نحوه فسخ قرارداد پیمانکاری

قراردادهای پیمانکاری در زمره قراردادهایی هستند که به علت ارزش مالی بالا و نقش پررنگ در توسعه شهری و ساخت و ساز، اهمیت بسیار زیادی دارند. حق فسخ در قرارداد پیمانکاری مدیریت پیمان ضوابط و مقررات ویژه خود را دارد. فسخ قرارداد پیمانکاری ممکن است به دلایل مختلفی صورت گیرد، از جمله تغییر در شرایط اقتصادی، تغییر در نیازها و خواسته‌های طرفین، عدم اجرای صحیح و تمام وقت قرارداد، عدم توافق درباره تغییرات اساسی در قرارداد و یا عدم رعایت تعهدات توسط یکی از طرفین. فسخ قرارداد پیمانکاری می‌تواند به صورت یکطرفه یا دوطرفه باشد و باید براساس قوانین و مقررات حقوقی مربوطه انجام شود. به همین دلیل قصد داریم در این مقاله به بحث و بررسی پیرامون مفهوم قرارداد پیمانکاری و نحوه فسخ آن بپردازیم. با ما تا انتهای این مقاله همراه بمانید.

قراردادهای پیمانکاری به چه معناست؟

"منظور از قرارداد مدیریت پیمان یا قرارداد پیمانکاری، قراردادی است که به موجب آن کارفرما، مدیریت اجرایی‌سازی یک پروژه را به یک پیمانکار اعطا می‌کند. کارفرما هزینه پروژه را مهیا می‌کند و در اغلب موارد مالک پروژه است. پیمانکار، همان مجری اقدامات پیمانکاری است که وظیفه انجام تمام یا قسمتی از پروژه را به موجب قرارداد بر عهده دارد. جز کارفرما و پیمانکار، مشاور نیز در قرارداد مدیریت پیمان نقشی بسیار ضروری دارد، مشاور در قرارداد مدیریت پیمان نیز نقش مهمی برعهده دارد و سبب می‌شود ریسک‌ها و خطرات فنی و عملیاتی پروژه به حداقل برسد و از لحاظ مالی پروژه امنیت بیشتری را داشته باشد. مشاوران به نوعی رابط میان خواسته‌ها و نظرات کارفرما با پیمانکار هستند. به همین خاطر انتخاب مشاور توسط کارفرما یک اقدام ضروری است." به یاد داشته باشید که نحوه تنظیم قراردادهای پیمانکاری ساختمان، نقش مهم و اساسی در کاهش اختلافات اینده و همچنین محافظت از حقوق و منافع طرفین خواهد داشت.

 شرایط فسخ قرارداد پیمانکاری

در قانون مدنی و موازین فقهی، اصل بر لازم بودن قراردادها و عقود است و غیر از موارد مصرحه در قانون طرفین قرارداد نمی‌توانند آن را برهم بزنند. قرارداد پیمانکاری نیز از این قاعده مستثنی نیست و عقدی لازم به شمار می‌آید، به همین سبب پیمانکار و کارفرما در جز در موارد مشخص، نمی‌توانند توافق نامه مدیریت پیمان خود را فسخ نمایند. از جمله موارد فسخ در قانون مدنی می‌توان به انواع خیارات اشاره نمود. خیار به معنای اختیار و توانایی فسخ عقد است در شرایط مقرر شده توسط قانونگذار. از جمله خیاراتی که در قرارداد پیمانکاری مصداق دارند می‌توان گفت:

• خیار تدلیس: خیار تدلیس عبارت است از فریب یکی از طرفین قرارداد یا شخص ثالث در موضوع قرارداد

• خیار شرط: خیار شرط به این معناست که طرفین در متن قرارداد، برای خود شرط فسخ ایجاد کنند.

• خیار عیب: در صورت وجود عیب در موضوع قرارداد، پیمانکار یا کارفرما می‌توانند قرارداد را برهم زنند.

• خیار مجلس: در خیار مجلس، مادامی که طرفین مدیریت پیمان در مجلس عقد و پیمان هستند، می‌توانند قرارداد را میان خود ملغی کنند.

• خیار تاخیر ثمن: در خیار تاخیر ثمن، اگر تا سه روز پس از وقوع قرارداد، مبلغ مورد توافق پرداخت نشود، با استناد خیار تاخیر ثمن می‌توان توافق پیمانکاری را برهم زد.

• خیار تخلف شرط: در صورتی که میان پیمانکار و کارفرما شرطی تصریح شده باشد اما متعهد، به شرط خود ملزم نماند متعهدله می‌توانند قرارداد را فسخ کند.

• خیار غبن: در صورتی مبلغ قرارداد بیشتر از مبلغ عرفی باشد و طرف مقابل به این موضوع ناآگاه باشد، خیار غبن مصداق پیدا می‌کند.

در صورت وجود هر یک خیارات فوق، پیمانکار یا کارفرما می‌تواند قرارداد خود را به استناد اعمال خیار فسخ نماید. در ماده 47 قانون مدیریت پیمان نیز در مورد فسخ قرارداد پیمانکار توسط کارفرما، شرایط زیر بیان شده:

•  تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از طرف پیمانکار برای زمانی بیشتر از 30 روز.

• تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفصیلی به مدت بیش از نصف مهلت تعیین شده برای ارائه.

• تاخیر در آماده نمودن کارگاه برای شروع عملیات پیمان به مدت بیش از نصف مدت تعیین شده در موافقت نامه؛ مشروط به دادن پیش پرداخت از طرف کارفرما.

• تاخیر در شروع عملیات پیمان، بیش از یک دهم مدت اولیه ی پیمان یا دو ماه؛ هر کدام که کمتر باشد.

• تاخیر در اتمام هر یک از کارهای موضوع برنامه ی تفصیلی؛ بیش از نصف مدت تعیین شده برای آن کار، با توجه به ماده 30 قانون شرایط عمومی پیمان.

• تاخیر در اتمام کار به مدت بیش از یک چهارم مدت پیمان، با توجه به ماده ی 30 قانون شرایط عمومی پیمان.

• آغاز ننمودن کار پس از رفع وضعیت قهری و ابلاغ شروع به کار از سوی کارفرما.

• بدون سرپرست گذاشتن کارگاه یا تعطیل کردن کار بدون اجازه ی کارفرما، بیش از 15 روز.

• انجام ندادن دستور مهندس مشاور مبنی بر اصلاح کارهای معیوب.

• تاخیر بیش از یک ماه در پرداخت دستمزد کارگران.

• با اثبات شدن پرداخت رشوه از سوی پیمانکار در فرآیند اعمال حق فسخ، مراجعه به دادگاه لازم نیست.

 در این صورت کارفرما می‌تواند تصمیم مبنی به فسخ خود را در ظرف مدت 10 روز به پیمانکار اعلام دارد، در صورت عدم اعتراض و عدم ارائه دلایل موجه از سوی وی، کارفرما قرارداد مدیریت پیمان را برهم زده و فسخ آن را ابراز می‌دارد. در نهایت باید اشاره کرد که طرفین می‌توانند هر شرطی که بر خلاف قوانین و موازین شرعی نباشد را در قرارداد خویش قید کنند؛ لذا پیمانکار و کارفرما می‌توانند جهت جلوگیری از هرگونه چالش و اختلاف نظر، موارد دیگری را نیز برای ایجاد حق فسخ قرارداد لحاظ نمایند.

بیشتر بدانید: آموزش تصویری مسئولیت پیمانکار

سخن نهایی:

همانگونه که ملاحظه نمودید، در این نوشتار با قرارداد پیمانکاری و نحوه فسخ قرارداد آشنا شدیم؛ به طور کلی تنظیم قراردادهای پیمانکاری و مدیریت پیمان، امری حساس بوده و نیازمند دقت و توجه بالایی است؛ بنابراین به شما توصیه می‌کنیم چه به عنوان کارفرما و چه به عنوان پیمانکار، حتماً تنظیم قراردادتان را به عهده فرد متخصص بگذارید. شما می‌توانید با ثبت تنظیم قرارداد سفارشی تدوین و نگارش فرم مورد نظر خود را به وکلای پایه یک دادگستری وکیل‌باشی بسپارید و با اطمینان خاطر و خیالی آسوده همکاری جدیدی را آغاز نمایید. 

بهناز صفاری_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی