بررسی نکات کلیدی قراردادهای کار

قرارداد کاری یکی از مهم‌ترین ملزوماتی است که باید در زمان استخدام یک کارمند تهیه شود. در ایران، قراردادهای کاری بر اساس قانون کار ایران و مقررات اجرایی آن تنظیم می‌شوند. در این قراردادها، شرایط کاری و حقوقی که کارفرما و کارگر با یکدیگر توافق می‌کنند، در قالب مفاد قرارداد به صورت کتبی ذکر خواهد شد.

تنظیم قراردادهای کاری ممکن است به دلایل مختلفی از جمله نیاز به استخدام نیروی انسانی، تعیین شرایط کاری و حقوقی، تنظیم رابطه کاری بین کارفرما و کارمند (یا کارگر) و همچنین تعیین شرایط انتقال قرارداد و یا پایان خدمت انجام شود.

با این مطلب از وکیل باشی همراه باشید تا کلیات نحوه تنظیم قرارداد کار، شرایطی که باید در این نوع قرارداد ذکر شود و مفاد اصلی تشکیل قرارداد استخدامی را بررسی کنیم.

نکات ضروری برای تنظیم قرارداد کار

"نکات مهم و کلیدی در قرارداد کار، عبارت است از موارد و شرایطی که درج آن در متن قرارداد استخدامی جهت حفظ منافع و مزایای کارپذیر و کارفرما ضروری است." در رابطه با هر قرارداد کاری باید با توجه به عنوان آن، مفاد و بندهای مناسبی را در نظر گرفت؛ اما به صورت کلی، زمان تنظیم و نگارش قرارداد استخدامی (یا قرارداد کاری)، باید به نکات زیر توجه کرد:

نوع قرارداد‌ کار:

بسته به شرایط کاری و نحوه‌ی تعهدات موردنظر کارفرما، نوع قرارداد استخدامی باید مشخص شود؛ قرارداد کار تمام وقت، قرارداد کار پاره‌وقت، قرارداد کار موقت و ... ازجمله قراردادهای استخدامی پرکاربرد در ایران هستند. با این حال بهتر است پیش از تنظیم قرارداد، با انواع قرارداد کار آشنا شوید و عنوان مناسب را انتخاب کنید.

شرایط قرارداد استخدامی:

در یک قرارداد استخدامی، مواردی مانند مبلغ حقوق، ساعات کاری، شرایط پایان خدمت، شرایط افزایش حقوق و مزایا، شرایط مرخصی و مراقبت های بهداشتی و ایمنی از جمله نکاتی است که زمان نوشتن متن قرارداد، باید مورد بررسی قرار گیرند.

تضمین تعهدات در قرارداد استخدام:

اگر یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خودش پایبند نباشد، متعهدله می‌تواند با مراجعه به مراجع قضایی، طرف مقابل را به اجرای تعهدات خویش وادار کند. 

برای مثال، کارفرما باید از حق بیمه کارگران برای پرداخت بیمه‌های اجتماعی استفاده کند و باید به صورت منظم مبالغ مربوط به بیمه‌های اجتماعی را به صندوق تأمین اجتماعی پرداخت کند. در صورتی که کارفرما این تضمینات را انجام ندهد، کارمندان و کارگران می‌توانند از طریق مراجع قضایی و اداری، به احقاق حقوق خویش بپردازند.

در برخی موارد در قرارداد استخدامی، کارفرما می‌تواند از کارمند خود درخواست چک یا سفته کند که به عنوان تضمین برای عدم تخلف از تعهدات قراردادی عمل کند؛ به این صورت که کارمند در زمان استخدام یک چک یا سفته به نام کارفرما، در صورت تخلف از تعهدات قراردادی تحویل می‌دهد و در صورت عدم تخلف، این تضمین برمی‌گردانده می‌شود. 

چه به عنوان کارفرما و چه به عنوان کارپذیر به شما توصیه می‌کنیم قبل از انجام هر گونه اقدامی پیرامون تنظیم قرارداد کاری خود، با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی با وکلای متخصص، آگاهی و دانش حقوقی خود را پیرامون جزئیات و نکات قراردادهای کاری افزایش دهید.

ارکان قرارداد کار شامل چه مواردی است؟

هرچند لازم است برای پیشگیری از وقوع اختلافات احتمالی آینده و به منظور حفظ حقوق خود، یک قرارداد شخصی‌سازی شده و دقیق داشته باشید، اما در یک نگاه کلی به قراردادهای کاری مختلف، می‌توان موارد زیر را جزء ارکان ضروری در زمان تنظیم قرارداد کار معین در نظر گرفت که باید در زمان تنظیم قرارداد مذکور مدنظر قرار گیرند:

• نام و آدرس طرفین
• شرایط اجرای کار
• مدت زمان قرارداد
• حقوق و مزایا
• موارد مرتبط با پایان قرارداد
• نحوه حل اختلاف
• امضاء طرفین

امکان دارد شرایط مربوط به قرارداد کار و استخدام، بسته به نحوه توافق کارفرما و کارپذیر مختلف باشد؛ چرا که بر اساس اصل حاکمیت اراده، طرفین می‌توانند هر شرطی که خلاف قوانین نباشد را در متن قرارداد کاری خود درج کنند.

تعهدات کارفرما و کارپذیر در قراردادهای کاری:

به محض اینکه طرفین، قراردادی را منعقد می‌کنند، تعهدات و الزاماتی را مورد پذیرش قرار می‌دهند. در قراردادهای استخدامی نیز، کارفرما و کارپذیر اعم از کارمند و کارگر، وظایفی را بر عهده داردند. در ادامه به برخی از این وظایف و تعهدات اشاره خواهیم کرد:

تعهدات کارفرما در قرارداد استخدامی:

در قانون کار ایران، تعهدات کارفرما در قرارداد کاری به دقت تعیین شده‌است؛ از برخی از تعهدات وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کارفرما متعهد می‌گردد وفق قانون کار، کارمند را نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه کند و کلیه حقوق و مزایای قانونی کارمند (ازجمله حق سنوات و عیدی) را بر مبنای قوانین و مقررات پرداخت نماید؛
•  کارفرما، مطابق آئین‌­نامه رفاهی داخلی شرکت و به منظور ایجاد انگیزه بیشتر برای انجام خدمت موضوع این قرارداد، مزایای رفاهی جانبی در اختیار کارمند قرار خواهد داد؛
• کارفرما متعهد می‌­گردد کلیه وسایل و تجهیزات لازم جهت انجام امور محوله را برای کارمند فراهم نماید.

تعهدات کارمند یا کارگر در قرارداد کار:

در قرارداد کار، تعهدات کارمندان و کارگران نیز به طور جداگانه نوشته می‌شود. همانطور که قبلاً در مقاله‌ی همه چیز درباره قراردادهای استخدامی نیز بررسی کردیم، در ادامه به برخی از تعهدات کارمندان و کارگران در قرارداد استخدامی اشاره می‌کنیم:

• کارمند متعهد به رعایت کلیه مقررات و بخشنامه‌های داخلی شرکت بوده و تحت نظر مدیر مربوطه انجام وظیفه می‌نماید؛
• کارمند می‌بایست ضمن رعایت کلیه ضوابط کارفرما، خدمات موضوع قرارداد را در نهایت دقت، کوشش، امانت و با رعایت موازین حرفه­­‌ای در بهترین سطح کیفیت انجام داده و تمامی مدارک، اسناد و موضوعات مربوط به کارفرما را که به اقتضاء و ضرورت اداری در اختیار او قرار گرفته یا ضمن کار به آنها دسترسی پیدا می‌کند، محرمانه تلقی و از افشاء آنها (حتی پس از خاتمه قرارداد) خودداری نماید.
• کارمند همچنین باید از هرگونه بهره‌برداری از آنها در جهت منافع خویش (حتی در صورت خاتمه این قرارداد) و اشخاص ثالث خودداری نماید. در صورت نقض تعهدات موضوع بند حاضر توسط کارمند، کارفرما استحقاق مطالبه خسارت را خواهد داشت.
• کارمند متعهد است در طول مدت این قرارداد، هیچ نوع قرارداد همکاری دیگری از جمله قرارداد مشاوره (ولو رایگان) با اشخاص ثالث منعقد ننموده و باید تمام توان کاری خود را به منافع و مصالح شرکت معطوف نماید.

و اما جمع‌بندی

به عنوان کارفرما و کارمند در قرارداد کاری که در ایران تنظیم می‌شود، باید توجه داشت که این قرارداد باید شامل تعهدات کارفرما و کارمند باشد. تعهدات کارفرما عبارتند از ارائه حقوق و مزایا در زمان تعیین شده، تامین امنیت شغلی، ارائه شرایط کار مناسب، و تامین بیمه.

تعهدات کارمند نیز عبارتند از پایبندی به شرایط کاری و تعهدات قراردادی، انجام وظایف به موقع و با کیفیت، و حفظ اسرار تجاری؛ در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکند، می‌توانند از طریق مراجع قضایی اقدامات لازم را انجام دهند.

برای پیشگیری از بروز هرگونه مشکل و اختلاف، به شما توصیه می‌کنیم از قراردادهای استخدامی تنظیم شده توسط وکلای پایه یک دادگستری استفاده نمایید.

سحر سفلایی_ کارشناس ارشد حقوق