بررسی قرارداد مشارکت در تولید و نکات کلیدی آن

تولید دارو، مواد غذایی، پوشاک، نرم‌افزار، صنایع دستی و به‌طورکلی، تولید هر نوع محصول یا کالا نیازمند برخورداری از سرمایه مادی فراوان، تخصص، تجهیزات و منابع انسانی است. هر یک از این عوامل نیز در موفقیت یا شکست کسب‌وکار تأثیر بسزایی دارند.

 بااین‌حال، به ندرت پیش می‌آید که یک نفر تمام این موارد را به صورت یکجا در اختیار داشته باشد. در غالب موارد، تولیدکنندگان برای شروع یا گسترش کسب‌وکارشان چاره‌ای به جز انعقاد قرارداد مشارکت در تولید ندارند. زیرا وضعیت نامطلوب اقتصاد کشور و نوسانات دائمی بازار، این امکان را به افراد نمی‌دهد که به تنهایی ایده‌ها و طرح‌های تولیدی‌شان را اجرایی کنند. ازاین‌رو، استفاده از این قرارداد رواج زیادی یافته است. قراردادی که طی آن افراد برای تولید یک محصول با هم شراکت می‌کنند و قواعد حقوقی خاص خود را دارد.

چنانچه قرارداد مشارکت در تولید، به‌درستی و با دقت بالا تنظیم شود؛ می‌تواند سودآوری خوبی برای افراد داشته باشد. درغیراین‌صورت، علاوه بر از دست دادن سرمایه نقدی و غیرنقدی طرفین، موجب ایجاد اختلافات عمیق میان آنان خواهد شد. در همین راستا، وکیل‌باشی در این مطلب قصد بررسی قرارداد شراکت در تولید محصول و کالا را دارد تا بتوانید از این طریق، مزایا و مفاد مهم و همچنین نحوه تنظیم این توافق را بهتر بشناسید.

قرارداد مشارکت در تولید چه کاربردی دارد؟

تصور کنید که برای تولید پوشاک محلی، به چندین میلیون پول نیاز دارید. در واقع طرح لباس‌ها و حتی چند نمونه اولیه را خودتان تولید کرده‌اید؛ اما پس از کلی دوندگی برای گرفتن وام از بانک، هنوز هم به نتیجه نرسیده‌اید. در اینجا دو راهکار وجود دارد: یا یک سرمایه‌گذار برای تولید پوشاک پیدا کنید یا اینکه کلاً بی‌خیال ایده و تلاش‌هایتان شوید!

همین مثال را در قالب یک مقیاس بزرگتر ببرید. مالک زمینی را تصور کنید که قصد دارد در زمینش کارخانه تولید پارچه احداث کند؛ اما پولی برای ساخت بنای کارخانه و تجربه‎ای جهت مدیریت کارخانه ندارد. این امکان وجود دارد که صاحب زمین به خاطر نداشتن سرمایه و تخصص، برای همیشه از این ایده سودآور صرف‌نظر کند. این درحالی است که او می‌تواند با یک سرمایه‌گذار شراکت کند؛ یعنی زمین از او، ساختن کارخانه از طرف مقابل. حال این دو نفر می‌توانند برای انجام امور مدیریتی و اجرایی کارخانه، از یک یا چند متخصص بخواهند که برای اداره امور کارخانه با آن‌ها شراکت کنند.

بر همین اساس، شما هم می‌توانید برای شروع کار تولیدی خود از وجود افراد متخصص و سرمایه‌گذار بهره‌مند شده و آن‎ها را در سود حاصل از تولید شریک کنید. با این روش، دیگر نگران تأمین تجهیزات، نیروی کار و امثال آن نخواهید بود.

بهتر است بدانید که قرارداد مشارکت در تولید یکی از انواع قرارداد مشارکت محسوب می‌شود که این روزها میان صاحبان کسب‌وکارهای مختلف رواج فراوانی یافته است.

قرارداد مشارکت در تولید چیست؟

"قرارداد مشارکت در تولید زیرمجموعه عقد مشارکت مدنی می‎باشد و ذیل مواد 571 و 10 قانون مدنی منعقد می‌شود. طرفین (شرکا) بر مبنای آورده مادی یا معنوی خویش، علی‌رغم سهیم شدن در سود و زیان حاصل از شراکت در تولید کالا، میزان مشخصی از سهم‎الشرکه را به دست می‌آورند."

در اینجا سرمایه یا آورده هر یک از طرفین قرارداد، الزاماً نقدی و مالی نیست. مثلاً شما ایده تولید یک کفش طبی را دارید. همین ایده و تخصص شما است که به عنوان آورده‌ معنوی یا غیر نقدی قرارداد در نظر گرفته می‌شود. البته این موضوع تحت عنوان قرارداد مشارکت سرمایه گذاری در تولید نیز مطرح می‌شود که می‌توانید با مراجعه همان مطلب، اطلاعاتی خوبی به دست آورید.

لازم است بدانید که بسیاری از افرادی که جهت تولید با یکدیگر شریک شدند، اما فرم قرارداد مشارکت در تولید را میان خود منعقد نکردند، در اثنای همکاری به دلیل حساسیت موضوع، به اختلافات بسیاری برخورد کردند و همین موضوع سبب ورود ضرر و آسیب‌های جبران‌ناپذیر به آن‌ها شده است؛ بنابراین ما در کنار شما عزیزان هستیم تا با خیالی آسوده با طرف مقابل خود، قراردادی امن و مطمئن منعقد کرده و روابط کاری خود را در بستری حرفه ای پیش ببرید.

نحوه تنظیم قرارداد مشارکت در تولید چگونه است؟

نحوه تنظیم قرارداد مشارکت باتوجه به نوع آن، تا حدودی متفاوت از سایر قراردادها است. به عنوان مثال، مشارکت در تولید مواد غذایی میان دو یا چند سرمایه‌گذار منعقد می‌شود که سرمایه هرکدامشان نقدی یا غیرنقدی است. در مقابل، مثلاً در قرارداد مشارکت در ساخت ویلا، این سازنده و مالک هستند که اقدام به نوشتن توافق نامه می‌کنند.

به‌صورت‌کلی، برای نوشتن قرارداد مزبور یا سرمایه گذاری در تولید موارد زیر را حتماً در متن قرارداد درج کنید:

عنوان قرارداد

به یاد داشته باشید که عنوان هر قرارداد از ماهیت آن خبر می‌دهد و چنانچه در نوشتن نام قرارداد اشتباهی صورت بگیرد، آثار حقوقی متعددی در پی خواهد داشت. ازاین‌رو، باید نام یا عنوان قرارداد را طوری بنویسید که دقیقاً بر محتوای توافقات طرفین دلالت داشته باشد.

پس عنوانی که در اینجا برای قراردادتان می‌نویسید، باید شامل نام محصول تولید شده هم باشد. مثل: قرارداد مشارکت در تولید کفش طبی، قرارداد مشارکت در تولید خوراک دام و طیور و…

 طرفین قرارداد 

همانطور که پیش از این گفتیم طرفین قرارداد مشارکت در تولید سرمایه‌گذارانی هستند که با یکدیگر شراکت داشته و قصد تولید محصول یا کالایی مشخص را دارند. ازاین‌رو مشخصات هر یک از شرکا باید به صورت کامل و پس از عنوان قرارداد ذکر شود.

موضوع قرارداد 

 برای نوشتن موضوع این قرارداد کافی است که به شراکت و سرمایه گذاری طرفین جهت تولید محصولی معین همچون کفش دارو پوشاک و غیره اشاره کنید. به شما توصیه می‌کنیم قبل از انجام هرگونه اقدامی پیرامون تنظیم توافق مورد نظر خود، از خدمات مشاوره حقوقی وکلای متخصص بهره‌مند شوید.

 آورده یا سرمایه طرفین

 همانطور که می‌دانید در قرارداد مشارکت در تولید دو یا چند شخص حقیقی و حقوقی سرمایه مادی یا غیرمادی خود را به تولید یک کالا اختصاص می‌دهند. در اینجا باید مقدار سرمایه و همین طور میزان آورده هر یک از شرکا در قرارداد درج شود. تفاوتی ندارد که یکی از شرکا تخصص و دانش خود را به عنوان سرمایه در اختیار سایرین قرار دهد یا اینکه سرمایه‌اش پول نقد، زمین، تجهیزات و امثال آن باشد در هر صورت نوشتن میزان آورده تمام شرکا در قرارداد الزامی است. چرا که سهم الشرکه هر یک از آن‎ها بر اساس میزان سرمایه‌شان تعیین می‌شود.

 تعهدات طرفین

 در این بند وظایف و مسئولیت‌های شرکا مشخص می‌شود. شما می‌توانید جهت الزام سایر شرکا نسبت به انجام تعهداتشان در این قسمت حق فسخ را در نظر بگیرید مثلاً چنانچه یکی از سرمایه‌گذاران در مهلت مقرر تجهیزات کارگاه را تهیه نکند سایر شرکا حق فسخ معامله را خواهند داشت. تعهدات شرکا در قرارداد مشارکت در تولید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

۱- تعیین مسئولیت هر شریک در تولید محصول مشترک؛

۲- تعیین حقوق و مزایای هر شریک در فروش و توزیع کالا؛

۳- تعیین میزان سهام هرکدام از شرکا در سود و زیان حاصل از فروش؛

۴- تعیین زمان‌بندی تولید و تحویل محصول؛

5- تعیین شرایط و قوانین مربوط به انتقال فناوری و دانش فنی بین شرکت‌ها.

این تعهدات باید در متن قرارداد شراکت در تولید کالا، به صورت دقیق و کامل تعریف شوند تا ابهاماتی نبوده و تمامی شرکت‌ها به آن پایبند باشند.

 تعیین مرجع حل اختلاف 

اگر طرفین قرارداد مشارکت در تولید در همان زمان انعقاد قرارداد راجع به شرط داوری و تعیین داور به توافق برسند بسیاری از منازعات و اختلافات آینده آنان به سرعت حل و فصل خواهد شد. چنانچه شرط داوری در قرارداد درج نشود مرجع صالح برای رسیدگی به اختلافات طرفین شورای حل اختلاف یا سایر مراجع قضایی خواهد بود

در انتها باید این نکته را خاطرنشان کنیم که قرارداد نویسی، امری حرفه‌ای و کاملاً تخصصی محسوب می‌شود. اهمیت این موضوع در قراردادهای پیچیده‎ای همچون قرارداد مشارکت در تولید دو صد چندان خواهد شد؛ چرا که به عنوان مثال، بارها پیش آمده بسیاری از افراد به دلیل عدم آشنایی کافی با موضوعات حقوقی، عنوان قرارداد خود را اشتباه نوشته‌اند وهمین اشتباه، سبب ایجاد دردسر های فراوان برای آن‎ها شده است 

بنابراین ضروری است که جهت تنظیم و بررسی قرارداد مشارکت در فروش، قرارداد مشارکت در تولید، قرارداد مشارکت در ساخت و سایر قراردادهای مشارکت مدنی حتماً از تجربیات و دانش وکلای دادگستری استفاده کنید.

 و اما جمع‎بندی مطلب

مشارکت در تولید به دلایلی که در متن نیز اشاره کردیم به یکی از شایع‌ترین و پرکاربردترین قراردادهای حوزه کسب و کار تبدیل شده است است چراکه افراد مختلف با تجمیع آورده های نقدی و غیر نقدی خود می‎‌توانند رؤیای تولید محصول را به واقعیت تبدیل کرده و از این راه، درآمد و حتی سود بالایی نیز به دست آورند. 

 افرادی که خود به تنهایی سرمایه و تخصص کافی برای تولید انواع محصولات را ندارند و قرارداد مشارکت در تولید با آن‎ها کمک می‎‌کند تا سود مناسبی را کسب کنند. در این میان اگر شما هم قصد سرمایه‌گذاری و تنظیم چنین قراردادی را دارید، به شما توصیه می‌کنیم با ثبت درخواست قرارداد سفارشی، تنظیم قرارداد مورد نظر خود را به وکلای متخصص وکیل‌باشی بسپارید تا با خاطری آسوده با طرف مقابل خود همکاری جدید آغاز نمایید.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی