تصرف عدوانی خودداری کنند. جالب است بدانید که تمام این نکات را در آموزش تصویری دعوای خلع ید به‌سادگی و به زبانی شیوا برایتان توضیح داده‌ایم.

شرایط تحقق دعوای خلع ید مشاعی

برای اینکه بتوانید از فرصت طرح دعوای خلع ید برای مطالبه حق و حقوقتان بهره‌مند شوید بایستی تمام شروط زیر را رعایت کنید:

1.   خواهان باید به‌صورت مشاع، مالک باشد.

2.   مورد خواسته خلع ید مشاعی بایستی مال غیرمنقول اعم از خانه، آپارتمان، زمین، مغازه، باغ و... باشد.

3.   خوانده باید به‌صورت غیرقانونی و غیرمجاز ملک را تصرف کرده باشد.

فراموش نکنید که گفتگو با یک وکیل متخصص و دریافت مشاوره حقوقی می‌تواند پرونده شما را به پیروزی منتهی کند و عدم مشورت با متخصصین حقوقی، باعث اتلاف زمان و هزینه در این مسیر می‌شود.

حالات مختلف تصرف غیرقانونی در ملک مشاع

برای اینکه با انواع خلع ید در املاک مشاعی آشنا شوید، حالات رایجی از تصرفات غیرقانونی در املاک مشاع را در ادامه نام می‌بریم:

تصرف بدون رضایت سایر شرکا

زمانی که یکی از شرکا بدون رضایت سایر شرکا در ملک مشاع تصرف کند.

تصرف بیشتر از سهم

هنگامی که یکی از شرکا، قسمتی بیشتر از سهم خود از ملک مشاع را تصرف کند.

تغییر در وضعیت ملک مشاع

زمانی که یکی از شرکا بدون رضایت سایر شرکا در وضعیت ملک مشاع تغییر ایجاد کند؛ مثلاً زمین زراعی را تبدیل به باغ و محل سکونت کند. اینجاست که سایر شرکا می‌توانند صدور حکم جهت خلع ید زمین کشاورزی مشاعی را از دادگاه بخواهند.

تصرف یا تغییر در وضع در ملک مشاع توسط شخص ثالث

در این حالت که اتفاقاً موضوع شایعی است، شخصی به جز مالکان مال مشاع اقدام به تصرف غیرقانونی ملک مشاع می‌کند. در این حالت، خواهان دعوای خلع ید، بیش از یک نفر و تمام مالکان خواهند بود. از سوی دیگر اگر ملک مزبور توسط چند نفر تصرف شود، طرفین دعوا شامل خواهان‌ها (مالکان) و خوانندگان خلع ید مشاعی (متصرفین) خواهد بود.

به یاد داشته باشید در جایی که ملک مشاع دارای سند رسمی نباشد یا خواهان دعوای خلع ید از دادگاه حکم قطعی مبنی بر مالکیت ملک در اختیار نداشته باشد، ملزم است که دادخواست اثبات مالکیت و خلع ید را به‌صورت هم‌زمان به دادگاه ارائه کند.

برای گرفتن حکم خلع ید ملک مشاع چه مدارکی نیاز است؟

چنانچه خواهان دعوای خلع ید از ملک مشاع هستید، بایستی پس از ثبت‌نام در سامانه ثنای سایت عدل ایران، به یکی از دفاتر خدمات قضایی شهری که ملک در آن قرار دارد مراجعه کنید. مدارک لازم برای ارائه به مسئول دفتر خدمات قضایی شامل موارد زیر است:

·       مدارک شناسایی خواهان یا خواهان‌ها ازجمله کارت ملی و شناسنامه

·       دادخواست خلع ید و مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف

·       سند رسمی ملک مشاع یا حکم قطعی دادگاه مبنی بر اثبات مالکیت خواهان دعوا

·       دلایل و مستنداتی که بیانگر تصرفات غیرقانونی متصرف باشند مثل شهادت شهود، اظهارنامه خلع ید و مطالبه اجرت‌المثل که پیش از ثبت دادخواست برای خوانده ارسال شده است، استشهادیه و...

همان‌طور که متوجه شدید، دادگاه یا مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای خلع ید مشاعی، بر اساس ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه محل وقوع ملک خواهد بود به‌عبارت‌دیگر، اگر ملک مشاع در کرمان قرار گرفته باشد، خواهان بایستی به دادگاه عمومی حقوقی شهر کرمان مراجعه کند.

خلع ید زوجه از منزل مشترک چگونه انجام می‌ شود؟

بهتر است بدانید که تسلط (ید) هر یک از زوجین بر منزل مشترکشان غاصبانه و غیرقانونی شمرده نخواهد شد. چرا که منشأ یا دلیل حضور و تسلط بر منزل مشترک، رابطه زوجیت است؛ بنابراین زوجین نمی‌توانند علیه یکدیگر و درمورد منزل مشترکشان دعوای خلع ید را اقامه کنند.

و اما جمعبندی مطلب

خلع ید از ملک مشاع، موضوعی است که در این مقاله از وکیل‌ باشی راجع به آن سخن گفتیم. همان‌گونه که خواندید، این دعوا پیچیدگی‌های زیادی دارد که بدون کمک‌گرفتن از وکیل، نمی‌توانید به‌راحتی از پس آن برآیید. وکلای متخصص در امور ملکی، ضمن تسلط بر مجموعه کاملی از قوانین، می‌توانند درصد موفقیتتان را به طرز چشمگیری افزایش دهند.

به همین دلیل، ما در وکیل‌ باشی به‌خاطر حفظ منافع و دارایی‌های شما عزیزان، خدمات مختلفی نظیر تنظیم دادخواست، ارائه اظهارنامه و... را در نظر گرفته‌ایم. چنانچه در این باره سؤال یا ابهامی دارید، آن را در قسمت کامنت‌ها بنویسید تا تیم حقوقی ما مثل همیشه راهنمای شما باشند.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل باشی