قرارداد سبدگردانی چیست و چه نکاتی دارد؟

برای کسب سود از بورس و فرابورس، به‌طورکلی 2 روش پیش روی شما است. در روش اول، این خود شما هستید که با سرمایه‌تان سهام، ارز دیجیتال یا اوراق بهادار را خریده و شخصاً با سرمایه خودتان کار می‌کنید. در واقع، افرادی که دانش تحلیل بازارهای مالی را دارند، سرمایه خود را به دیگران نمی‌سپارند. در مقابل، عده زیادی از اشخاص به دلیل آشنا نبودن با روش‌های معامله در بازار‌های مالی، از اشخاصی به نام سبدگردان کمک می‌گیرند.

سبدگردان‌ها که در قالب یک شرکت معتبر و دارای مجوز فعالیت می‌کنند، توسط انعقاد قرارداد سبدگردانی و در قبال دریافت حق‌الزحمه، با سرمایه‌های افراد کار می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، سبدگردان چند ارز یا چند نوع اوراق بهادار را با هم ترکیب کرده و در سبد خرید اشخاص قرار می‌دهد؛ سپس با بررسی و تحلیل وضعیت بازار، اقدام به خریدوفروش اقلام داخل سبد نموده و به‌این‌ترتیب، منافع مشتری را تأمین می‌کند.

حال برای شناخت ابعاد حقوقی قرارداد سبدگردانی و نحوه تنظیم آن کافی است تا انتهای این مطلب از وکیل‌باشی همراه شوید.

سبدگردان کیست و کار خود را چگونه انجام می‌دهد؟

در بازارهای بورس و فرابورس، سبدگردان یا Portfolio Manager شخصی حقوقی است که مسئولیت مدیریت و اداره سبد یا پرتفوی سرمایه‌گذاری را بر عهده دارد. وظیفه اصلی سبدگردان، انتخاب، ترکیب، خریدوفروش انواع مختلف اوراق بهادار است. بااین‌وجود، این شخص، تمام مسئولیت خود را در راستای اهداف سرمایه‌گذار انجام می‌دهد.

عمده‌ترین وظایف سبدگردان عبارت است از:

·       انتخاب صحیح سهام، ارز یا هر نوع سرمایه دیگر: انتخاب انواع مختلفی از اوراق بهادار، اوراق مشارکت، ارز و... که به ترکیب مناسبی از ریسک و بازدهی منجر شود.

·       ترکیب سبد: تعیین نسبت‌ها و وزن‌های مختلف سهم‌های سرمایه‌گذار در سبد به‌منظور دستیابی به تنوع مناسب و کاهش ریسک.

·       مدیریت ریسک: پیگیری نوسانات بازار، اطلاعات اقتصادی و رویدادهای ممکن که بر سبد سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارند.

·       خریدوفروش: تصمیم‌گیری درباره زمان خرید سهام موجود در سبد به‌منظور بهره‌وری بیشتر.

·       ارزیابی عملکرد: تحلیل دقیق سبد سرمایه‌گذاری و مقایسه آن با شاخص‌ها یا اهداف مشخص.

·       ارتباط با سرمایه‌گذار: ارائه اطلاعات مرتبط با عملکرد سبد سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذار و برقراری ارتباط مداوم با او.

به طور خلاصه، سبدگردان به‌عنوان مسئول اصلی مدیریت پرتفوی سرمایه‌گذاری، نقش مهمی در ایجاد تنوع و کاهش ریسک در سرمایه‌گذاری‌ها دارد. البته، سبدگردانی (Porfolio Management) نیازمند برخورداری از دانش بالا در زمینه تحلیل و بررسی بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری است.

خطرات سبدگردانی

در فرایند سبدگردانی خطراتی وجود دارد که برای تصمیم‌گیری آگاهانه بهتر است از آنها اطلاع داشته باشید. این خطرات شامل موارد زیر می‌باشد:

1. خطر بازار 

 ارزش دارایی‌ها، امکان دارد به دلیل نوسانات بازار کاهش یابد که این امر بر اساس تغییرات قیمت‌ها در بازار‌های جهانی، تأثیر می‌پذیرد.

2. خطر مدیریتی

یکی از مشکلات در زمینه مدیریتی، همکاری با یک سبدگردان نامناسب و غیرحرفه‌ای است. اگر شما سبدگردان نامناسبی را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده باشید با مدیریت غلط سبد سهام، وی سرمایه شما را به شکل باورنکردنی از بین می‌برد.

