نحوه تنظیم قرارداد مشارکت در ساخت فیلم

یکی از بزرگترین و سودآورترین صنایع دنیا، صنعت فیلم‌سازی است که اتفاقاً طرفداران خاص خود را دارد. حال، ممکن است فیلم ساخته شده برای نمایش در سینما، تلویزیون، رسانه‌های اجتماعی و امثال آن در نظر گرفته شود. در این میان، به همان اندازه که تولید فیلم و سریال سودآور است، هزینه‌های بسیار زیادی هم برای سازندگان آن در بر خواهد داشت.

یکی از بهترین شیوه‌هایی که برای تأمین هزینه‌های ساخت سریال، فیلم سینمایی و... در میان اهالی رسانه رواج دارد، انعقاد قرارداد مشارکت در ساخت فیلم است. اینکه این قرارداد چطور می‌تواند به کارگردان، تهیه کننده، فیلم‌نامه‌نویس و سایر عوامل ساخت و اکران فیلم‌ها کمک کند، یک موضوع حقوقی کاملاً مفصل به شمار می‌آید.

ازاین‌رو، در این مطلب قصد داریم به ابعاد مختلف این قرارداد و نحوه تنظیم آن بپردازیم. چنانچه برای ساخت فیلم کوتاه، برنامه‌های متنوع تلویزیونی مثل برنامه کودک، سریال یا فیلم سینمایی، به دانش و دارایی صاحبان هنر و سرمایه نیاز دارید؛ تا انتهای این نوشته همراه وکیل‌باشی بمانید.   

مبنای قانونی قرارداد مشارکت در ساخت فیلم

قرارداد مشارکت در ساخت فیلم، یکی از انواع قراردادهای مشارکت در ساخت است که احتمالاً نام آن تاکنون به گوشتان نخورده باشد. در واقع، قراردادهای مشارکت در ساخت، بر اساس ماده 571 قانون مدنی، نوعی عقد شرکت محسوب می‌شوند. در این توافق، دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی آورده خود را برای هدفی مشخص با یکدیگر ادغام می‌کنند و در سود و زیان حاصل از آن کار نیز با هم شریک هستند.

از سوی دیگر، قراردادی که برای مشارکت در ساخت فیلم منعقد می‌شود، یک قرارداد خصوصی است و تمام توافقات خصوصی نیز ذیل ماده 10 قانون مدنی تنظیم می‌شوند. این ماده درمورد توافقاتی صحبت می‌کند که در قانون نام خاصی ندارند و طرفین آن طبق اصل آزادی قراردادها، می‌توانند قرارداد را بنویسند.

مورد بعدی که باید بدانید، قراردادهای هنری و سینمایی هستند که تحت نظارت دو نهاد زیر باید تنظیم شوند:

1.   وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور

2.   سازمان سینمایی کشور

بنابراین، تنظیم قرارداد مشارکت در ساخت فیلم، کار چندان ساده‌ای نبوده و علاوه بر تسلط به قانون مدنی، باید با قوانین و آیین‌نامه ها مربوط به ساخت و صدور پروانه فیلم نیز آشنا باشید.

حال که ماهیت قانونی این قرارداد را شناختید، در بخش بعدی سراغ تعریف آن می‌رویم.

تعریف قرارداد مشارکت در ساخت فیلم

ساخت فیلم، یک امر کاملاً تخصصی است که علاوه بر سرمایه مادی، نیازمند برخورداری از ایده، دانش، هنر، تخصص و حتی تجهیزات خاصی است که به ندرت یک نفر می‌تواند همه آن‌ها را داشته باشد. ازاین‌رو، در میان اهالی هنر و رسانه استفاده از عقد شرکت یا قرارداد مشارکت مدنی برای تولید انواع فیلم، کاملاً پذیرفته شده است.

"در قرارداد مشارکت در ساخت، طرفین ممکن است کارگردان، فیلم نامه‌نویس، تهیه کننده، تدوین‌گر، سرمایه‌گذار و حتی مؤسسات هنری و امثال آن باشند. هر یک از این اشخاص حقیقی یا حقوقی آورده نقدی یا غیرنقدی خود را با طرف دیگر قرارداد ادغام می‌کنند و در سود و زیان حاصل از ساخت و تولید فیلم نیز با یکدیگر شریک می‌شوند".

بنابراین، ممکن است کارگردان و تهیه کننده طرفین قرارداد باشند یا فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده با یکدیگر دست به شراکت بزنند یا تهیه کننده برای تأمین هزینه‌های ساخت فیلم به یک یا چند سرمایه‌گذار مشارکت کند.

 به‌عبارت‌دیگر، همیشه برای ساخت یک فیلم یا سریال به سرمایه نقدی نیاز نیست؛ بلکه ایده اولیه فیلم، هنر کارگردان، تخصص تدوین‌گر و مسائلی از این دست، آورده غیرنقدی محسوب می‌شوند. یعنی اگر آورده تهیه کننده، پول باشد، آورده فیلم‌نامه نویس، تخصص او خواهد بود. پس، این ادغام سرمایه‌ها است که منجر به شکل‌گیری قرارداد مزبور می‌شود.   

از سوی دیگر، مؤسسات هنری و سینمایی نیز از چنین قراردادی برای ساخت و نمایش انواع فیلم استفاده می‌کنند. پس، طرفین این توافق می‌توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند و این قرارداد در حالات مختلفی منعقد شود.

نحوه تنظیم قرارداد مشارکت، بحث بسیار مفصلی است که در مقاله‌ای با همین نام به آن پرداخته ایم. توصیه می‌کنیم حتماً به آن نوشته هم سر بزنید تا با جوانب قرارداد مشارکت در ساخت بیشتر آشنا شوید.

یکی از آسان‌ترین روش هایی که می تواند در کم ترین زمان، شما را برای تنظیم یک قرارداد پروژه ای اختصاصی یاری برساند و مشکلات را از پیش پای شما دور کند، ثبت درخواست مشاوره حقوقی آنلاین است؛ از این رو، شما می‌توانید با این درخواست، برای تنظیم قرارداد مورد خود از راهنمایی وکلای متخصص بسپارید.

چطور قرارداد مشارکت در ساخت فیلم را بنویسیم؟

اینکه چگونه می‌توانیم قرارداد مهمی مثل مشارکت در ساخت فیلم را بنویسیم، به میزان تجربه و مهارت ما در قراردادنویسی، تسلط بر قوانین و همین‌طور برخورداری از دانش حقوقی بالا بستگی دارد. بااین‌حال، در ادامه خواهیم گفت که این قرارداد از چه مواد و بندهایی تشکیل شده است تا تصویری کلی از آن در ذهن داشته باشید.

به طور کلی، انواع قراردادهای مشارکت، به‌ویژه قرارداد مشارکت در ساخت فیلم شامل چندین ماده عمومی و اختصاصی به شرح زیر هستند:

عنوان یا نام قرارداد

حتماً در بالای تمام صفحات قرارداد، نام این توافق را بنویسید. نوشتن یا ننوشتن عنوان قرارداد می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی متعددی برای طرفین داشه باشد. عنوان ما در اینجا عبارت است از: "قرارداد مشارکت در ساخت فیلم کوتاه، سینمایی، تلویزیونی و..."

ماده اول) مشخصات طرفین قرارداد

طرفین قرارداد همان شرکایی هستند که قبل‌تر راجع به آن‌ها صحبت کردیم. در اینجا هر یک از طرفین سرمایه‌گذار محسوب شده و باید تمام اطلاعات فردی آنان به صورت دقیق، در متن قرارداد درج شود.

ماده دوم) موضوع قرارداد

موضوع قرارداد شما باتوجه‌به نوع فیلمی که قرار است با همکاری سایر شرکا بسازید، مشارکت در ساخت فیلم سینمایی، فیلم کوتاه، سریال و امثال آن خواهد بود.

ماده سوم) آورده یا سرمایه طرفین

درمورد سرمایه هر یک از شرکا و انواع در پاراگرف‌های قبلی، مفصل صحبت کردیم. ممکن است آورده تدوین‌گر فيلم تخصص او در تدوین باشد، آورده تهیه کننده تجهیزات ساخت فیلم باشد و آورده سرمایه‌گذاران، تأمین مخارج ساخت.

در اینجا میزان آورده هر یک از شرکا به طور دقیق باید تعیین شود. البته تعیین میزان آورده در موارد غیرنقدی مثل ایده ساخت فیلم، فیلم‌نامه و ... کار دشواری است که اهل فن در رسانه نسبت به آن تسلط دارند.

ماده چهارم) سهم الشرکه طرفین

سهم الشرکه در حقیقت بر اساس آورده هر شریک محاسبه می‌شود و به صورت درصدی نیز باید درج شود. مثلاً شما به عنوان کارگردان هنری، بخش عمده‌ای از ساخت فیلم را برعهده دارید؛ پس سهم الشرکه شما ممکن است 50 درصد در نظر گرفته شود. به این معنی که سهم شما از کار ساخته شده 50 درصد است و بر همین مبنا نیز سود و زیان حاصل از فروش یا نمایش فیلم، به شما تعلق می‌گیرد.

ماده پنجم) مدت قرارداد

مدت قرارداد کاملاً به توافقات میان شرکا بستگی دارد. البته، ساخت فیلم کاری زمان‌بر است و بر اساس نوع آن نیز متغیر است.

ماده ششم) تعهدات طرفین

بدون تردید طرفین قرارداد هر چند تا که باشند، تعهدات خاصی را برعهده دارند. مثلاً فلیم‌نامه‌نویس باید در مهلت مقرر متن را تکمیل کرده و تحویل کارگردان دهد. تهیه کننده باید تجهیزات مورد نیاز را تهیه کند به همین ترتیب، هر کدام از شرکا مسئولیت‌هایی دارند که باید به طور دقیق در متن توافق نوشته شوند.

می‌توانید ضمانت اجرایی مثل فسخ قرارداد را برای مواقعی که طرفین به تعهداتشان عمل نمی‌کنند را در قرارداد در نظر بگیرید.

ماده هفتم) فسخ قرارداد مشارکت در ساخت فیلم

فسخ قرارداد، از آن بندهای بسیار مهمی است که می‌تواند موجب حفظ منافع شرکا بشود. در اینجا باید مشخص کنید که در چه مواقعی قرارداد فسخ می‌شود و کدام یک از طرفین قرارداد حق فسخ دارند.

نوشتن صحیح این بند، آن‌قدر اهمیت دارد که برای حفظ سرمایه خود در طول مدت قرارداد، آن را جدی بگیرید و از وکلای باتجربه بخواهید تا یک قرارداد شخصی‌سازی شده برایتان تنظیم کنند. از این رو مجموعه وکیل‌باشی این امکان را برای شما فراهم نموده تا بتوانید با ثبت درخواست سفارشی، تنظیم قرارداد مورد نیاز خود را به وکلای پایه یک دادگستری متخصص سپارده و با خاطری آسوده با طرف مقابلتان قرارداد منعقد نمایید.

ماده هشتم) حفظ محرمانگی

ایده ساخت فیلم، متن فیلم‌نامه و بسیاری از موارد مشابه برای ساخت باید تا زمان اتمام کار ساخت، محرمانه بمانند. افشا و برملا شدن هر یک از این موارد می‌تواند به نفع رقبا باشد و کل پروژه فیلم‌سازی را مختل کند. ازاین‌رو، بند محرمانگی و عدم افشای اطلاعات در قرارداد مشارکت در ساخت را باید جدی گرفت.

در اینجا طرفین متعهد می‌شوند در صورت فسخ قرارداد یا قطع همکاری تا مدت زمان مشخص شده در متن توافق، هیچ‌گونه از اطلاعات ساخت فیلم را در اختیار سایر افراد قرار ندهند.

ماده نهم) حل اختلاف در قرارداد مشارکت در ساخت

مشخص کردن نحوه حل و فصل اختلافات، تا حد زیادی به سلامت قرارداد و حفظ امنیت خاطر شرکا کمک خواهد کرد. در همین راستا، داوری در قراردادها و تعیین یک یا چند داور برای رسیدگی به منازعات طرفین، بسیار ضروری است. حال ممکن است شما شرط داوری را در متن قراردادتان بنویسید یا توافق کنید که در قراردادی جداگانه، به مسائل مربوط به داوری بپردازید. در هر صورت، با تعیین داور، اختلافات شرکا به دادگاه ارجاع نمی‌شود و این فرد داور است که وظیفه رسیدگی و صدور رأی بر عهده او است.

و اما جمع‌بندی مطلب

مشارکت در ساخت آن‌قدر وسیع است که پس از نوشتن ده‌ها مقاله راجع به آن، در این مطلب به قرارداد مشارکت در ساخت فیلم رسیدیم. قراردادی که میان صاحبان سرمایه و اهالی رسانه و هنر منعقد می‌شود و موجب ساخت تعداد زیادی فیلم و سریال خواهد شد. قواعد، آثار، ماهیت قانونی و نحوه تنظیم این توافق را در طول این نوشته توضیح دادیم و امیدواریم این مطلب برایتان سودمند باشد.

در انتها خاطر نشان می‌کنیم که وکلای باتجربه وکیل‌باشی، ضمن ارائه انواع خدمات حقوقی، با استفاده از دانش و تجربه خود انواع قراردادهای سفارشی را تنظیم کرده و در این راه نیز، در کنار شما هستند. 

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی