همه چیز درباره قرارداد مشارکت در صادرات

در عصر حاضر، به دلیل شدت گرفتن رقابت‌های بین‌المللی و جایگاه جهانی ایران در صنعت و بازارهای جهانی، توجه به تجارت خارجی برای کسب و کارها به امری ضروری‌تبدیل شده‌است. یکی از راه‌های موثر در این حوزه، قرارداد مشارکت در صادرات است. این قرارداد یکی از ابزارهای اساسی در حوزه تجارت خارجی و صادرات کالا است که می‌تواند برای کسب و کارها و صادرکنندگان به عنوان یک راهکار مؤثر، مفید واقع شود.

چنانچه قصد صادر کردن کالا به کشورهای همسایه یا سایر کشورها را دارید، در این مقاله می‌توانید اطلاعات حقوقی مورد نیاز در این رابطه را بخوانید. در ادامه، ابتدا به تعریف این قرارداد می‌پردازیم، سپس ارکان و نحوه تنظیم آن را بیان می‌کنیم.

قرارداد مشارکت در صادرات چیست؟

همان‌طور که در مقالات مربوط به انواع قرارداد مشارکت گفتیم، پایه و اساس تمامی قراردادهای شراکت اعم از مشارکت در ساخت، سرمایه‌گذاری و شراکت با بانک، عقد شرکت است. بر همین اساس باید بدانید که:

"قرارداد مشارکت در صادرات (Export Partnership Agreement) قراردادی رسمی یا تفاهم نامه‌ای است که مطابق تصریح مقنن در ماده 571 قانون مدنی و همچنین بر پایه ماده 10 همان قانون، میان دو یا چند شخص حقوقی یا حقیقی و برای انجام یک فعالیت صادراتی به امضا می‌رسد. در این قرارداد، طرفین، آورده نقدی یا غیرنقدی خود را با همدیگر ادغام کرده و در سود و زیان حاصل از فعالیت صادراتی شریک می‌شوند."

در این تفاهم‌نامه رسمی، باید شرایط و مقررات مربوط به فعالیت صادراتی مشخص شود و تعیین شود که هر طرف چه نقش و مسئولیتی در این راستا دارد. در پاراگراف‌های بعدی، توضیحات بیشتری را در این باره در اختیارتان قرار می‌دهیم.

ارکان قرارداد مشارکت در صادرات ونحوه تنظیم آن

ارکان قرارداد مشارکت در صادرات شامل مواردی هستند که باید حتماً در قرارداد درج شوند. ارکان، در واقع همان مواد توافق‌نامه هستند که طرفین پس از مذاکرات اولیه راجع به آن به تفاهم رسیده و در متن قرارداد نوشته می‌شوند.

به طور کلی، نحوه تنظیم قرارداد شراکت باتوجه‌به توافقات طرفین، متفاوت خواهد بود. به این ترتیب، قرارداد مشارکت در صادرات ممکن است به شکل‌ها و ارکان مختلفی تدوین شود، اما معمولاً شامل موارد زیر است:

1.    مشخصات طرفین شامل نام و آدرس طرفین قرارداد

2.    موضوع قرارداد

3.    آورده (سرمایه) طرفین

4.    سهم الشرکه شرکا

5.    نحوه تقسیم سود و زیان

6.    تعهدات شرکا

7.    شرایط و مقررات مربوط به صادرات کالا یا خدمات

8.    قواعد مرتبط با نحوه ارسال و تحویل کالا

9.    قیمت کالا یا خدمات صادر شده و نحوه پرداخت هزینه‌ها

10. تضمین کیفیت کالا یا خدمات

11. شرایط و قواعد مربوط به تعهدات و گارانتی‌های قراردادی

12.   شرایط فسخ قرارداد

13.    چگونگی حل و فصل اختلافات

لازم به ذکر است که این فهرست، شامل مواردی است که در بیشتر قراردادهای مشارکت در صادرات کالا درج می‌شود. بنابراین، این امکان وجود دارد که شما و سایر شرکا بخواهید این فهرست را به دلخواه خود کم یا زیادتر کنید.

البته، باید تأکید کنیم که نوشتن این قرارداد اصلاً ساده نیست و هر بند و تبصره آن، آثار حقوقی مختلفی را برای شرکا پدید می‌آورد. از این‌رو، توصیه می‌کنیم قرارداد مشارکت در واردات و فروش کالا که توسط وکلای متبحر وکیل‌باشی در امور قراردادها نوشته شده و حاوی نکات بسیار دقیق قراردادنویسی است را تهیه کنید.

شرایط و نکات مهم قرارداد شراکت در صادرات

همان‌طور که در بالا نیز اشاره کردیم، در این قرارداد، باید:

1.    شرایط مربوط به تقسیم سود و زیان، مسئولیت هر طرف، نوع و میزان مشارکت در فعالیت صادراتی و همچنین، شرایط فسخ قرارداد مشخص گردد. پیش از امضای متن قرارداد نیز باید اطمینان حاصل شود که تمامی شرایط و مقررات به درستی ذکر شده‌اند و هیچ نقصی به لحاظ حقوقی در آن وجود ندارد.

2.    قرارداد مشارکت در صادرات یک توافق‌نامه است که برای همکاری در فعالیت‌های صادراتی بین دو یا چند شخص بسته می‌شود. حال ممکن است یک طرف قرارداد شخص حقیقی باشد؛ مثلاً آقای حسن ابراهیمی و طرف دیگر یک شخص حقوقی باشد مثل شرکت بازرگانی. در اینجا صرفاً داشتن سرمایه مادی شرط نیست؛ بلکه این امکان وجود دارد که یک طرف هزینه‌های صادرات را تأمین کند و دیگری مدیریت فرآیند صادرات کالا را برعهده بگیرد. این موضوع را در مقاله آشنایی با قرارداد مشارکت کاری به صورت مفصل توضیح داده‌ایم؛ حتماً سری هم به آن مطلب بزنید.

3.    یکی از اصلی‌ترین نکاتی که در قرارداد مشارکت در صادرات باید مدنظر قرار گیرد، تعیین اهداف و انتظارات طرفین است. در این بخش، باید هدف از همکاری، نوع محصولات یا خدماتی که قرار است صادر شود، بازارهای هدف و همین‌طور شرایط پرداخت مشخص شوند.

4.    بهتر است بدانید که به طور کلی نحوه نوشتن قرارداد مشارکت به‌ویژه قرارداد مشارکت در صادرات باید به گونه‌ای باشد که هر دو طرف بتوانند از آن بهره‌مند شوند. برای این منظور، قرارداد باید به صورت کاملاً حرفه‌ای تهیه شود و تمام ارکان آن نیز با دقت بررسی شود. همچنین، در صورت نیاز به تغییر در شرایط قرارداد، شرایط مزبور بایستی روشن و دقیق باشند. چگونگی اعمال تغییرات در هر قسمت از قرارداد نیز باید برای همه شرکا شفاف باشد.

5.    نحوه تنظیم و حتی نحوه فسخ قرارداد شراکت بسیار حساس بوده و نیازمند برخورداری از دقت و دانش لازم در زمینه قراردادنویسی است. در این رابطه، بهتر است قبل از تنظیم قرارداد شراکت در صادرات با وکیل مشورت کنید. همچنین، باید اطلاعات بهتری در مورد نوع کالا، میزان تقاضا، شرایط بازار، شرایط رقابت در بازار صادراتی و امثال آن به دست آورید؛ به این منظور باید توصیه می‌کنیم پیش از امضای هرگونه قرارداد، حتماً با اهالی فن و افراد باتجربه در عرصه موردنظر صحبت کنید.

این قرارداد به کسب و کارهای صادرکننده کمک می‌کند تا فروش خود را افزایش دهند و به بازارهای جدید دسترسی پیدا کنند. به همین دلیل برای جلوگیری از اختلافات احتمالی در آینده، شرط داوری در قرارداد را هم در نظر بگیرید.

و اما جمع‌بندی مطلب

در این نوشته توضیح دادیم که قرارداد مشارکت در صادرات به عنوان یکی از مهم‌ترین قراردادهای تجاری در کسب و کارهای صادراتی شناخته می‌شود. این قرارداد از اهمیت بسیاری برای کسب و کارهای صادرکننده برخوردار است؛ زیرا باعث افزایش فروش و گسترش بازار عرضه کالا یا خدمات خواهد شد.

از سوی دیگر، این قرارداد تجاری به منظور تسهیل و تسریع در فرآیند صادرات و تبادل کالا و خدمات بین کسب و کارهای صادرکننده و همکاران خارجی تنظیم می‌شود. درمورد ارکان قرارداد مشارکت در صادرات نیز گفتیم که شامل شرایط و نحوه اجرای قرارداداست؛ پس این شرایط باید به گونه‌ای باشند که حقوق و تعهدات طرفین را به خوبی تعریف کنند.

در انتها، چنانچه سؤال یا ابهامی در رابطه با موضوع این مقاله دارید، آن را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید. وکلای تیم وکیل‌باشی پاسخگوی پرسش‌های حقوقی شما می‌باشد.

راضیه حبیبی_ کارشناس حقوقی وکیل‌باشی