آشنایی با قرارداد مشارکت خصوصی و نحوه تنظیم آن

احتمالاً شما دانش و تجربه انجام یک کار را دارید مثل سابقه کاری طولانی در نجاری؛ اما پولی برای راه‌اندازی یک واحد نجاری تخصصی در دستتان نیست! حتی ممکن است سرمایه و تجهیزات لازم برای تأسیس یک نجاری بزرگ را از پدرتان به ارث برده باشید. بااین‌حال، خودتان هیچ شناختی از این شغل نداشته و چیزی درباره آن نمی‌دانید.

به نظرتان در حالت دوم، فروختن مغازه و آن همه ابزار واقعاً منطقی است؟ خیر. زیرا فروش نجاری پدر نه‌تنها کار عاقلانه‌ای نیست، بلکه می‌توانید به‌راحتی با پیدا کردن یک نجار ماهر و تنظیم قرارداد مشارکت خصوصی برای راه‌اندازی کارگاه، درآمد بالایی کسب کرده و در سود حاصل از آن توافق نیز سهیم شوید. بااین‌وجود در مثال اول هم این امکان برایتان فراهم است که با استفاده از تخصص و تجربه خودتان، درآمد قابل‌توجهی به دست بیاورید. می‌دانید چه تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران برای کسب درآمد دنبال تخصص شما هستند و حاضرند در ازای تجربه و دانشتان، پول خیلی خوبی به شما بپردازند؟

پس اگر در موقعیت‌‎هایی مشابه هر دو مثال بالا قرار گرفته‌اید و در پی یک راهکار قانونی و مطمئن برای کسب سود هستید، تا انتهای این مطلب از وکیل‌باشی همراه ما بمانید. در ادامه خواهیم گفت که قرارداد مشارکت مدنی خصوصی چطور و چگونه به همه ما کمک می‌کند.

رابطه قرارداد مشارکت خصوصی و عقد شرکت

پیش از اینکه قرارداد مشارکت مدنی خصوصی را تعریف کنیم، باید کمی راجع به عقد شرکت که به عقد شراکت و مشارکت نیز مشهور است، توضیح دهیم. چرا که مشارکت مدنی خصوصی یکی از انواع قراردادهای مشارکت محسوب می‌شود. در واقع، منظور از قرارداد مشارکت، همان عقد شرکت است که در ماده 571 ق.م آمده است.

ماده در مورد عقد شرکت می‌گوید: " شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیئی واحد به نحو اشاعه" بر همین اساس، در مشارکت دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی، سرمایه نقدی یا غیرنقدی خود را برای کسب سود با یکدیگر ادغام کرده و در سود یا زیان ناشی از این قرارداد با هم شریک می‌شوند.

همان‌طور که گفتیم، عقد شرکت چند زیرمجموعه دارد که شامل موارد زیر هستند:

1.   مشارکت مدنی خصوصی

2.   مشارکت در ساخت

3.   مشارکت مدنی با بانک

در نتیجه، هر کجا که نام قرارداد مشارکت مدنی را شنیدید، باید میان هر یک از 3 نوع قرارداد بالا، تفکیک قائل شوید.

تعریف و مفهوم قرارداد مشارکت خصوصی

"قرارداد مشارکت مدنی خصوصی توافقی است که مطابق ماده 571 قانون مدنی بین یک یا چند شخص حقیقی یا حقوقی به منظور همکاری در یک پروژه نظیر تولید کالا یا ارائه خدمات منعقد می‌شود. در اینجا، یکی از طرفین عموماً سرمایه‌گذار است که آورده غیرنقدی خود را به پیشرفت پروژه اختصاص می‌دهد. طرف دیگر قرارداد با داشتن دانش، تخصص و تجربه در حوزه موردنظر، کمک می‌کند که اجرای پروژه یا تولید کالا یا ارائه خدمات با موفقیت و پیروزی صورت پذیرد."

به عبارت دیگر، طبق ماده 571 قانون مدنی در قرارداد مشارکت مدنی خصوصی، هر یک از طرفین، سرمایه‌گذار هستند؛ با این تفاوت که آورده یکی از آن‌ها پول یا تجهیزات است و آورده طرف دیگر، سرمایه‌ای معنوی همچون ایده، دانش و تجربه کاری است. به طرفین قرارداد شریک گفته می‌شود. در این قرارداد، شرکا سرمایه‌های خود را با هم ادغام می‌کنند تا به سود برسند و هر کدام مالک درصد مشخصی از آن می‌شوند.

قرارداد مشارکت خصوصی با سایر قراردادهای مشارکت چه تفاوتی دارد؟

در واقع در قراردادهای مشارکت در ساخت، طرفین مالک و سازنده هستند که با هم شریک می‌شوند تا یک ساختمان جدید را احداث کنند. در قرارداد مشارکت مدنی با بانک نیز، یک طرف قرارداد، بانک است و طرف دیگر شخصی که قصد مشارکت با بانک را دارد.

مثلاً برای ساخت کارخانه، شما و یکی از مؤسسات مالی و اعتباری یا بانک‎ها،  قرارداد تسهیلاتی مشارکت مدنی تنظیم می‎کنید. پس از ساخت کارخانه، ضمن اینکه شما و بانک، به نسبت آورده خود در سود به دست آمده سهیم می‌شوید، به همان نسبت مالک بخشی از کارخانه هم خواهید شد.  

تا اینجا متوجه شدید که تفاوت بارز قرارداد مشارکت مدنی خصوصی با دو نوع دیگر، در نوع سرمایه طرفین است. یه‌عبارت‌دیگر، "سرمایه از من، کار از تو" همان صورت مختصر قرارداد مشارکت خصوصی است.

از قرارداد مشارکت خصوصی در چه مواردی می‌توانیم استفاده کنیم؟

اصولاً هر کجا که قرار است محصولی تولید شود یا خدماتی به سایرین ارائه دهیم، پای قرارداد مشارکت خصوصی به میان می‌آید. در صنایع غذایی، راه‎اندازی مراکز تولیدی، خدماتی، بهداشتی و پزشکی، حمل و نقل، محیط زیست و... می‌توانید برای رسیدن به هدف کاری خود از این فرصت استفاده کنید. در ادامه ضمن معرفی انواع مختلفی از این توافق سودآور، کمی راجع به هرکدامشان توضیح می‌دهیم.

بهتر است بدانید که قرارداد مشارکت در استارت آپ ها نیز می‌تواند تحت عنوان مشارکت مدنی خصوصی منعقد شود.

انواع قرارداد مشارکت خصوصی

گفتیم که این توافق در حوزه‌های کاری و صنایع گوناگون کاربرد دارد. برخی از آن‎ها عبارت‎اند از:

مشارکت در تولید

در مقاله بررسی قرارداد مشارکت در تولید  گفتیم که این قرارداد، زیرمجموعه عقد مشارکت مدنی می‎باشد و ذیل مواد 571 و 10 قانون مدنی منعقد می‌شود. طرفین (شرکا) بر مبنای آورده مادی یا معنوی خویش، علی‌رغم سهیم شدن در سود و زیان حاصل از شراکت در تولید کالا، میزان مشخصی از سهم‌‎الشرکه را به دست می‌آورند.

مشارکت در راه‌اندازی رستوران

درباره این موضوع باید گفت که قرارداد مشارکت در راه‌اندازی رستوران، توافقی کتبی است که اشخاص با امضاء آن، شراکت خود را برای راه‌اندازی و تأسیس رستوران با یکدیگر آغاز می‌کنند. ضمن قرارداد، درمورد چارچوب‌های شراکت، مثل مدت شراکت، نوع سرمایه‌های هر یک از شرکا، سهم هر یک از شرکا در سود و زیان و مواردی از این دست، تعیین و تکلیف می‌کنند و سرمایه‌های (آورده‌های) نقدی و غیرنقدی خود را با هم ادغام می‌کنند.

مشارکت در راه‌اندازی سالن زیبایی

قرارداد مشارکت در سالن زیبایی، توافقی است میان دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی که سرمایه مالی و غیرمالی خود را با هدف تأسیس و راه‌اندازی سالن زیبایی با هم ادغام می‌کنند. لذا، این اشخاص شریک یکدیگر محسوب شده و در سود و زیان حاصل از ‎فعالیت سالن زیبایی نیز شراکت دارند.

مشارکت در فروش

مشارکت در فروش یا افیلیت مارکتینگ به معنی همکاری با کسب‌و‌کارها در جهت بازاریابی و به فروش رساندن کالا یا خدمات آن‌ها است. در این همکاری، شما به عنوان یک واسطه‌گر، مشتری را با خدمات یا محصولات دیگران آشنا می‌کنید و اگر از این طریق خریدی انجام شود، شما به عنوان بازاریاب مبلغی را دریافت می‌کنید. قرارداد مشارکت در فروش به همین منظور منعقد شده و نقش اجتناب ناپذیری در کاهش وقوع اختلاف میان طرفین دارد.

مشارکت در تأسیس کلینیک پزشکی

قرارداد مشارکت در کلینیک پزشکی می‌تواند میان چندین پزشک به‌منظور تاسیس درمانگاه منعقد شود. این امکان نیز وجود دارد که یک فرد سرمایه‌گذار، درمانگاهی را در اختیار پزشک قرار دهد تا کار از جانب پزشک و سرمایه از سوی او تأمین شود. ازاین‎رو، طرفین (شرکا) به نسبت آورده خود، در سود و زیان حاصل از مشارکت، با یکدیگر سهیم می‌شوند

قرارداد مشارکت در تاسیس شرکت

قرارداد مشارکت در تأسیس شرکت، تعهد و توافقی است که میان چند شخص حقیقی یا حقوقی، با هدف ایجاد شرکت یا یک مؤسسه تنظیم می‌شود. دلیل اصلی و اولیه ایجاد شرکت یا مؤسسه، می‎تواند آموزش، ارائه خدمات، فروش و... باشد.

در واقع، در اینجا شرکا تصمیم می‌گیرند سرمایه نقدی و غیرنقدی خود را با هم درآمیزند تا شرکت موردنظرشان متولد شود. بر همین اساس، مقدار سرمایه هر شریک، تعیین‌کننده میزان سهم و سود او خواهد بود.

مفاد و بندهای قرارداد مشارکت خصوصی

در مورد نحوه تنظیم قرارداد مشارکت در سایر مقالات موجود در مجله حقوقی وکیل‌‎باشی، بارها صحبت کرده‎ایم. ازاین‎رو، در اینجا به مهم‌ترین مواد مندرج در متن این قرارداد اشاره می‌کنیم. مفاد این توافق عبارت‌اند از:

ماده 1: طرفین قرارداد

ماده 2: موضوع قرارداد

ماده 3: مدت قرارداد

ماده 4: سرمایه طرفین

ماده 5: سهم هر یک از شرکا

ماده 6: نحوه تقسیم سود و زیان

ماده 7: تعهدات شرکا

ماده 8: فسخ قرارداد و شرایط آن

ماده 9: فورس ماژور

ماده10: حل و فصل اختلافات

ماده11 : نسخه‌‎های قرارداد

چنانچه نیاز به تنظیم هرگونه قرارداد مشارکت مدنی خصوصی نیاز دارید، می‎توانید علاوه بر مشاوره حقوقی آنلاین با وکلای وکیل‌‎باشی، از متن آماده این توافق نیز استفاده کنید.

و اما جمع‎بندی مطلب

قراردادهای مشارکت که بر پایه عقد شرکت تنظیم می‎شوند، کاربردهای فراوانی برای همه ما دارند. در همین راستا، این مطلب را به قرارداد مشارکت خصوصی که یکی از زیرمجموعه‌های عقد شراکت است، اختصاص دادیم.

هرچند که درمورد ابعاد مختلف آن به صورت مفصل توضیحاتی را ارائه کردیم؛ اما فراموش نکنید که پیش از تنظیم هر قرارداد، با وکلای باتجربه یک یا چند جلسه مشاوره حقوقی داشته باشید.

اگر برای گسترش شغل و کسب درآمد بیشتر به فکر استفاده از این قرارداد هستید، بهتر است که جانب احتیاط را رعایت کرده و پس از تماس با مشاوران وکیل‎‌باشی، این موضوع را به وکلای باتجربه ما بسپارید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی