آشنایی با مفهوم سند رسمی منقول و سند رسمی غیر منقول

در قانون مدنی، اموال به دو دسته منقول و غیرمنقول تقسیم می‌شوند که اموال غیرمنقول به دلیل ماهیت خاص خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. مطابق مواد 12 تا 18 قانون مدنی، اموال غیرمنقول آن دسته از اموالی هستند که قابلیت جابجایی فیزیکی ندارند و نمی‌توان آن‌ها را از یک مکان به مکان دیگر منتقل کرد. این دسته از اموال به دلیل ارزش اقتصادی بالا و تأثیرگذاری در مالکیت و توسعه املاک، تحت قوانین و مقررات دقیقی قرار دارند.

اموال غیر منقول چیست؟

اموال غیرمنقول به اموالی اطلاق می‌شود که امکان انتقال فیزیکی آن‌ها از یک مکان به مکان دیگر وجود ندارد. برای مثال، زمین و بناها جزو اموال غیرمنقول محسوب می‌شوند، چرا که جابجایی آن‌ها امکان‌پذیر نیست.

علاوه بر این، حتی اگر انتقال مالی امکان‌پذیر باشد، ولی باعث آسیب به خود مال یا محیط اطراف آن شود، آن مال همچنان غیرمنقول به حساب می‌آید. به عنوان نمونه، مجسمه‌ها یا آثار هنری که به طور دائمی در یک بنا نصب شده‌اند و جدا کردن آن‌ها به ساختار بنا آسیب می‌زند، در زمره اموال غیرمنقول قرار می‌گیرند.

انواع اموال غیر منقول کدامند؟

به طور کلی اموال غیرمنقول به یک دسته خاص لحاظ نمی‌شوند و معمولا دسته یا انواع مختلفی دارند که هر کدام از انواع آنها شرایط و همچنین قوانین مختص خود را دارند. برخی از انواع اموال غیر منقول به شرح زیر است:

• اموال غیر منقول ذاتی
• اموال غیر منقول به دست انسان
• اموال غیر منقول تبعی

اموال غیر منقول ذاتی

اموال ذاتاً غیرمنقول به اموالی گفته می‌شود که به‌واسطه ماهیت طبیعی خود، امکان جابجایی و انتقال آن‌ها از مکانی به مکان دیگر وجود ندارد. این دسته از اموال به‌طور ذاتی غیرقابل انتقال بوده و هرگونه تلاش برای جابجایی آن‌ها بی‌نتیجه است. نمونه بارز اموال غیرمنقول ذاتی، زمین است؛ زمینی که به‌طور طبیعی در محل خود ثابت بوده و جابجایی آن ممکن نیست.

اموال غیر منقول به دست انسان

اموالی که به‌واسطه عمل انسان غیرمنقول شده‌اند، دسته‌ای از اموال هستند که در اصل قابلیت جابجایی داشتند اما پس از تغییرات یا نصب برخی موارد خاص توسط انسان، به اموال غیرمنقول تبدیل شده‌اند. این اموال به گونه‌ای به محیط یا بنا متصل می‌شوند که هرگونه تلاش برای جابجایی آن‌ها موجب خرابی یا نقص در خود مال یا محل آن می‌گردد.

نمونه‌های بارز این نوع اموال شامل لوله‌کشی‌های ساختمانی، نصب پنجره‌ها یا سیستم‌های تهویه در دیوارها است. این نوع اموال به دلیل اتصال دائمی به ساختار بنا، به عنوان اموال غیرمنقول شناخته می‌شوند و مشمول قوانین و مقررات خاص اموال غیرمنقول هستند.

اموال غیر منقول تبعی

غیرمنقول تبعی به اموال یا حقوقی اطلاق می‌شود که در ارتباط با اموال غیرمنقول اصلی هستند و خود به‌تنهایی قابل انتقال نیستند. این نوع اموال شامل دعاوی و حقوق مالی است که به اموال غیرمنقول وابسته هستند. به عنوان مثال، حقوقی مانند حق سکونت در یک خانه یا حق عبور از ملکی دیگر که به آن‌ها حق ارتفاق و حق انتفاع نیز گفته می‌شود، جزو اموال غیرمنقول تبعی محسوب می‌شوند.

همچنین، محصولات کشاورزی تا زمانی که برداشت نشده‌اند، به عنوان مال غیرمنقول شناخته می‌شوند، اما به محض چیدن یا درو شدن به اموال منقول تبدیل می‌شوند.

لیست اموال غیر منقول

برخی از مهم‌ترین اموال غیرمنقول عبارت‌اند از:

• ساختمان‌ها و بناها
• زمین‌های زراعی و املاک
• معادن و منابع طبیعی
• مصالح و مواد ساختمانی به‌کاررفته در بنا
• محصولات کشاورزی و باغی پیش از برداشت
• آثار هنری نصب‌شده مانند مجسمه‌ها و نقاشی‌ها
• درختان، نهال‌ها و گیاهان
• تجهیزات آبیاری و زراعی متصل به زمین

این فهرست نشان می‌دهد که اموال غیرمنقول نه تنها شامل زمین و ساختمان‌ها می‌شوند بلکه تمامی عناصر متصل به زمین یا بنا و حتی حقوق مرتبط با آن‌ها را نیز در بر می‌گیرد.

سند غیر منقول به چه معناست؟

در پاسخ به این سوال که سند غیر منقول چیست؟ باید بگوییم که سند غیرمنقول یکی از انواع سند است و به سندی اطلاق می‌شود که مالکیت یا حقوق مربوط به اموال غیرمنقول را تأیید و ثبت می‌کند. از آنجایی که املاک و مستغلات جزء اموال غیرمنقول به شمار می‌روند، هرگونه مالکیت، انتقال یا بهره‌برداری از این اموال نیاز به تنظیم و صدور سند رسمی دارد.

 این اسناد شامل اطلاعات کاملی از ملک یا دارایی غیرمنقول هستند و حقوق مالکانه فرد را به صورت قانونی مشخص می‌کنند.

سند غیرمنقول یکی از مهم‌ترین مدارک در معاملات املاک و مستغلات است و به دلیل ماهیت غیرقابل جابجایی این اموال، داشتن سند رسمی برای حفظ حقوق مالکیت و جلوگیری از بروز اختلافات حقوقی الزامی است. این اسناد نقش کلیدی در تأیید مالکیت و اعتبار قانونی هرگونه تغییر در وضعیت حقوقی اموال غیرمنقول دارند.

تفاوت اموال غیر منقول با اموال منقول چیست؟

تفاوت اصلی میان اموال منقول و غیرمنقول در نحوه انتقال مالکیت و روش‌های قانونی فروش آن‌ها نهفته است. اموال غیرمنقول مانند ملک، زمین و آپارتمان به دلیل ماهیت ثابت و غیرقابل جابجایی خود نیاز به انتقال مالکیت از طریق سند رسمی و حضور طرفین در دفاتر اسناد رسمی دارند.

 این امر به دلیل ارزش بالای این اموال و پیچیدگی‌های حقوقی مرتبط با آن‌ها صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، اموال منقول نظیر مبلمان، خودرو یا لوازم خانگی که قابلیت جابجایی دارند، می‌توانند با قراردادهای عادی یا مبایعه‌نامه ساده به دیگری منتقل شوند.

این تفاوت در قوانین فروش و انتقال مالکیت اموال، نشان‌دهنده اهمیت قانونی و اقتصادی اموال غیرمنقول است، که نیاز به ثبت رسمی دارند تا حقوق مالکیت به‌درستی محافظت شود. در حالی که در اموال منقول، فرآیند انتقال مالکیت ساده‌تر و کمتر تحت الزامات حقوقی پیچیده قرار دارد.

یادداشت پایانی

در نهایت، اموال غیرمنقول به دلیل ماهیت ثابت و غیرقابل جابجایی خود از اهمیت ویژه‌ای در قوانین و مقررات حقوقی برخوردارند. شناخت دقیق این اموال و تفاوت آن‌ها با اموال منقول، نه تنها به تفکیک حقوق مالکیت کمک می‌کند بلکه در انجام معاملات و بهره‌برداری صحیح از آن‌ها نیز نقش مهمی ایفا می‌نماید. املاک، مستغلات، محصولات کشاورزی قبل از برداشت و حقوق وابسته به اموال غیرمنقول همگی زیرمجموعه این دسته قرار می‌گیرند و انتقال آن‌ها نیازمند رعایت مقررات خاص و ثبت رسمی در دفاتر اسناد رسمی است. به همین دلیل، داشتن اطلاعات کافی و مشاوره حقوقی در این زمینه، به‌ویژه در معاملات می‌تواند از بروز مشکلات و اختلافات جلوگیری کند و به حفظ حقوق مالکیت کمک نماید.

نویسنده: پگاه رهبر