3. خطر قیمت گذاری 

از دشوارترین کارها قیمت‌گذاری بر روی دارایی‌های کمتر معاملاتی است، این مسئله مهمی است زیرا بر تخمین ارزش کل سبد اثر می‌گذارد.

4. خطر ارزی  

 خطر ارزی گاهی به عنوان خطر نوسان نرخ تبادل ارز نیز شناخته می‌شود، زمانی بروز می‌کند که ارزش سرمایه‌گذاری‌ها به دلیل تغییرات در نرخ تبادل ارزهای خارجی دچار تغییر می‌شود. این موضوع به‌ویژه در مورد سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی اهمیت دارد.

برای پیشگیری از این خطرات بهتر است؛ تحلیل‌های دقیق و تنوع‌بخشی را برای سبد سرمایه اعمال کنیم. همچنین، سرمایه‌گذاری باید همیشه متناسب با تحمل خطر و اهداف مالی فرد باشد.

قرارداد سبدگردانی به چه معنا است؟

حال که با نحوه کار یک سبدگردان آشنا شدید، نوبت این است که تعریفی گویا و ساده از قرارداد سبدگردانی داشته باشیم.

"قرارداد سبدگردانی، موافقت‌نامه‌ای در عرصه بورس و فرابورس است که میان شخص سبدگردان و (مشتری) سرمایه‌گذار منعقد می‌شود. تبصره 4 ماده 1 دستورالعمل تأسيس و فعاليت سبدگردان مصوب سال 1389 دراین‌رابطه می‌گوید: سبدگرداني، تصميم به خرید، فروش یا نگهداري اوراق بهادار به نام سرمایه‌گذار معين توسط سبدگردان در قالب قراردادي مشخص، به‌منظور كسب انتفاع براي سرمایه‌گذار است."

به‌این‌ترتیب باید گفت که مزیت اصلی قراردادهای سبدگردانی در تنوع و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری است. چرا که با ترکیب انواع مختلف اوراق بهادار در یک سبد، فرد مشتری می‌تواند خطرات مرتبط با تحلیل اشتباه در سرمایه‌گذاری را کاهش داده و سود بیشتری از سرمایه خود به دست آورد. البته، این سودآوری منوط به تنظیم یک قرارداد جامع و استاندارد است که وکلای تیم وکیل‌باشی، آن را تدوین نموده‌اند. برای دریافت قرارداد سبدگردانی وکیل‌باشی کافی است روی تصویر بزنید:

ارکان قرارداد سبدگردانی شامل چه مواردی است؟

ارکان قرارداد سبدگردانی شامل موارد اساسی و اصلی است که برای اجرای این نوع توافق ضرورت دارند بر اساس ماده 8 دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان، قرارداد سبدگردانی الزاماً باید دارای مواد زیر باشد:

مشخصات طرفین

طرفین این قرارداد شامل مشتری و سبدگردان هستند. بهتر است بدانید که سبدگردان، بدون اخذ مجوزهای لازم، مجوزی برای فعالیت در این حیطه ندارد.

مدت قرارداد

مدت اعتبار قرارداد، تاریخ تنظیم و تاریخ خاتمه آن باید در متن توافق درج شوند.

نوع خدمات قابل‌ارائه به مشتری

خدماتي كه سبدگردان به مشتري ارائه می‌دهد و همین‌طور نحوه ارائه این خدمات نیز اهمیت فراوانی دارند.

تعهدات سبدگردان

از دیگر مواد اصلی قرارداد سبدگردانی، درج مسئولیت‌های سبدگردان در مقابل مشتری و ارائه ضمانت اجرایی مناسب به او است.

حق‌الزحمه سبدگردان

مشتری در ازای خدماتی که از سبدگردان دریافت می‌کند، باید مبلغی را به‌عنوان حق‌الزحمه و کارمزد به او پرداخت کند.

هزینه‌های ناشی از قرارداد

بند هفتم ماده 8 دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان در اینجا می‌گوید که: هزینه‌های قابل‌پرداخت از محل دارایی مشتری که نزد سبدگردان قرار دارد نیز باید مشخص شوند.

نحوه گزارش‌دهی سبدگردان به مشتری

فرایند ارائه گزارش‌های مالی به مشتری از جانب سبدگردان آن قدر مهم است که حتماً باید چگونگی آن را در قرارداد بنویسید.

تعیین امین

امین، فردی است که از سوی سبدگردان به سازمان بورس معرفی می‌شود. در این قرارداد، سبدگردان موظف است یک نسخه از قرارداد را برای امین ارسال کرده و در این باره توضیحات کاملی به او بدهد.

عدم افشای اطلاعات محرمانه

سبدگردان موظف است نسبت به نگهداری از اسرار مالی مشتری اقدامات لازم را به عمل‌آورده و از افشای آن خودداری کند.

موارد فسخ قرارداد سبدگردان هدف

اینکه تحت چه شرایطی برای طرفین حق فسخ قرارداد ایجاد می‌شود و این حق یک‌جانبه چگونه قابل‌اعمال خواهد بود، از دیگر مواد کلیدی قرارداد سبدگردانی است.

نحوه حل اختلافات طرفین

اختلافات میان مشتری و سبدگردان، از طریق هیئت داوری کانون‌های مذکور در ماده 36 قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384 حل‌وفصل می‌شود.

در نهایت، باید قرارداد خود را در 2 نسخه تنظیم نموده و هر نسخه نزد یکی از طرفین باشد. این موضوع را از یاد نبرید که نوشتن هر یک از بندها و مواد بالا، پیچیدگی‌های فراوانی دارد. به همین خاطر بایستی از دانش و تخصص وکلای متبحر در زمینه بورس بهره ببرید و بدون مشاوره حقوقی آنلاین نسبت به امضای این گونه قراردادهای حساس اقدام نکنید.

نکات مهم در قرارداد سبدگردان

قرارداد سبدگردانی به‌عنوان یک موافقت‌نامه مهم در حوزه مالی، باید حاوی جزئیات دقیق و کاملی باشد تا همه طرفین (سبدگردان و سرمایه‌گذاران) از شرایط و تعهدات خود آگاهی داشته باشند. در ادامه، نکات مهمی که در قرارداد سبدگردانی باید مورد توجه قرار گیرند را آورده‌ایم:

•  بر اساس تصریح مقنن در بند 19 ماده 8 دستورالعمل تأسيس و فعاليت سبدگردان، رابطه میان سبدگردان و سرمایه‌گذار، رابطه وکیل و موکل است.

• هر شخص حقوقی برای ثبت خود به‌عنوان سبدگردان، باید تقاضای ثبت خود را به سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه دهد. چنانچه یک شرکت بدون اخذ مجوزهای لازم اقدام به سبدگردانی نماید، مطابق ماده 52 قانون بازار اوراق بهادار، تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.

• بر اساس تصریح قانون‌گذار در ماده ۳۶ بازار اوراق بهادار، کلیه اختلافات میان سبدگردان و سرمایه‌گذار که ناشی از فعالیت حرفه‌ای آنان باشد، ابتدا از طریق سازش پیگیری می‌شود. چنانچه میان طرفین سازش حاصل نشود، منازعات موجود در کانون‌ها و توسط هیئت داوران رسیدگی می‌شود.

• هیئت داوران نیز از 3 عضو تشکیل می‌شود که یک عضو آن توسط رئیس قوه قضاییه و از میان قضات باسابقه انتخاب می‌شود. 2 عضو دیگر هیئت از میان افراد صاحب‌نظر در زمینه امور مالی و بورس برگزیده خواهند شد.+

و اما جمع‌بندی مطلب

در این مطلب از وکیل‌باشی به قرارداد سبدگردانی پرداختیم و توضیح دادیم که سبدگردان چه شخصی است. با استناد به قانون بازار اوراق بهادار و دستورالعمل تأسيس و فعاليت سبدگردان، سبدگردان شخصی حقیقی است که با اخذ مجوزهای لازم می‌تواند در بازارهای مالی فعالیت کند.

در واقع سرمایه‌گذار، سرمایه خود را به سبدگردان می‌دهد تا او با استفاده از روش ها و استراتژی‌های برتر بازار، موجب سودآوری مشتری شود. حال چنانچه در این رابطه سؤال یا ابهامی دارید آن را در قسمت نظرات بنویسید. مشاوران تیم وکیل باشی همواره پاسخگوی شما عزیزان هستند.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی