نحوه تنظیم قرارداد کار با اتباع خارجی

موضوع استخدام و تنظیم قرارداد کار با اتباع خارجی، به یکی از مسائل پرچالش سال‎های اخیر تبدیل شده است. متأسفانه به دلیل هزینه بالای استخدام کارگران داخلی، برخی کارفرمایان از اتباع خارجی در کار خود استفاده می کنند، اما باید به این نکته توجه داشت که بدون در نظر گرفتن موارد قانونی، این عمل ممکن است موجب تبعات جدی برای کارفرما شود.

در همین راستا، در این مطلب از وکیل‌باشی قصد داریم درباره نحوه استخدام و بستن قرارداد کار با اتباع بیگانه صحبت کنیم. این موضوع به‌ویژه در رابطه با اتباع عزیز افغانستانی اهمیت بسزایی دارد. پس تا انتها همراه ما باشید.

آیا امکان تنظیم قرارداد کار با اتباع خارجی در ایران وجود دارد؟

باید گفت که تنظیم قرارداد کار میان ایرانیان، ضوابط مختص خود را دارد و از مواد قانون کار تبعیت می‌کند. بر همین اساس باید بدانید که:  

"در مواد 120تا 129 قانون کار، شرایط و مقرراتی برای تنظیم قرارداد کار با اتباع خارجی تعیین شده است. به‌موجب ماده 120 این قانون، تبعه‌های خارجی باید علاوه بر پروانه کار، دارای روادید معتبر نیز باشند تا بتوانند با کارفرمای ایرانی رابطه کاری ایجاد کنند."

2 شرط مهم برای تنظیم قرارداد کار با اتباع خارجی 

همان‌طور که تا این بخش از مقاله متوجه شدید، افراد بیگانه‌ای که تابعیت ایران را ندارند نمی‌توانند در کشور مشغول به کار شوند. این اصل یک استثناء دارد و آن هم به واسطه تصریح قانون‌گذار در ماده 120 قانون کار، این است که فرد بیگانه، از 2 شرط ضروری زیر برخوردار باشد:

1.   روادید ورود با حق کار مشخص

برای اشتغال اتباع بیگانه در ایران، باید ابتدا روادید ورود با حق کار مشخص دریافت شود که این موضوع به مشارکت وزارت کار و وزارت امور خارجه نیاز دارد.

2.   دریافت پروانه کار مطابق قوانین و‌ آیین‌نامه‌های مربوطه

پروانه کار برای اتباع بیگانه نیز توسط وزارت کار صادر خواهد شد. این پروانه به تبعه کشورهای دیگر که موفق به اخذ روادید با حق کار شده‌اند، اجازه می‌دهد که در ایران به صورت قانونی اشتغال داشته باشند و حقوق و مزایای مشخص شده در قانون را دریافت کنند.

برای دریافت پروانه کار، اتباع بیگانه باید به همراه مدارک مورد نیاز خود به وزارت کار مراجعه کرده و برای احراز صلاحیت، کلیه مدارک را به هیئت فنی اشتغال ارائه دهند. پس از تایید هیئت فنی، پروانه کار به اتباع بیگانه صادر خواهد شد و آن‌ها می‌توانند به صورت قانونی در ایران کار کنند.

درمورد نحوه صدور روادید و پروانه کار باید به متن ماده 121 قانون کار اشاره کنیم. مطابق این ماده وزارت کار و امور اجتماعی با رعایت شرایط ذیل در مورد صدور روادید با حق کار مشخص برای اتباع بیگانه موافقت و پروانه کار صادر‌ خواهد کرد:

‌الف – مطابق اطلاعات موجود در وزارت کار و امور اجتماعی در میان اتباع ایرانی آماده به کار افراد داوطلب واجد تحصیلات و تخصص مشابه ‌وجود نداشته باشد.

ب – تبعه بیگانه دارای اطلاعات و تخصص کافی برای اشتغال به کار مورد نظر باشد.

ج – از تخصص تبعه بیگانه برای آموزش و جایگزینی بعدی افراد ایرانی استفاده شود.

بنا بر آنچه گفتیم، قرارداد کار با اتباع خارجی نیز می‌تواند یکی از انواع قرارداد کار باشد به این شرط که فرد بیگانه، شرایط مقرر در قانون کار را داشته باشد.

کدام دسته از اتباع بیگانه مشمول مقررات قانون کار نمی‌شوند؟

بر مبنای تبصره ماده 120 قانون کار، اتباع خارجی زیر مشمول قواعد مربوط به قانون کار نمی‌شوند:

‌الف – اتباع بیگانه‌ای که منحصرا در خدمت ماموریت‌های دیپلماتیک و کنسولی هستند با تایید وزارت امور خارجه.

ب – کارکنان و کارشناسان سازمان ملل متحد و سازمانهای وابسته به آن‌ها با تایید وزارت امور خارجه.

ج – خبرنگاران خبرگزاری‌ها و مطبوعات خارجی به شرط معامله متقابل و تایید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

اگر در مورد روابط میان کارگر و کارفرمای ایرانی پرسشی دارید، توصیه می‌کینم به مطلب همه چیز درباره قراردادهای استخدامی سر بزنید.

چگونه قرارداد کار با اتباع خارجی را تنظیم کنیم؟

قرارداد کار با اتباع خارجی در ایران معمولاً به زبان فارسی نوشته می‌شود و باید شامل مواد و بندهای زیر باشد:

·      مشخصات طرفین: اسامی و شماره شناسنامه یا پاسپورت طرفین باید در قرارداد ذکر شوند.

·      شرایط پذیرش کارگر یا کارپذیر: نحوه کار، نوع کار، دستمزد، مسئولیت‌ها و شرایط کاری مانند ساعت کاری، تعطیلی‌ها و استراحت‌ها باید در قرارداد ذکر شود.

·      مدت قرارداد: شروع و پایان قرارداد کار باید در متن توافق درج شود.

·      حقوق و مزایا: حقوق و مزایا به طور دقیق باید در قرارداد ذکر شوند. این مسئله شامل حقوق پایه، حق بیمه و مزایایی مانند تعطیلات سالانه، پرداخت بلیط هواپیما برای بازگشت به کشور و... می‌شود.

·      تعهدات: مسئولیت‌های طرفین باید در قرارداد مشخص شود، مانند تعهدات حقوقی و مالی و همچنین احترام به قوانین و مقررات کشور.

·      شرایط فسخ قرارداد کار با تبعه خارجی: شرایط پایان قرارداد موضوعاتی مانند شرایط بر هم زدن قرارداد توسط هر یک از طرفین، ترک کارکنان خارجی از کار و شرایط بازپرداخت هزینه‌ها و حقوق معوقه، هستند.

·      مقررات اختصاصی: هرگونه ضوابط خاص یا مشروط در قرارداد باید ذکر شود، مانند محدودیت در کار کردن در رقابت با کارفرما پس از پایان قرارداد.

·      ملاحظات قضایی: قوانین و مقررات قضایی کشور و اختیارات هر یک از طرفین به موجب قوانین آمره ایران

در اینجا باید خاطرنشان کنیم که فسخ قرارداد کار توسط کارفرما نیز باید طبق اصول و قواعد مقرر در قانون باشد و کارفرما نمی‌تواند برخلاف قانون، نسبت به فسخ قرارداد اقدام کند. خوشبختانه در صورت وقوع این اتفاق، کارگر حق شکایت از کارفرما را دارد.

مجازات استفاده غیرقانونی از کارگران خارجی توسط کارفرمای ایرانی

بسیاری از کارفرماهای داخل کشور هنوز هم نسبت به این موضوع آگاه نیستند که در صورت استفاده غیرقانونی از کارگران خارجی، مجرم شناخته شده و حتی مجازات حبس نیز در انتظارشان خواهد بود.

منظور از به کارگیری غیرقانونی اتباع سایر کشورها این است که کارفرما افراد خارجی فاقد روادید و پروانه کار را در کارگاه، شرکت یا مجموعه خود به کار بگمارد. حال اگر کارفرما چنین کاری را انجام دهد، به 2 صورت زیر با او برخورد خواهد شد:

1.    بند ج ماده ۱۱ قانون تنظیم بخشی از درآمدهای دولت

این بند در این رابطه مقرر کرده است:

"هر کارفرمایی که به صورت غیرمجاز از نیروی کار خارجی استفاده کند یا فرد مزبور را در مشاغلی به جز شغل تعیین شده در پروانه کار، به کار بگیرد، به ۵ برابر حداقل دستمزد برای هر روز اشتغال جریمه می شود."

 این بند به منظور جلوگیری از استفاده غیرقانونی از نیروی کار خارجی و تشویق کارفرمای ایرانی به استفاده قانونی از نیروی کار خارجی، تعبیه شده است. بنابراین، کارفرمایی که نیروی کار خارجی را به صورت قانونی استخدام کرده بايد دستمزد معادل با حداقل دستمزد کارگران ایرانی را به او نیز پرداخت کند.

2.   ماده 18 قانون کار

 ماده 18 تصریح کرده است که کارفرما در صورت وجود شرایط زیر، مجرم شناخته شده و به مجازات حبس از 91 تا 180 روز محکوم خواهد شد:

        i.          استخدام اتباع بیگانه‌ای که پروانه کار ندارند.

     ii.          استفاده از اتباع خارجی که مدت اعتبار پروانه کاری آن‌ها تمام شده است.

   iii.          به کار گرفتن اتباع خارجی در شغلی غیر از آنچه در پروانه کار آن‌ها درج شده است.

   iv.          کارفرما موظف است در صورت پایان یافتن رابطه استخدامی با کارگر تبعه خارجی، مراتب را سریعاً به وزارت کار و امور اجتماعی اطلاع دهد؛ در غیر این صورت نیز مشمول مقررات ماده 18 قانون کار شده و مجرم محسوب می‌شود.

تبعه بیگانه که رابطه استخدامی‌اش با کارفرما قطع شده است، باید در مدت 16 روز پس از قطع رابطه کاری، پروانه کار خود را به وزارت کار و امور اجتماعی ارائه کند. در صورتی که تبعه بیگانه این مسئله را رعایت نکند، ممکن است موجب شود که وزارت کار و امور اجتماعی اقدام به تعقیب و تحقیق در این زمینه نماید.

در عین حال، کارفرمای تبعه بیگانه نیز باید در مدت 15 روز پس از قطع رابطه کاری، این موضوع را به وزارت کار و امور اجتماعی اعلام کند. این اقدام به منظور اطلاع رسانی به مقامات ذی‌صلاح درباره قطع رابطه استخدامی تبعه بیگانه صورت می‌گیرد.

مرجع رسیدگی به اختلافات کارگران اتباع بیگانه

باتوجه‌به مواد مختلف قانون کار، می‎توان این‌طور استنباط کرد که مرجع رسیدگی به اختلافات کارگران اتباع بیگانه و ایرانی یکسان است که اداره کار به صورت تخصصی به آن رسیدگی می‌کند.

تیم حقوقی وکیل‎‌باشی با توجه به تخصص و تجربه خود، انواع فرم قرارداد استخدام را به صورت حرفه ای و با دقت بالا تدوین کرده است و شما می‌توانید به راحتی با دانلود قرارداد مورد نظر خود، چه به عنوان کارفرما و چه به عنوان کارپذیر، از آن استفاده نمایید.

و اما جمع‌بندی مطلب

طی این مطلب توضیح دادیم که در قرارداد کار با اتباع بیگانه، باید به مواردی مانند مجوز کار، محل اقامت، شرایط کاری، حقوق و دستمزد توجه داشت. همچنین موارد قانونی دیگر مانند محدودیت های زمانی و شرایط اخراج فرد تبعه نیز باید در متن توافق لحاظ شود.

در کل، قرارداد کار با اتباع بیگانه باید به گونه ای تدوین شود که حقوق و منافع هر دو طرف، یعنی کارفرما و کارپذیر، حفظ شود. همچنین، به عنوان کارفرما ضروری است که در تدوین قرارداد کار با اتباع بیگانه، به موارد قانونی و مهم مانند وضعیت اقامت تبعه، مجوز کار و پرونده‌های قانونی او توجه داشته باشید.

چنانچه در رابطه با این موضوع به مشاوره حقوقی آنلاین یا هر نوع خدمات حقوقی دیگر نیاز دارید، با مشاوران تیم وکیل‌باشی در تماس باشید. مشاوران و وکلای تیم، همواره در کنار شما هستند.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی