چگونه یک قرارداد لام سام (lump sum) استاندارد بنویسیم؟

در میان قراردادهای پیمانکاری، یکی از جالب‌ترین توافقات موجود، قرارداد لام سام (Lump Sum Contract) است. این توافق از این جهت برای پیمانکاران و کارفرماها اهمیت دارد که مبلغ قرارداد، همان ابتدای امر مشخص می‌شود. به‌این‌ترتیب، پیمانکار با تخمین حدودی هزینه‌های پروژه، مبلغی را به کارفرما اعلام می‌کند و بر همین اساس قرارداد لام سام شکل می‌گیرد.

در ادامه خواهیم گفت که این توافق چگونه نوشته می‌شود؛ پس برای آشنایی بیشتر با لام سام یا قرارداد قیمت ثابت همچنان همراه وکیل‌باشی بمانید.

قرارداد لام سام (lump sum) چیست و برای چه پروژه‌هایی کاربرد دارد؟

همانطور که در مقاله نحوه تنظیم متن قراردادهای پیمانکاری ساختمان گفتیم، قراردادهای پیمانکاری ساختمانی و عمرانی انواع مختلفی دارند که لام سام (lump sum) یکی از آن‌ها است. بایستی پیش از توضیح لام سام که در عرف به‌اشتباه به آن «لامپ سام» نیز گفته می‌شود، یک بار دیگر پیمانکاری را تعریف کنیم.

قرارداد پیمانکاری ساختمانی نیز، عنوان توافقی است که میان کارفرما {employer} و پیمانکار {contractor} منعقد شده و مطابق آن پیمانکار متعهد و ملزم به تکمیل ساختمان با شرایط و ضوابط مندرج در قرارداد می‌باشد.

در پاسخ به این سوال که قرارداد لام سام چیست؟ باید گفت: "در قرارداد لام سام پیمانکار، مبلغ ثابت و مشخصی را برای انجام کار یا ارائه خدمات مشخص می‌کند، بدون اینکه هزینه‌های نهایی ساخت‌وساز را در نظر بگیرد. به‌عبارت‌دیگر، در لام سام یا همان قرارداد قیمت ثابت، مبلغ مشخص شده برای پروژه موردنظر بر اساس تخمین‌ها، تجربیات گذشته و مذاکرات میان طرفین تعیین می‌شود."

نکته مهم در این قرارداد این است که پس از انجام کار یا ارائه خدمات، احتمالاً هزینه‌های واقعی کمتر یا بیشتر از آن مبلغ ثابت خواهد بود؛ بنابراین اگر هزینه نهایی پروژه کمتر از مبلغ مشخص شده باشد، پیمانکار سود زیادی کسب می‌کند و اگر هزینه‌ها بیشتر از مبلغ مشخص شده باشند، پیمانکار باید اختلاف را پوشش دهد و در اینجا او است که متضرر می‌شود.

به همین دلیل توصیه می‌کنیم که حتماً از یک قرارداد سفارشی برای این کار استفاده کنید. در همین راستا، وکلای تیم وکیل‌باشی، با در نظر گرفتن نکات فنی و قوانین مربوط به پیمانکاری، به تنظیم قرارداد اختصاصی و مطابق نیاز شما مبادرت کرده اند.

قرارداد لام سام چه مزایا و معایبی دارد؟

از جمله ویژگی‌های مثبت قراردادهای قیمت ثابت، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.   به دلیل ثبات بودن قیمت قرارداد، این شکل از پیمانکاری باعث ایجاد پایداری در برنامه ریزی مالی برای کارفرما و پیمانکار خواهد شد.

2.   از آنجایی که پیمانکار باید همه هزینه‌ها و ریسک‌های اجرایی را مدیریت کند، ریسک قرارداد نیز کاهش می‌یابد.

3.   برای کارفرما، این گونه توافقات مطلوب‌تر است چرا که از ابتدای قرارداد مبلغ نهایی را می‌داند.

با این حال، این نوع قرارداد محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خودش را دارد؛ مثلاً انعطاف کمتری نسبت به سایر انواع پیمانکاری ساختمانی دارد، پیمانکار در مواجهه با نوسانات بازار دچار ضررهای مالی فراوان می‌شود و حتی ممکن است کیفیت پروژه را فدای اتمام آن کند.در نتیجه، برای تحویل پروژه در موعد مشخص شده و متضرر نشدن، از کیفیت تجهیزات و مصالح بکاهد.

نحوه تنظیم قرارداد لام سام (قرارداد قیمت ثابت)

قراردادهای پیمانکاری با قیمت ثابت از مواد و بندهای مختلفی تشکیل می‌شوند؛ اما باتوجه‌به نوع پروژه، حوزه کاری و شرایط خصوصی پیمان، هیچ گاه دو قرارداد لام سام صددرصد شبیه همدیگر نخواهند بود. با این وجود، موارد زیر برخی از مواد و بندهای معمول در قراردادهای لام سام هستند:

مشخصات طرفین قرارداد

این بند اطلاعات کلی در مورد مشتری و پیمانکار را ارائه می‌دهد.

تعاریف اصطلاحات

این بخش شامل تعریف اصطلاحات کلیدی در قرارداد است تا به تفسیر بهتر متن قرارداد کمک کند.

موضوع قرارداد lump sum

این بخش شامل توضیح دقیقی از پروژه عمرانی یا ساختمانی است که پیمانکار باید ارائه دهد.

مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن

میزان پولی که کارفرما جهت انجام پروژه به پیمانکار باید پرداخت کند و همین‌طور نحوه پرداخت آن باید در این قسمت نوشته شود.

مدت قرارداد لام سام

تاریخ‌های مهم مانند شروع و پایان پروژه و مهلت‌هایی که برای انجام آن در نظر گرفته می‌شود نیز از مهم‌ترین مواد قراردادهای پیمانکاری با قیمت ثبات هستند.

تغییرات و تعدیلات

این بخش به تغییراتی که ممکن است در طول اجرا به وجود آید و نحوه مدیریت آنها می‌پردازد.

تعهدات طرفین

در نوشتن این بخش باید دقت فراوانی داشته باشید و حتماً از مشاوره حقوقی آنلاین و راهنمایی‌های یک وکیل متبحر در امور پیمانکاری ساختمانی بهره بگیرید. از جمله تعهدات پیمانکار می‌توان به تحویل به‌موقع پروژه، رعایت استانداردها و تأمین امنیت محیط کارگاه اشاره کرد. کارفرما نیز تعهداتی همچون پرداخت به‌موقع مبالغ قرارداد را برعهده دارد.

شرایط فسخ قرارداد لام سام lump sum 

این بند به شرایطی که ممکن است منجر به فسخ قرارداد شود، می‌پردازد. این شرایط می‌توانند شامل موارد زیر باشد:

• اگر یکی از طرفین (پیمانکار یا کارفرما) نتواند تعهدات خود را به طور کامل اجرا کند، طرف دیگر حق فسخ قرارداد را خواهد داشت.

• چنانچه طرفین شروطی را ضمن قرارداد تعیین کرده باشند و یکی از آن‌ها از شرایط مقرر تخلف کنند، طرف دیگر حق دارد به ادامه توافق لام سام پایان دهد.

• اگر پیمانکار بدون دلیل موجه در انجام پروژه تأخیر کند و این موضوع بر تاریخ‌های تعیین شده در قرارداد تأثیر بگذارد، کارفرما حق فسخ دارد.

در نهایت، اگر کارفرما مبلغ معین شده در قرارداد را به پیمانکار پرداخت نکند، پیمانکار هم می‌تواند از حق فسخ خود استفاده کند.

نحوه حل اختلافات طرفین

در اغلب موارد، کارفرما و پیمانکار توجهی به این بند ندارند و همین موضوع باعث ایجاد دردسرهای فراوان برای آنان خواهد شد. پس بهتر است در زمان تدوین متن قرارداد پیمانکاری با قیمت ثابت، «شرط داوری» را حتماً بنویسید. در واقع داور به شما کمک می‌کند تا اختلاف ایجادشده را با سرعت و دقت بیشتری حل کنید. از سوی دیگر، از مراجعه به دادگاه هم بی‌نیاز خواهید شد.

در انتهای قرارداد باید امضای طرفین و امضای شهود درج شود. همان‌طور که قبل‌تر هم گفتیم، هر یک از مواد و بندهای بالا می‌توانند تغییر کنند و باتوجه‌به به موقعیت و توافقات طرفین، بندهای دیگری نیز اضافه یا حذف شوند.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته از وکیل باشی توضیح دادیم که قرارداد لام سام یک نوع قرارداد پیمانکاری است که در پروژه‌های مختلفی همچون پروژه‌های عمرانی و ساخت و ساز به کار می‌رود. در این نوع قرارداد، مبلغ کلی و ثابتی که پیمانکار برای انجام کار یا ارائه خدمات، تعیین کرده است را دریافت می‌کند. به همین دلیل به آن قرارداد پیمانکاری با مبلغ ثابت نیز گفته می‌شود.

این قرارداد از انعطاف‌پذیری کمتری نسبت به تغییرات در طول اجرا برخوردار است و پیمانکار مسئولیت اجرای کامل پروژه را بر عهده دارد. از سوی دیگر، کارفرما مبلغ ثابتی را پرداخت می‌کند و از پرداخت هزینه مازاد بر توافق، معاف می‌شود.

امیدواریم این مطلب برای شما مفید و مؤثر باشد و اطلاعات خوبی در اختیارتان قرار داده باشیم.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی